Giáo án Văn 10 bài Đại cáo bình Ngô: Phần 1: Tác giả Nguyễn Trãi

Tìm hiểu về cuộc đời

Dạy học theo dự án

GV: Tóm tắt những nét chính về cuộc đời và nhận xét?

HS: Nhóm 1 trình bày.

Nhóm khác nhận xét, bổ sung

GV: Nhận xét

Khái quát ý chính: Sống trong thời đại đó, bản thân lại chịu nhiều đau thương. Nhưng chính hoàn cảnh đặc biệt đó đã hun đúc lên một Nguyễn Trãi đầy tài năng, một vị anh hùng dân tộc, một danh nhân văn hoá thế giới.

Giới thiệu mở rộng thêm vài câu chuyện về cuộc đời của Nguyễn Trãi.

Phần 1: Tác giả Nguyễn Trãi (1380 -1442)

I. Cuộc đời

- Nguyễn Trãi (1380 -1442) hiệu là Ức Trai, quê gốc ở làng Chi Ngại (Chí Linh - Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây)

- Gia đình có truyền thống yêu nước và văn hoá, văn học.

- Tuổi thơ của Nguyễn Trãi sớm chịu nhiều mất mát (5 tuổi mồ côi mẹ, 10 tuổi ông ngoại mất).

- Năm 1400 (20 tuổi): Đỗ thái học sinh (Tiến sĩ) ra làm quan dưới triều Hồ 7 năm.

- Năm 1407 giặc Minh xâm lược nước ta, cha bị bắt đưa sang Trung Quốc, ông kiên quyết từ chối mọi sự mua chuộc dụ dỗ của kẻ thù xâm lược, nuôi chí lớn “Đền nợ nước, trả thù nhà”

- Thời kì khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427): Là vị quân sư số một, giúp Lê Lợi vạch chiến lược tiêu diệt kẻ thù xâm lược, giữ trọng trách về ngoại giao, chính trị.

* Tóm lại:

- Nguyễn Trãi là bậc anh hùng dân tộc, là nhà văn toàn tài số một trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Xứng đáng là bậc danh nhân văn hoá thế giới.

- Nguyễn Trãi cũng là một con người đã phải chịu những oan khiên thảm khốc nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam

Tìm hiểu sự nghiệp thơ văn

Dạy học theo dự án

GV: Em hãy kể tên những tác phẩm chính của Nguyễn Trãi?

HS: Nhóm 2 trình bày.

Nhóm khác nhận xét, bổ sung

GV: Chuẩn xác kiến thức

Hoạt động nhóm, sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn. HS thảo luận theo 2 nhóm câu hỏi:

- Vì sao lại nói Nguyễn Trãi là nhà văn chính luận lỗi lạc? Dẫn chứng minh họa?

Chất trữ tình sâu lắng được thể hiện như thế nào trong thơ Nguyễn Trãi? Dẫn chứng minh họa?

HS: Đọc mục II.2 và II.3 suy nghĩ, thảo luận, trả lời, làm sáng tỏ nhận định.

Vận dụng ví dụ trong SGK minh họa, phân tích.

GV: Nhận xét, chốt ý.

Gợi ý một số ví dụ

II. Sự nghiệp thơ văn.

1. Những tác phẩm chính.

- Văn thơ chữ Hán:

+ Quân trung từ mệnh tập

+ Bình Ngô đại cáo

+ Ức Trai thi tập

+ Chí Linh sơn phú

+ Lam Sơn thực lục,

+ Dư địa chí…

- Văn thơ chữ Nôm: Quốc âm thi tập…

2. Nguyễn Trãi- nhà văn chính luận kiệt xuất

- Hai tác phẩm chính luận tiêu biểu:

+ Quân trung từ mệnh tập

+ Đại cáo bình Ngô .

- Tư tưởng chủ đạo xuyên suốt văn chính luận là tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân.

- Trình độ nghệ thuật mẫu mực: Kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, giọng điệu linh hoạt.

3. Nguyễn Trãi – nhà thơ trữ tình sâu sắc

- Các tập thơ tiêu biểu:

+ Ức Trai thi tập- 105 bài thơ chữ Hán.

+ Quốc âm thi tập- 254 bài thơ chữ Nôm.

* Người anh hùng vĩ đại: Lí tưởng cao cả: nhân nghĩa, yêu nước, thương dân.

* Con người trần thế:

- Đau nỗi đau của con người: nỗi đau trước thói đời đen bạc → khát khao sự hoàn thiện của con người.

- Yêu tình yêu của con người: chan chứa tình yêu thiên nhiên, tình cảm với con người, với quê hương, nghĩa vua tôi, tình cha con, tình bạn bè…

* Nghệ thuật: Có cống hiến đặc biệt trong thơ Nôm, Sáng tạo cải biến thể lục ngôn, thơ thất ngôn chen lục ngôn.

Kết luận chung

GV: Em có nhận xét gì về Nguyễn Trãi và những đóng góp của ông đối với dân tộc trên hai mặt: Chính trị, thơ văn?

HS: Trả lời

GV: Nhấn mạnh đóng góp về 2 phương diện của thơ văn.

Chuẩn xác qua ghi nhớ

III. Kết luận chung

- Về nội dung: thơ văn Nguyễn Trãi hội tụ hai nguồn cảm hứng lớn của văn học dân tộc là yêu nước và nhân đạo.

- Về nghệ thuật: là nhà văn chính luận kiệt xuất, nhà thơ trữ tình sâu sắc, là người mở đầu cho sự phát triển của thơ Tiếng Việt, làm cho tiếng Việt trở thành ngôn ngữ giàu và đẹp.