Giáo án Văn 10 bài Thực hành phép tu từ Ẩn dụ và Hoán dụ

Thảo luận nhóm

Nhóm 1: bài 1

Nhóm 2: bài 2

a. Những từ thuyền, bến, cây đa, con đò không chỉ là thuyền bến mà còn mang nội dung ý nghĩa khác. Nội dung ý nghĩa ấy là gì?

b. Thuyền và bến câu (1) với cây đa bến cũ, con đò ở câu (2) có gì khác nhau?

Yêu cầu: Tìm và phân tích ẩn dụ ở câu (1), (2), (3), (4), (5) trong sgk Ngữ văn 10 tập I trang 135.

Đại diện nhóm trình bày

Gv hoàn thiện

Yêu cầu: Học sinh tìm những ẩn dụ có trong tục ngữ, ca dao mà các em đã học hoặc đọc thêm.

Hs thi đua tìm ca dao, tục ngữ

I. ẨN DỤ

1. Bài 1:

Câu a:

- Thuyền, con đò: con trai

↓ ↓

di chuyển → không cố định

- Bến, bến cũ: con gái

↓ →

cố định

- Cây đa, bến cũ: chỉ người có quan hệ gắn bó nhưng phải xa nhau.

Câu b:

- Khác nhau:

+ Thuyền - bến: con trai - con gái.

+ Bến – đò: hai người có quan hệ gắn bó nhưng vì điều kiện phải xa nhau.

2. Bài 2:

Câu (1): Lửa lựu: hoa lựu đỏ chói như lửa.

Câu (2): Làm thành người: con người mới sống trong độc lập tự do, biết làm chủ cuộc đời mình.

Câu (3):

- Hót: ca ngợi mùa xuân đất nước, ca ngợi cuộc đời mới với sức sống đang trỗi dậy.

- Từng giọt long lanh rơi: ca ngợi cái đẹp của sáng xuân cũng là cái đẹp của cuộc đời, cái đẹp của cuộc sống.

Câu (4):

- Thác: chỉ những gian khổ trong cuộc sống mà con người phải đối mặt.

- Thuyền: cuộc đời con người đang vượt qua gian khổ, khó khăn.

Câu (5):

- Phù du: chỉ kiếp sống trôi nổi, phù phiếm, sớm nở tối tàn.

- Phù sa: cuộc sống mới, cuộc sống màu mỡ đầy triển vọng tốt đẹp của con người.

3. Tìm thêm ẩn dụ trong ca dao, tục ngữ:

- Đi một ngày đàng học một sàng khôn.

- Cháy nhà mới ra mặt chuột.

- Cô kia đứng ở bên sông

Muốn sang anh ngả cành hồng cho sang.

Thảo luận nhóm

Nhóm 3: bài 1

Nhóm 4: bài 2

a. Cụm từ đầu xanh, má hồng Nguyễn Du ám chỉ ai?

b. Áo nâu, áo xanh chỉ ai?

Yêu cầu: Đọc câu ca dao và trả lời:

a. Phân biệt hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ.

b. Cùng bày tỏ nỗi nhớ người yêu, nhưng câu “Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông” khác với câu ca dao “Thuyền ơi có nhớ bến chăng…” ở điểm nào?

Đại diện nhóm trình bày

Gv hoàn thiện

- Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát một sự vật, nhân vật quen thuộc và thử gọi tên của chúng theo phép ẩn dụ hoặc hoán dụ để viết câu - đoạn văn.

- Giáo viên tự hướng dẫn cho HS.

II. HOÁN DỤ

1. Bài 1:

a. Câu (1):

- Đầu xanh, má hồng: Thúy Kiều.

- Đầu xanh:chỉ tuổi trẻ –Má hồng

b. Câu (2):

- Áo nâu: người nông dân.

- Áo xanh: người công nhân Việt Nam.

2. Bài 2:

Câu a:

- Hoán dụ: thôn Đoài, thôn Đông → người thôn Đoài, người thôn Đông.

- Ẩn dụ: cau thôn Đoài

trầu không thôn nào

Chỉ những người đang yêu nhau

Câu b:

Khác nhau

- Thôn Đoài, thôn Đông: Hoán dụ → người thôn Đoài, người thôn Đông.

- “Thuyền ơi có nhớ bến chăng…”: Ẩn dụ → thuyền - bến chỉ người đang yêu.

3. Viết câu - đoạn văn có dùng ẩn dụ và hoán dụ:

a. Viết câu:

- Con chim họa mi của lớp ta.

- Trẻ em như búp trên cành.

- Cả trường đều vui vẻ trong ngày 26/3.

- Có nhiều khuôn mặt mới trong lớp.

b. Viết đoạn văn:

- Hãy tìm những tiêu chí để phân biệt ẩn dụ và hoán dụ.

Hs động não trả lời

Gv hoàn thiện

III. SO SÁNH