Giáo án GDCD 10 Bài 10: Quan niệm về đạo đức

1. Khởi động:

* Mục tiêu:

- Giúp HS hiểu được đạo đức là gì, phân biệt giữa đạo đức với pháp luật và phong tục tập quán. Vai trò của đạo đức đối với sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội.

- Rèn luyện năng lực nhận biết, năng lực so sánh cho HS.

* Cách tiến hành:

- GV sử dụng phương pháp thuyết trình: Sống trong xã hội, dù muốn hay không con người phải có quan hệ trực tiếp hoặc gián tiếp với mọi người xung quanh. Các mối quan hệ đó chúng ta thường gọi là quan hệ XH của con người.

Trong các mối quan hệ phức tạp đó, con người luôn phải ứng xử, giao tiếp và thường xuyên điều chỉnh thái độ, hành vi của mình sao cho phù hợp với yêu cầu, lợi ích chung của xã hội. Trong trường hợp ấy, con người được xem là có đạo đức. Ngược lại cá nhân chỉ biết đến lợi ích của mình bất chấp lợi ích của người khác, của xã hội thì người đó bị coi là thiếu đạo đức. Để hiểu rõ hơn vấn đề đạo đức, hôm nay chúng ta cùng nghiên cứu bài 10: Quan niệm về đạo đức.

2. Hoạt động hình thành kiến thức

Hoạt động 1: Thảo luận lớp tìm hiểu khái niệm đạo đức là gì?

* Mục tiêu:

- HS hiểu được thế nào là đạo đức, tỏ thái độ đối với hành vi vi phạm đạo đức.

- Rèn luyện năng lực tư duy phê phán cho HS.

* Cách tiến hành:

- GV đưa ra 3 câu hỏi, chia lớp thành 3 nhóm thảo luận:

Nhóm 1: Con người có những dạng quan hệ xã hội nào?

Nhóm 2: Trong các quan hệ xã hội đó, con người điều chỉnh hành vi của mình như thế nào?

Nhóm 3: Người điều chỉnh hành vi của mình như thế XH sẽ đánh giá người đó như thế nào?

- GV cho HS thảo luận 5 phút

- HS cử đại diện nhóm trình bày.

- GV kết luận:

- GV hỏi: Vậy đạo đức là gì?

- HS nêu khái niệm:

- GV hỏi: Theo em các quy tắc chuẩn mực xã hội có bất biến không? Vì sao?

- HS trả lời.

- GV trình chiếu: Sự thay đổi của quan niệm đạo đức từ XH chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa, chủ nghĩa xã hội.

Hoạt động 2: Tích hợp kiến thức GD bảo vệ môi trường, kiến thức giáo dục phòng chống tham nhũng.

* Mục tiêu:

- Giúp HS phân biệt được giữa đạo đức với pháp luật, hành vi vi phạm đạo đức và vi phạm pháp luật.

- Rèn luyện năng lực so sánh, năng lực phê phán.

* Cách tiến hành:

- GV cho HS làm câu hỏi và bài tập:

Câu 1: Nêu một số ví dụ về chuẩn mực đạo đức mà em biết?

Câu 2: Những chuẩn mực đạo đức nào sau đây phù hợp với yêu cầu của chế độ xã hội chủ nghĩa?

a. Trọng nhân nghĩa       b. Trọng lễ độ

c. Cần kiệm       d. Trung với vua.

e. Tam tòng       g. Tứ đức

- HS trả lời.

- GV tích hợp kiến thức bảo vệ môi trường:

+ Bảo vệ môi trường là chuẩn mực đạo đức cần phải tuân theo.

+ Những tập quán gây hại cho môi trường cần xóa bỏ.

(GV đưa ra tình huống cần giáo dục cho HS).

- GV tích hợp kiến thức phòng chống tham nhũng

- GV kết luận và đưa ra bảng so sánh sự giống nhau và khác nhau giữa đạo đức với pháp luật và phong tục tập quán.

Hoạt động 3: Thảo luận nhóm tìm hiểu vai trò của đạo đức đối với sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội.

* Mục tiêu:

- HS hiểu được vai trò của đạo đức đối với sự hình thành nhân cách, là nền tảng của một gia đình hạnh phúc, xã hội luôn đượcc củng cố và phát triển bền vững.

- Rèn luyện cho HS năng lực tự học, năng lực giao tiếp ứng xử, năng lực hợp tác, năng lực xử lý tình huống.

* Cách tiến hành:

- GV chia lớp thành 4 nhóm, thảo luận 4 câu hỏi, thời gian 5 phút:

Nhóm 1: Vai trò của đạo đức đối với cá nhân? Ở mỗi cá nhân tài năng và đạo đức cái nào hơn? Vì sao?

Nhóm 2: Vai trò của đạo đức đối với gia đình? Theo em hạnh phúc gia đình có được là nhờ có tiền bạc, danh vọng hay đạo đức? Vì sao?

Nhóm 3: Vai trò của đạo đức đối với xã hội? Tình trạng trẻ vị thành niên lao vào tệ nạn xã hội là do đạo đức xuống cấp? Xã hội cần phải làm gì?

Nhóm 4: Nhận xét và bổ sung ý kiến của các nhóm trên.

- HS cử đại diện đứng lên trình bày.

- GV kết luận và chốt lại từng vai trò của đạo đức đối với cá nhân, gia đình và xã hội.

1. Đạo đức là gì?

a. Khái niệm đạo đức.

- Quan hệ xã hội phong phú đa dạng:

+ Quan hệ giữa cá nhân với cá nhân.

+ Quan hệ cá nhân với xã hội.

- Tự giác: Theo chuẩn mực nhất định của xã hội.

Đạo đức là hệ thống các quy tắc chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội.

b. Phân biệt đạo đức với pháp luật và phong tục tập quán trong sự điều chỉnh hành vi của con người

Ví dụ: Trước đây săn bắt động vật hoang dã, chặt cây rừng để làm củi đốt than, phá rừng làm nương rẫy không bị coi là vi phạm đạo đức, thì ngày nay bị coi là vi phạm đạo đức.

Ví dụ: Người tham ô tài sản của nhà nước chỉ nghĩ đến lợi ích của bản thân, xâm phạm lợi ích của nhà nước.

Ví dụ: Tham ô tài sản của nhà nước là hành vi tham nhũng, lấy trộm tài sản của Nhà nước không phải là hành vi tham nhũng.

2. Vai trò của đạo đức đối với sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội.

a. Đối với cá nhân.

+ Góp phần hoàn thiện nhân cách.

+ Có ý thức và năng lực, sống thiện, sống có ích.

+ Giáo dục lòng nhân ái, vị tha.

b. Đối với gia đình.

+ Đạo đức là nền tảng của gia đình.

+ Tạo nên sự ổn định, phát triển vững chắc của gia đình.

+ Là nhân tố tạo nên niềm vui cho gia đình, xây dựng gia đình hạnh phúc.

c. Đối với xã hội.

+ Xã hội phát triển bền vững, nếu xã hội đó thực hiện đúng các quy tắc chuẩn mực đạo đức.

+ Xã hội sẽ mất ổn định nếu đạo đức xã hội bị xuống cấp.