Soạn bài Quê hương - ngắn nhất Cánh diều

Trang trước Trang sau

Soạn bài Quê hương trang 36, 37, 38 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 9 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 9 dễ dàng hơn.

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 36 sgk Ngữ văn 9 Tập 2):

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc hiểu văn bản thơ tám chữ, bên cạnh các yêu cầu chung về đọc hiểu thơ theo đặc trưng thể loại, các em cần chú ý:

+ Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?

+ Bài thơ khắc hoạ hình tượng nào?

+ Ai là người bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ? Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm là gì?

+ Bài thơ có kết cấu và bố cục như thế nào? Nội dung chính của mỗi phần trong bài thơ là gì?

+ Bài thơ có những từ ngữ và biện pháp nghệ thuật nào đặc sắc? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng như thế nào?

+ Bài thơ thể hiện tư tưởng nào của nhà thơ?

- Đọc trước bài thơ Quê hương, tìm hiểu thêm thông tin về nhà thơ tế Hanh.

- Em thích nhất điều gì ở nơi mình sinh ra và lớn lên? Hãy chia sẻ điều đó với các bạn.

Trả lời

- Thông tin về tác giả Tế Hanh:

+ Tế Hanh (1921- 2009), tên khai sinh là Trần Tế Hanh.

+ Quê quán: sinh ra tại một làng chài ven biển tỉnh Quảng Ngãi.

+ Ông có mặt trong phong trào thơ Mới ở chặng cuối với những bài thơ mang nỗi buồn và tình yêu quê hương.

+ Sau năm 1945, Tế Hanh sáng tác phục vụ cách mạng và kháng chiến.

+ Ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.

+ Phong cách sáng tác: thơ ông chân thực với cách diễn đạt bằng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên và rất giàu hình ảnh, bình dị mà tha thiết.

+ Tác phẩm chính: các tập thơ Hoa niên (1945), Gửi miền Bắc (1955), Tiếng sóng (1960), Hai nửa yêu thương (1963).

- Điều em thích nhất ở nơi em sinh ra và lớn lên là: sự bình yên của quê hương. Những cánh đồng lúa bao la, những dòng sông chạy dài, những tiếng gà cục tác… gợi lên cho em sự bình yên, gần gũi nơi làng quê. 

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính của văn bản:

Bài thơ với những vần thơ bình dị mà gợi cảm, thể hiện nỗi niềm thương nhớ da diết của tác giả đối với quê nhà. Cả bài thơ như một bức tranh sinh động, vẽ nên một miền quê chài lưới bình dị, yên ả mà rất đỗi nên thơ.

Soạn bài Quê hương | Ngắn nhất Soạn văn 9 Cánh diều

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 37 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Ai là người bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ?

Trả lời:

- Tác giả.

Câu 2 (trang 37 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xác định vần và nhịp của các dòng thơ.

Trả lời:

Câu

Nhịp

Vần

1

3/5

 

2

3/5

Vần chân

3

3/2/3

4

3/5

Vần chân

5

3/5

6

3/5

Vần chân

7

3/5

8

3/5

 

9

3/5

 

10

3/2/3

 

11

3/5

 

12

3/2/3

Vần chân

13

3/5

14

3/5

Vần chân

15

3/2/3

16

3/5

 

17

3/5

 

18

3/2/3

 

19

3/5

 

20

3/2/3

 

Câu 3 (trang 37 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Chú ý các từ ngữ khắc họa hình ảnh con người và con thuyền.

Trả lời:

- Từ ngữ khắc họa hình ảnh con người: ồn ào, tấp nập.

- Từ ngữ khắc họa hình ảnh con thuyền: im bến mỏi trở về nằm, chất muối thấm trong thớ vỏ.

Câu 4 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xa quê hương, tác giả nhớ những gì?

Trả lời:

- Tác giả nhớ đến: màu nước biển, cá bạc, chiếc buồm, con thuyền, cái mùi nồng mặn của làng chài ven biển.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xác định bố cục của bài thơ Quê hương và nêu nội dung chính của mỗi phần.

Trả lời:

- Bố cục: 4 phần

+ Phần 1 (2 câu đầu): giới thiệu chung về làng quê.

+ Phần 2 (6 câu sau): cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá.

+ Phần 3 (8 câu tiếp): cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về.

+ Phần 4 (4 câu còn lại): nỗi nhớ quê hương của tác giả.

Câu 2 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nêu cảm hứng chủ đạo của tác giả thể hiện trong bài thơ. Cảm hứng đó được thể hiện rõ nhất ở câu hoặc đoạn thơ nào trong bài?

Trả lời:

- Cảm hứng chủ đạo: tình yêu quê hương đất nước.

- Thể hiện rõ nhất ở câu: Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ/Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!

Câu 3 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Cảnh những con thuyền ra khơi và cảnh đón thuyền cá về bến được tác giả miêu tả như thế nào? Hình ảnh người dân và cuộc sống làng chài được thể hiện trong hai cảnh này có nét gì nổi bật?

Trả lời:

Hình ảnh con thuyền ra khơi

Cảnh đón thuyền cá về bến

- Trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng

- Biện pháp tu từ: so sánh (chiếc thuyền hăng như con tuấn mã, cánh buồm như mảnh hồn làng)

- Biện pháp tu từ nhân hóa: cánh buồm rướn thân trắng

=> Bức tranh lao động đầy hứng khởi cùng với sự khỏe khoắn, dạt dào sức sống.

- Ngày hôm sau ồn ào.

- Nhờ ơn trời cá đầy ghe.

- Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.

=> Cuộc sống lao động vui tươi, rộn ràng, đầm ấm

- Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm

- Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

=> Sự mãn nguyện sau những ngày lao động vất vả.

 

Hình ảnh người dân khi

đoàn thuyền ra khơi

Hình ảnh người dân khi

đoàn thuyền trở về

- Biện pháp tu từ ẩn dụ: con thuyền cũng như linh hồn của người dân làng chài

=> tươi mới, tràn đầy sức sống, hứa hẹn một chuyến ra khơi bội thu.

- Người dân tấp nập, hớn hở với thành quả ra khơi.

- Hình ảnh người dân làng chài: ngăm rám nắng, nồng thở vị xa xăm.

- Vị xa xăm: vị của biển khơi, của muối, của gió.

- Biện pháp ẩn dụ: hình ảnh con thuyền sau chuyến ra khơi tượng trưng cho hình ảnh người dân làng chài tự cảm nhận được thân thể mình sau một ngày lao động vất vả.

-> sự khỏe mạnh, tinh thần đầy sức sống, đậm chất miền biển.

Câu 4 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Nêu cảm nhận của em về bốn dòng thơ cuối. Từ đó, hãy phát biểu chủ đề và nêu tư tưởng của tác giả.

Trả lời:

- Qua bốn dòng thơ cuối ta thấy được cảm xúc mạnh mẽ của tác giả được thể hiện qua các hình ảnh, cách miêu tả và lời than thở của nhà thơ. Tác giả đã cảm nhận về quê hương mình không chỉ bằng những cảm giác bên ngoài mà còn bằng cả chiều sâu tâm hồn, điều đó đã góp phần bộc lộ cảm xúc trữ tình của tác giả trong bài thơ này.

- Chủ đề: Nỗi nhớ quê hương tha thiết

- Tư tưởng: Niềm tự hào, tình yêu quê hương tha thiết của tác giả.

Câu 5 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Em thích nhất hình ảnh nào trong bài thơ Quê hương? Vì sao? Chỉ ra điểm giống và khác nhau nổi bật nhất giữa bài thơ Quê hương với một bài thơ khác viết cùng đề tài mà em biết.

Trả lời:

- Em thích nhất là hình ảnh “cái mùi nồng mặn” vì nó là mùi của mồ hôi, mùi của quá trình lao động đầy gian nan và vất vả. Đồng thời nó cũng là mùi đặc trưng của dân làng chài nơi đây.

- So sánh với bài thơ Quê hương của tác giả Đỗ Trung Quân

 

Quê hương - Tế Hanh

Quê hương - Đỗ Trung Quân

Giống nhau

- Viết về đề tài quê hương.

- Thể hiện tình yêu thương của tác giả đối với quê hương của mình.

Khác nhau

- Vùng chài lưới, bốn bề sông nước.

- Nỗi nhớ quê hương nồng nàn, da diết được thốt ra từ trái tim của một người con xa quê.

- Là nơi gắn liền với những hình ảnh mộc mạc, giản dị và gần gũi như: khế ngọt, đường đi học, con diều, con đò nhỏ, cầu tre…

- Gửi lời nhắn nhủ tới mọi người rằng: luôn nhớ về nguồn cội của mình.

Câu 6 (trang 38 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Bài thơ khơi gợi trong em tình cảm gì đối với nơi em đã sinh ra và lớn lên?

Trả lời:

Qua bài thơ Quê hương, em thấy biết ơn và tự hào về mảnh đất quê hương mà mình được sinh và lớn lên. Quê hương gắn với những kỉ niệm tuổi thơ đẹp đẽ: bắt dế, trốn tìm chơi ô ăn quan…. quê hương gắn liền với những lời ru của mẹ với những câu chuyện của bà. Những điều đẽ, thú vị và đầy mùi vị kí ức ấy chỉ có nơi mang tên “quê hương” mới có. Trải qua nhiều năm thay đổi, diện mạo của quê hương cũng dần đổi thay, chỉ có những kí ức ấy là mãi trường tồn theo thời gian. Quê hương sẽ mãi in sâu trong trái tim những con người yêu nó, hãy luôn nhớ đi để trở về, dù bạn có sinh sống và làm việc ở rất xa đi chăng nữa, hãy luôn dành một vị trí đặc biệt trong tim để nhớ về quê hương.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 9 Cánh diều ngắn nhất, hay khác:

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 9 hay khác:

Trang trước Trang sau
Giải bài tập lớp 9 Cánh diều khác