Giáo án Địa Lí 10 Bài 5: Vũ Trụ. Hệ Mặt Trời và Trái Đất. Hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời, Trái Đất trong hệ Mặt Trời (20 phút)

1. Mục tiêu

 + Kiến thức: HS biết được khái quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời, Trái Đất trong hệ Mặt Trời .

 + Kĩ năng: Khai thác hình ảnh .

 + Thái độ: Nhận thức đúng về vũ trụ

2. Phương pháp – kĩ thuật

 + Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.

 + Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, thảo luận nhóm.

3. Phương tiện: Hình ảnh về vũ trụ.

4. Tiến trình hoạt động

Bước 1: GV sử dụng QĐC và yêu cầu HS dựa vào hình 5.1, 5.2 và kiến thức trả lời:

- Vũ Trụ là gì?

- Phân biệt Thiên Hà và Dải Ngân Hà? Hệ Mặt Trời là gì ? HMT có bao nhiêu hành tinh?

- Kể tên các hành tinh?

- Trái Đất là hành tinh thứ mấy tính từ Mặt trời?

- Trái Đất có những đặc điểm gì khác với các hành tinh khác?

- Nêu các chuyển động chính của Trái Đất?

- Hướng quay quanh MT của các hành tinh?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ qua giấy

Bước 3: GV yêu cầu HS trả lời và nhận xét

Bước 4: GV bổ sung, chốt kiến thức và bổ sung

- (Hành tinh có 8 (H.5.2) Vệ tinh: Thiên thể quay xung quanh một hành tinh như Mặt Trăng là vệ tinh của TĐ; trong hệ MT có 66 vệ tinh, trừ sao Thuỷ, sao Kim ko có vệ tinh).

- Trái Đất ở gần MT nhất vào ngày 3/1 - điểm cận nhật, do lực hút của MT lớn nên tốc độ c/đ của Trái Đất lên tới 30,3 km/s.

- T/Đất ở xa MT nhất vào ngày 5/7 - điểm viễn nhật, tốc độ c/đ của Tr/Đất lúc này đạt 29,3 km/s

I. Khái quát về Vũ Trụ, hệ Mặt Trời, Trái Đất trong hệ Mặt Trời.

1. Vũ Trụ: Là khoảng không gian vô tận chứa các Thiên Hà.

2. Hệ Mặt Trời:(Thái Dương Hệ)

* HMT là một tập hợp các thiên thể nằm trong Dải Ngân Hà gồm:

- Mặt Trời năm ở trung tâm

- Tám hành tinh: (H.5.2)

- Tiểu hành tinh, vệ tinh, sao chổi, bụi khí...

* Các hành tinh vừa c/đ quanh MT lại vừa tự quay quanh trục theo hướng ngược chiều kim đồng hồ

3. Trái Đất trong hệ Mặt Trời

a.Vị trí của Trái Đất trong HMT:

- Là hành tinh thứ ba từ Mặt Trời

- Khoảng cách TB từ TĐ đến MT là: 149,6 tr km

- Với k/cách trên và sự tự quay làm cho TĐ nhận được của MT một lượng bức xạ phù hợp cho sự sống tồn tại và phát triển.

b. Các c/đ chính của Trái Đất:

- Chuyến động tự quay quanh trục

 + Hướng từ Tây => Đông

 + Thời gian c/đ 1 vòng là 24g (23g56'04")

- Chuyển động xung quanh MT:

 + Trên quỹ đạo hình Elip theo hướng từ T => Đ

 + T/g c/đ 1 vòng là 365 ngày 6 giờ

 + Khi c/đ quanh MT , trục của Trái Đất không thay đổi độ nghiêng và hướng nghiêng.

Hoạt động 2: Tìm hiểu sự chuyển động quanh trục của Trái Đất (20 phút)

1. Mục tiêu

 + Kiến thức: HS biết được đặc điểm chuyển động củaTrái Đất và hệ quả của nó.

 + Kĩ năng: Khai thác hình ảnh về sự tự quay của Trái Đất.

 + Thái độ: Nhận thức đúng về vận động tự quay của Trái Đất.

2. Phương pháp – kĩ thuật

 + Phát vấn, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan.

 + Hoạt động theo cá nhân/ cả lớp, thảo luận nhóm.

3. Phương tiện:quả địa cầu.

4. Tiến trình hoạt động

- HS xác định đường chuyển ngày quốc tế và giờ trên TĐ, cho biết đường chuyển ngày nằm ở đâu? T/S?

N/xét hướng c/đ của các vật thể trên Tr/Đất?

- Giải thích tại sai có sự lệch hướng đó ?

Bước 2: HS thực hiện yêu cầu

Bước 3: HS trả lời, HS khác bổ sung,

Bước 4: GV kết luận, chuẩn kiến thức vàbổ sung:

- Giờ địa phương: Các địa điểm nằm trên một KT có cùng một giờ.

- Giờ múi: Mỗi múi giờ rộng 15°KT. (H5.3 SGK)

- (Do trái đất hình cầu, tự quay quanh trục→ ở các kinh tuyến khác nhau nhìn thấy mặt trời độ cao khác nhau →có giờ khác nhau)

II. Hệ quả c/đ tự quay quanh trục của T/Đất.

1. Sự luân phiên ngày đêm

- Do Trái Đất có hình cầu và tự quay quanh trục nên có hiện tượng luân phiên ngày đêm

- Nơi nhận tia nắng là ban ngày, nơi khuất trong tối là ban đêm.

2. Giờ trên T/Đất và đường chuyển ngày quốc tế

- Cùng một thời điểm, các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau (giờ địa phương (giờ Mặt Trời)

- Giờ múi: Là giờ thống nhất trong từng múi, lấy theo giờ của KT giữa của múi đó.

- Giờ quốc tế (GMT) là giờ của múi số 0 lấy theo giờ của KT gốc đi qua giữa múi đó.

- Đường chuyển ngày q/tế: KT 180°

 + Từ Tây sang Đông qua KT 180° thì lùi lại một ngày lịch

 + Từ Đông sang Tây qua KT 180° thì cộng thêm một ngày lich

3. Sự lệch hướng c/đ của các vật thể.

- Ng/nhân: Do ả/h của lực Criôlít.

 + BBC: Lệch hướng sang bên phải so với hướng chuyển động

 + NBC: Lệch hướng sang bên trái so với hướng chuyển động

- Lực Criôlít có tác động mạnh tới hướng c/đ của các khối khí, dòng biển, đường đạn ...