Amine (Tính chất hóa học, vật lí, nhận biết, điều chế, ứng dụng)

Bài viết về tính chất hóa học của Amine gồm đầy đủ định nghĩa, công thức phân tử, công thức cấu tạo, tên gọi, tính chất hóa học, tính chất vật lí, cách điều chế và ứng dụng.

- Định nghĩa: Amine là sản phẩm thu được khi thay thế một hay nhiều nguyên tử hiđro trong phân tử NH₃ bằng một hay nhiều gốc hydrocarbon.

- Công thức tổng quát: C_xH_yN_z hoặc CnH_2n+2-2k+tN_t

Tên gọi:

+ Tên thay thế: Tên hydrocarbon + vị trí + amine

   Ví dụ: CH₃NH₂ (methamine)

+ Tên gốc chức: Tên gốc hydrocarbon + amine

   Ví dụ: CH₃NH₂ (methylamine)

+ Tên thường

- Metyl–, dimethyl–, trimethyl– và ethylamine là những chất khí có mùi khai khó chịu, độc, dễ tan trong nước, các amine đồng đẳng cao hơn là chất lỏng hoặc rắn.

- aniline là chất lỏng, nhiệt độ sôi là 184°C, không màu, rất độc, ít tan trong nước, tan trong ancol và benzene.

1. Tính Bazơ :

Do nguyên tử N trong phân tử amine còn cặp e chưa sử dụng có khả năng nhận proton.

* So sánh tính bazơ của các amine:

+ Nếu nguyên tử N trong phân tử amine được gắn với gốc đẩy e (gốc no: ankyl) thì tính bazơ của amine mạnh hơn so với tính bazơ của NH3. Những amine này làm cho quỳ tím chuyển thành màu xanh.

+ Nếu nguyên tử N trong phân tử amine gắn với các gốc hút e (gốc không no, gốc thơm) thì tính bazơ của amine yếu hơn so với tính bazơ của NH3. Những amine này không làm xanh quỳ tím.

+ amine có càng nhiều gốc đẩy e thì tính bazơ càng mạnh, amine có càng nhiều gốc hút e thì tính bazơ càng yếu.

⇒ Lực bazơ: C_nH_{2n + 1}NH₂ > HNH₂ > C₆H₅NH₂

2. Phản ứng với nitrous acid HNO₂ :

- amine bậc một tác dụng với nitrous acid ở nhiệt độ thường cho ancol hoặc phenol và giải phóng nitơ.

C₂H₅NH₂ + HONO → C₂H₅OH + N₂↑ + H₂O

- aniline và các amine thơm bậc một tác dụng với nitrous acid ở nhiệt độ thấp (0 - 5°C) cho muối điazoni:

C₆H₅NH₂ + HONO + HCl → C₆H₅N₂⁺Cl^- + 2H₂O

3. Phản ứng ankyl hóa :

- amine bậc một hoặc bậc hai tác dụng với ankyl halogenua (CH₃I, …) , nguyên tử H của nhóm amine có thể bị thay thế bởi gốc ankyl:

Ví dụ: C₂H₅NH₂ + CH₃I → C₂H₅NHCH₃ + HI

- Phản ứng này dùng để điều chế amine bậc cao từ amine bậc thấp hơn.

4. Phản ứng thế ở nhân thơm của aniline :

- Thay thế nguyên tử H của phân tử amonia:

NH₃ CH₃ NH₂ (CH₃)₂NH (CH₃)₃N

- Khử hợp chất nitro:

C₆H₅NO₂ +6H C₆H₅NH₂ + 2H₂O

- Các ankylamin được dùng trong tổng hợp hữu cơ, đặc biệt là các điamin được dùng để tổng hợp polymer.

- aniline là nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp phẩm nhuộm (phẩm azo, đen aniline,...), polymer (nhựa aniline - fomanđehit,...), dược phẩm (streptoxit, suafaguaniđin,...)

Xem thêm tính chất hóa học của các chất khác:

• Tính chất của Protein
• polyethylene (C₂H₄)_n
• Poly (vinyl chloride) (C₂H₃Cl)_n
• Poly (methyl methacrylate) (C₅H₈O₂)_n
• Poly butadiene (Cao su Buna) (C₄H₆)_n
• Tính chất của Li (Lithium)

---