Giáo án Văn 10 bài Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong văn tự sự

- Học sinh đọc GSK

- Giáo viên lấy ví dụ cụ thể: (Văn bản tấm Cám) để chỉ ra thế nào là tự sự, sự việc, chi tiết )

- Thế nào là tự sự ?

- Thế nào là sự việc tiêu biểu ?

- Thế nào là chi tiết tiêu biểu ?

- HS thảo luận trình bày

- GV nhận xét, chốt lại

*Hướng dẫn Hs tìm hiểu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu

- Học sinh đọc văn bản 1

+ Tác giả dân gian kể chuyện gì ?

+ Chi tiết: khi chia tay với Mị Châu, Trọng Thủy than phiền “ ta lại tìm nàng, lấy gì làm dấu ” và câu trả lời của Mị Châu : “ thiếp có áo … dấu ” : đó có phải là chi tiết tiêu biểu không?

- Nhóm 1 thảo luận trình bày

- Các nhóm nhận xét

- GV hoàn thiện.

- Cho học sinh đọc văn bản 2: chọn một sự việc rồi kể lại với một số chi tiết tiêu biểu.

- Nhóm 2 trình bày

- Các nhóm nhận xét

- GV hoàn thiện.

- Cách lựa chọn sự việc và chi tiết tiêu biểu?

- Ý nghĩa của việc lựa chọn?

- HS trả lời.

GV hoàn thiện

I/ Khái niệm:

- Tự sự là phương thức trình bày một chuỗi sự việc, cuối cùng kết thúc thể hiện một ý nghĩa.

- Các sự việc trong văn bản tự sự được diễn tả bằng lời nói, cử chỉ, hành động của nhân vật trong quan hệ với nhân vật khác.

- Sự việc tiêu biểu là sự việc quan trọng góp phần hình thành cốt truyện . Mỗi sự việc có nhiều chi tiết ( 1 lời nói, 1 hành động, 1 cử chỉ của nhân vật hoặc 1 sự vật, 1 hình ảnh thiên nhiên, 1 nét chân dung … ), chọn sự việc tiêu biểu là khâu quan trọng để câu chuyện hấp dẫn.

II/ Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu:

1. Văn bản 1:

- Công việc xây dựng và bảo vệ đất nước của cha ông ta ( xây thành, chế nỏ ).

- Tình vợ chồng ( Mị Châu - Trọng Thủy )

- Tình cha con ( An Dương Vương - Mị Châu).

→ Đó là các sự việc tiêu biểu.

* Hai chi tiết đều là chi tiết tiêu biểu : mở ra bước ngoặt mới, sự việc mới, tình tiết mới. Thiếu những chi tiết này, câu chuyện sẽ dừng lại và kém phần ý nghĩa

2. Văn bản 2:

- Sự việc ( tưởng tượng ) con trai Lão Hạc trở về làng sau cách mạng tháng Tám.

- Các chi tiết tiêu biểu:

+ Anh tìm gặp ông giáo và theo ông đi viếng mộ cha.

+ Con đường nghĩa địa ngôi mộ thấp bé.

+ Anh thắp hương, cúi đầu, nước mắt rưng rưng, rì rầm như nói với người cha khổ sở cả một đời.

+ Bên cạnh, ông giáo cũng ngấn lệ.

Kết luận: Lựa chọn những sự việc, chi tiết tiêu biểu là lựa chọn những sự việc, chi tiết làm nên ý nghĩa cốt truyện.

- Là công việc quan trọng và cần thiết vì:

+ Giúp người viết diễn tả một cách chính xác, đa dạng những tình cảm và suy nghĩ của mình.

+ Giúp người viết thể hiện được một cách có hiệu quả nhất chủ đề và ý nghĩa của văn bản.

GV: Yêu cầu học sinh đọc văn bản Hòn đá xù xì và trả lời câu hỏi theo yêu cầu Sgk

- Đoạn văn kể chuyện gì ?

- Cuối đoạn trích, tác giả đã chọn sự việc gì, kể bằng chi tiết tiêu biểu nào ?

- Có thể coi đây là thành công của Hôme trong kể chuyện sử thi không ?

- HS trả lời.

- GV hoàn thiện.

III/ Luyện tập

1. “ Hòn đá xù xì ” :

- Không được bỏ chi tiết Hòn đá xấu xí được phát hiện và chở đi nơi khác, vì đó là chi tiết quan trọng – tăng thêm ý nghĩa cốt truyện

2. Tâm trạng của Uy lít xơ và Pê-nê-lốp

- Sự đấu trí giữa Pê-nê-lốp và Uy-lit xơ - Liên tưởng trong kể chuyện .

- Sự việc mặt đất dịu hiền là khát khao của những người đi biển - nhất là những người bị đắm thuyền.

→ Từ đó so sánh mong đợi của sự gặp mặt giữa Pê-nê-lốp và Uy- lít xơ.

- Cách so sánh trong kể chuyện là một trong những thành công của Hômerơ