Giáo án Văn 10 Bài viết số 7 (Kiểm tra tổng hợp cuối năm)

Mức độ

Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Vận dụng cao

Tổng số

I. PHẦN ĐỌC HIỂU

- Nhận diện được phong cách ngôn ngữ.

- Nhận diện các hình ảnh trong đoạn thơ.

- Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu.

- Viết một đoạn văn nghị luận xã hội về tình yêu đất nước.

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

2

1,0

10%

1

1,0

10%

1

1,0

10%

4

3,0

30%

II. PHẦN LÀM VĂN

Nghị luận văn học.

“Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ”

Giới thiệu về tác giả, tác phẩm và đoạn trích.

Phân tích đoạn thơ để thấy được tâm trạng người chinh phụ.

- Khái quát được đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ.

- Đánh giá giá trị của đoạn thơ.

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

1,0

10%

5,0

50%

1,0

10%

1

7,0

70%

Tổng số câu

Tổng số điểm

Tỉ lệ

2,0

20%

1,0

10%

5,0

50%

2,0

20%

5

10,0

100%

Câu

Nội dung

Điểm

1

Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật.

0,5

2

HS chỉ ra 02 hình ảnh về con người Việt Nam:

- Mắt đen cô gái long lanh - Yêu ai yêu trọn tấm tình thủy chung;

- Tay người như có phép tiên; Trên tre lá cũng dệt nghìn bài thơ.

Có thể diễn đạt cách khác nhưng phải hợp lý.

0,25

0,25

3

- Biện pháp so sánh: Tay người như có phép tiên.

- Tác dụng: gợi ra niềm tự hào về vẻ đẹp tài hoa, khéo léo của con người Việt Nam trong lao động; làm cho câu thơ sinh động, giàu hình ảnh, giàu tính biểucảm…

Có thể diễn đạt cách khác nhưng phải hợp lý.

0,5

0,5

4

- Hình thức: đúng hình thức đoạn văn.

- Nội dung: Có thể có nhiều cách làm bài khác nhau nhưng cần đảm bảo những nội dung cơ bản sau:

Tình yêu đất nước là gì? Biểu hiện của lòng yêu nước ? Tác dụng của lòng yêu nước ? Phê phán những biểu hiện tiêu cực nào ? Bài học nhận thức và hành động ? Liên hệ bản thân ?

1,0

Ý

Nội dung

Điểm

1.

Giới thiệu tác giả, tác phẩm và đoạn trích.

1,0

2.

Cảm nhận tâm trạng người chinh phụ.

2.1. Tám câu thơ đầu: Tâm trạng cô đơn, lẻ loi của người chinh phụ.

- Nỗi cô đơn của người chinh phụ được thể hiện qua nếp sinh hoạt hằng ngày tuần tự diễn ra, không thay đổi, trở thành thói quen, khiến cho mọi hoạt động trở nên máy móc, đều đặn lặp lại, gợi cảm giác tẻ nhạt, vô nghĩa, tù túng, bế tắc.

+ Một mình đi dạo hiên vắng trong tâm thế "gieo từng bước" càng làm cho không gian trở nên vắng lặng và thời gian vẫn dài dằng dặc trong từng bước chân đều đặn, âm thầm.

+ Ngồi buông rèm, cuốn rèm (rủ thác), đôi tay người chinh phụ như bị điều khiển bởi thói quen vô thức.

=> Những hành động lặp đi lặp lại không mục đích, vô nghĩa thể hiện tâm trạng rối bời, nhung nhớ, cô đơn lẻ loi của người chinh phụ.

- Nỗi cô đơn của người chinh phụ còn được thể hiện qua những yếu tố ngoại cảnh

+ Chim thước: là loài chim báo tin lành nhưng chẳng thấy

+ Đèn: vật vô tri không thể hiểu được tấm lòng người chinh phụ

=> Gợi nên không gian lạnh lẽo, âm u.

Sử dụng câu hỏi tu từ: "Trong rèm........mà thôi" => tâm trạng bế tắc của người chinh phụ: hỏi đèn để mong muốn tìm được một sự đồng cảm, sẻ chia, nhưng rồi chỉ người chinh phụ tự hỏi, tự đáp, tự xót thương mình bằng giọng ai oán, ngao ngán và u uất.

2,5

2.2. Tám câu sau: Nỗi sầu muộn triền miên của người chinh phụ.

- Thể hiện qua thời gian, không gian tâm lí:

+ Âm thanh:

▪ Tiếng gà eo óc

▪ Tiếng trống năm canh

=> Thời gian một đêm đã trôi qua.

+ Hình ảnh: Bóng cây hòe “phất phơ”, “rủ bóng” trong đêm => Cảnh vật mang sắc thái ủ rũ, chán chường, gợi cảm giác hoang vắng.

+ "Khắc.....biển xa": biện pháp so sánh, từ láy “đằng đẵng”, “dằng dặc” diễn tả thời gian mong nhớ mòn mỏi, nỗi sầu vô tận của người chinh phụ.

- Thể hiện qua hành động diễn ra trong phòng:

+ Gượng đốt hương để tìm sự thanh thản nhưng tâm hồn lại thêm mê man.

+ Gượng soi gương nhưng nước mắt chan chứa.

+ Gượng gảy đàn nhưng lại lo sợ điều chẳng lành sẽ xảy đến (dây duyên - đứt, phím loan - chùng).

=> Những hành động gượng gạo không giúp chinh phụ tìm được sự giải tỏa. Nỗi cô đơn, sầu nhớ thêm chồng chất.

→ Tâm trạng người chinh phụ ở 16 câu thơ đầu: cô đơn lẻ loi, rối bời nhung nhớ đến ngẩn ngơ, buồn sầu.

2,5

* Nghệ thuật:

- Sử dụng thể thơ song thất lục bát với âm điệu thiết tha, phù hợp diễn tả tâm trạng.

- Nghệ thuật khắc họa nội tâm nhân vật trữ tình qua hành động, qua ngoại cảnh.

- Hệ thống từ láy giàu giá trị biểu cảm.

- Bút pháp ước lệ, tượng trưng, tả cảnh ngụ tình.

- Các biện pháp nghệ thuật khác : điệp từ, điệp ngữ, câu hỏi tu từ, so sánh, ẩn dụ…

0,5

3.

Đánh giá:

- Đoạn trích nói về tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ cũng như toàn bộ tác phẩm “Chinh phụ ngâm” là tiếng kêu thương của người phụ nữ chờ chồng, nhớ thương người chồng chinh chiến phương xa.

- Đoạn trích không chỉ có ý nghĩa tố cáo chiến tranh phong kiến phi nghĩa mà còn là tiếng nói đòi quyền sống, quyền hưởng hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ.

- Với khả năng mở rộng diện đề tài, khai thác sâu sắc hơn thế giới tâm hồn con người, những giá trị nhân văn cao đẹp mà khúc ngâm đem lại đã đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của giai đoạn văn chương thế kỷ XVIII trong tiến trình phát triển chung của nền văn học dân tộc.

0,5