Các dạng bài tập Hóa học 9 Chương 1: Các loại hợp chất vô cơ cực hay, có lời giải

Để học tốt Hóa học lớp 9, phần dưới tổng hợp Lý thuyết và Bài tập trắc nghiệm (có đáp án) Hóa học lớp 9 Chương 1: Các loại hợp chất vô cơ. Bạn vào tên dạng hoặc Xem chi tiết để xem các chuyên đề Hóa học 9 tương ứng.

I. Lý thuyết & Trắc nghiệm theo bài học

II. Các dạng bài tập

Cách viết phương trình hóa học

1. Phản ứng hoá học

Phản ứng hoá học: là quá trình biến đổi chất này thành chất khác.

2. Phương trình hoá học

Phương trình hoá học: biểu diễn ngắn gọn phản ứng hoá học.

◊ 3 bước lập phương trình hoá học:

- B1: Viết sơ đồ của phản ứng (CTHH của chất phản ứng và sản phẩm).

VD: Viết sơ đồ phản ứng: H₂ + O₂ → H₂O

- B2: Cân bằng số nguyên tử mỗi nguyên tố: tìm hệ số thích hợp đặt trước các công thức.

VD: Cân bằng số nguyên tử của mỗi nguyên tố: Thấy vế phải có 1 nguyên tố oxi, vế trái có 2 nguyên tố oxi → Thêm hệ số 2 trước H₂O để 2 vế cùng có 2 nguyên tố oxi. Tiếp theo cân bằng số nguyên tố hidro ở 2 vế bằng cách thêm hệ số 2 vào trước H₂.

- B3: Viết phương trình hoá học.

VD: Viết phương trình hoá học

2H₂ + O₂ → 2H₂O

Chú ý:

Ở B2, thường sử dụng phương pháp “Bội chung nhỏ nhất” để đặt hệ số bằng cách:

♦ Chọn nguyên tố có số nguyên tử ở hai vế chưa bằng nhau và có số nguyên tử nhiều nhất (cũng có trường hợp không phải vậy).

♦ Tìm bội chung nhỏ nhất của các chỉ số nguyên tử nguyên tố đó ở hai vế, đem bội chung nhỏ nhất chia cho chỉ số thì ta có hệ số.

♦ Trong quá trình cân bằng không được thay đổi các chỉ số nguyên tử trong các công thức hóa học.

Bài 1: Viết các phương trình hoá học biểu diễn các phản ứng hoá học ở các thí nghiệm sau:

a) Nhỏ vài giọt hydrochloric acid vào đá vôi.

b) Hoà tan canxi oxit vào nước.

c) Nhúng một thanh sắt vào dung dịch đồng(II) sunfat.

Lời giải:

a) 2HCl + CaCO₃ → CaCl₂ + H₂O + CO₂.

b) CaO + H₂O → Ca(OH)₂.

c) Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu.

Bài 2: Có những bazơ sau: Fe(OH)₃, Ca(OH)₂, KOH, Mg(OH)₂. Hãy cho biết những bazơ nào:

a) Bị nhiệt phân huỷ?

b) Tác dụng được với dung dịch H₂SO₄?

Lời giải:

a) Bazơ bị nhiệt phân huỷ: Fe(OH)₃, Mg(OH)₂

b) Tác dụng được với dd H₂SO₄: Fe(OH)₃, Ca(OH)₂, KOH, Mg(OH)₂.

Cách giải bài tập basic oxide tác dụng với axit

basic oxide + axit → muối + nước

VD: FeO + H₂SO₄ → FeSO₄ + H₂O

CuO + HCl → CuCl₂ + H₂O

Phương pháp giải bài tập basic oxide tác dụng với axit:

- Bước 1: Viết PTHH.

- Bước 2: Tính toán theo PTPU (có thể đặt ẩn).

- Bước 3: Tính toán theo yêu cầu của đề bài.

Bài 1: Cho 4,48g basic oxide CaO tác dụng vừa đủ với axit H₂SO₄. Sau khi cô cạn sản phẩm, thu được bao nhiêu gam muối khan?

Lời giải:

- Bước 1: Viết PTHH

CaO + H₂SO₄ → CaSO₄ + H₂O

- Bước 2: Tính toán theo PTPU

Theo phương trình phản ứng: n_CaO = n_CaSO₄

Theo đề bài:

Hóa học lớp 9 | Lý thuyết và Bài tập Hóa học 9 có đáp án

⇒ n_CaSO₄ = 0,08 (mol)

- Bước 3: Tính toán theo yêu cầu của đề bài

Vậy m_{muối khan} = m_CaSO₄ = 0,08.136 = 10,88 (gam)

Bài 2: Hòa tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe₂O₃, MgO, ZnO trong 500 ml H₂SO₄ 0,1 M (vừa đủ). Sau phản ứng, hỗn hợp muối sunfat khan thu được khi cô cạn dung dịch có khối lượng là bao nhiêu?

Lời giải:

♦ Cách 1 (Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng)

- Bước 1: Viết PTHH

Fe₂O₃ + 3H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂O (1)

MgO + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂O (2)

ZnO + H₂SO₄ → ZnSO₄ + H₂O (3)

- Bước 2+3: Tính toán theo PTPU và tính kết quả theo yêu cầu của đề bài

Từ 3 PTHH trên, ta thấy n_H₂SO₄ = n_H₂O = 0,1.0,5 =0,05 (mol)

Theo định luật bảo toàn khối lượng, ta có:

m_oxit + m_H₂SO₄ = m_muối + m_H₂O

⇒ m_muối =(m_oxit + m_H₂SO₄) - m_H₂O= (2,81 + 0,05.98) – 0,05.18 = 6,81 g

Vậy khối lượng muối khan thu được sau phản ứng là 6,81 g

♦ Cách 2 (Phương pháp tăng giảm khối lượng)

Áp dụng tăng giảm khối lượng, ta thấy 1 O được thay thế bởi 1 nhóm SO₄:

Fe₂O₃ → Fe₂(SO₄)₃

MgO → MgSO₄

ZnO → ZnSO₄

⇒ 1 mol oxit tăng 96-16 = 80 g

⇒ Khối lượng muối sau phản ứng là:

m_muối = m_oxit + n_H₂SO₄ . 80 =2,81 + 0,1.0,5.80 = 6,81 g

Nhận xét:

-Trong phản ứng của basic oxide tác dụng với axit H₂SO₄ thì n_H₂SO₄ = n_H₂O

⇒ Tương tự, trong phản ứng của basic oxide tác dụng với axit HCl thì n_HCl = 2.n_H₂O

VD: Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + 3H₂O

-Trong bài toán basic oxide tác dụng với axit ta có thể áp dụng phương pháp bảo toàn khối lượng.

m_oxit + m_axit = m_muối + m_nước

-Trong bài toán basic oxide tác dụng với axit ta có thể áp dụng phương pháp tăng giảm khối lượng.

⇒ Với axit H₂SO₄, ta có công thức: m_muối = m_oxit + 80. n_H₂SO₄

⇒ Với axit HCl, ta có công thức: m_{muối clorua} = m_oxit + 27,5.n_HCl

Bài 3: Hòa tan hoàn toàn 2,8 gam hỗn hợp gồm Fe₂O₃, MgO, CuO cần dùng 200 ml HCl 0,5M. Hỗn hợp muối clorua khan thu được khi cô cạn dd có khối lượng là bao nhiêu?

Lời giải:

♦ Cách 1 (Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng)

Ta biết n_HCl = 2.n_H₂O = 0,5.0,2 = 0,1 (mol)

⇒ n_H₂O = 0,05 (mol)

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_oxit + m_{Hydrochloric acid} = m_{muối clorua} + m_nước

m_{muối clorua} = (m_oxit + m_{Hydrochloric acid}) - m_nước

m_{muối clorua} = (2,8 + 0,1.36,5) - 0,05.18 = 5,55 g

Vậy khối lượng muối khan thu được là 5,55 g.

♦ Cách 2 (Phương pháp tăng giảm khối lượng)

Ta có: n_HCl = 0,2.0,5 = 0,1 mol.

Áp dụng công thức

m_{muối clorua} = m_oxit + 27,5.n_HCl

m_{muối clorua} = 2,8 + 27,5.0,1 = 5,55 g

Cách giải bài tập acidic oxide tác dụng với bazo

TH1: Khi acidic oxide (CO₂, SO₂…) tác dụng với dung dịch kiềm (KOH, NaOH…)

PTHH:

CO₂ + NaOH → NaHCO₃ (1)

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O (2)

Phương pháp giải

Bước 1: Xét tỉ lệ: .

- Nếu T ≤ 1 thì sản phẩm thu được là muối axit ⇒ Chỉ xảy ra phản ứng (1)

- Nếu 1 < T < 2 thì sản phẩm thu được là muối axit và muối trung hòa ⇒ Xảy ra cả 2 phản ứng (1) và (2)

- Nếu T ≥ 2 thì sản phẩm thu được là muối trung hòa ⇒ Chỉ xảy ra phản ứng (2).

Bước 2: Viết PTHH và tính toán theo PTHH (nếu xảy ra cả 2 phản ứng thì cần đặt ẩn và giải theo hệ phương trình)

Bước 3: Tính toán theo yêu cầu của đề bài

TH2: Khi acidic oxide (CO₂, SO₂…) tác dụng với dung dịch kiềm thổ (Ca(OH)₂, Ba(OH)₂…)

PTHH:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O (1)

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂ (2)

Phương pháp giải

Bước 1: Xét tỉ lệ: .

-Nếu T ≤ 1 thì sản phẩm thu được là muối trung hòa ⇒ Chỉ xảy ra phản ứng (1)

-Nếu 1 < T < 2 thì sản phẩm thu được là muối axit và muối trung hòa ⇒ Xảy ra cả 2 phản ứng (1) và (2)

-Nếu T ≥ 2 thì sản phẩm thu được là muối axit ⇒ Chỉ xảy ra phản ứng (2).

Bước 2: Viết PTHH và tính toán theo PTHH (nếu xảy ra cả 2 phản ứng thì cần đặt ẩn và giải theo hệ phương trình).

Bước 3: Tính toán theo yêu cầu của đề bài.trên.

Lưu ý: Nếu không đủ dữ kiện để xét T, ta chia trường hợp có thể xảy ra và giải theo từng trường hợp như các bước ở trên.

Bài 1: Nung 20 g CaCO₃ và hấp thụ hoàn toàn khí CO₂ sinh ra vào 0,5 lit dung dịch NaOH 0,56 M .Tính nồng độ mol của muối thu được. (thể tích thay đổi không đáng kể)

Lời giải:

n_NaOH = 0,56 . 0.5 = 0,28 mol

Do 1 < 1,4 < 2 ⇒ sản phảm gồm muối axit và muối trung hoà

PTHH:

CO₂ + NaOH → NaHCO₃ (1)

x x x

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O (2)

y 2y

Đặt số mol CO₂ phản ứng ở PT (1), (2) lần lượt là x và y mol.

Ta có hệ phương trình:

Hóa học lớp 9 | Lý thuyết và Bài tập Hóa học 9 có đáp án

Vậy số mol của NaHCO₃ là 0,12 mol.

⇒C_M(NaHCO₃)= 0,12:0,5 = 0,24 M

Bài 2: Sục từ từ V lít khí SO₂ ở đktc vào 100 ml dung dịch Ba(OH)₂ 1,5M, thu được 23,3 gam kết tủa. Tính giá trị của V.

Lời giải:

Ta có: n_Ba(OH)₂ = 0,15 mol; n_BaSO₃ = 0,1 mol.

Vì n↓ < n_Ba(OH)₂ nên kết tủa chưa cực đại ⇒ Có các trường hợp sau:

- Trường hợp 1: Ba(OH)₂ dư ⇒ muối tạo thành chỉ có BaSO₃

PTHH: SO₂ + Ba(OH)₂ → BaSO₃ + H₂O

0,1 0,1 (mol)

⇒ V_SO₂ = 0,1 x 22,4 = 2,24 lít

- Trường hợp 2: SO₂ hết nhưng đã hòa tan 1 phần kết tủa.

PTHH: SO₂ + Ba(OH)₂ → BaSO₃ + H₂O (1)

0,15 0,15 0,15 (mol)

Theo (1) thì n_BaSO₃ = 0,15mol, nhưng theo đề thì n_BaSO₃ = 0,1mol ⇒ n_BaSO₃ bị hòa tan: 0,15 – 0,05 = 0,1 mol

SO₂ + H₂O + BaSO₃ → Ba(HSO₃)₂ (2)

0,05 0,05 (mol)

⇒ V_SO₂ = (0,15 + 0,05) x 22,4 = 4,48 lít

Xem thêm cách giải các dạng bài tập Hóa học lớp 9 hay, chi tiết khác:

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Hóa học 9 hay khác:

Trang trước

Trang sau

Giải bài tập lớp 9 sách mới các môn học