Giáo án Toán 6 Cánh diều Bài 9: Tỉ số. Tỉ số phần trăm

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS thảo luận thực hiện yêu cầu đề ra trong HĐ1.

- GV đặt câu hỏi: căn cứ vào thương trong phép chia số 1000 cho 10, em có kết luận gì về quan hệ của hai số 1000 và 10?

- Yêu cầu HS đọc và ghi nhớ phần kiến thức trọng tâm và khung lưu ý thứ nhất trong SGK.

- GV hướng dẫn HS thực hiện VD1 và lưu ý HS cần ghi nhớ phần kiến thức bổ sung ở khung lưu ý thứ hai.

- GV hướng dẫn HS thực hiện VD2 , giúp HS phân biệt được sự khác nhau giữa tỉ số và phân số.

- Yêu cầu HS áp dụng, thảo luận thực hiện bài Luyện tập 1.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 

- HS thảo luận, thực hiện nhiệm vụ.

- GV theo dõi, hỗ trợ và hướng dẫn HS thực hiện bài luyện tập 1

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 

- Đại diện HS trả lời kết quả sau khi thực hiện nhiệm vụ.

- GV gọi 1 HS đọc kiến thức trong tâm trong SGK và khung ghi nhớ.

- Mời 1 HS lên bảng làm bài luyện tập 1

- HS khác nhận xét, bổ sung

Bước 4: Kết luận, nhận định: 

- GV nhận xét thái độ làm việc, phương án trả lời của học sinh. 

- GV chốt kiến thức về tỉ số của hai số

I. TỈ SỐ

1. Tỉ số của hai số

Tỉ số của a và b (b ≠ 0) là thương trong phép chia số a cho số b, kí hiệu là a : b hoặc  

VD:

a) Đọc các tỉ số sau: 

b) Viết các tỉ số của: 12 và -7; và 2,1.

Giải:

a) Tỉ số được gọi là: tỉ số của 5 và 6

Tỉ số  được gọi là: tỉ số của 0,2 và 3,1.

b) Tỉ số của 12 và -7 là:   

Tỉ số của  và 2,1 là:   

Lưu ý: 

- Nếu tỉ số của a và b được viết dưới dạng thì ta cũng gọi a là tử số và b là mẫu số.

- Tỉ số của số a và số b phải được viết theo đúng thứ tự  hoặc a : b.

Chú ý: 

Tỉ số  là phân số nếu cả tử a và mẫu b đều là số nguyên.

Luyện tập 1

a) Tỉ số của -5 và -7 là:  

Tỉ số của 23,7 và 89,6 là:   

Tỉ số của 4 và  là:  

b) Tỉ số  là phân số

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS thảo luận thực hiện yêu cầu đề ra trong HĐ2.

- Yêu cầu HS đọc và ghi nhớ phần kiến thức trọng tâm và khung lưu ý trong SGK.

- GV hướng dẫn HS thực hiện VD1 và lưu ý HS cần ghi nhớ phần kiến thức bổ sung ở khung lưu ý thứ hai.

- GV hướng dẫn HS thực hiện VD3

- Yêu cầu HS áp dụng, thảo luận thực hiện bài Luyện tập 2.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 

- HS thảo luận, thực hiện nhiệm vụ.

- GV theo dõi, hỗ trợ và hướng dẫn HS thực hiện bài luyện tập 2

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 

- Đại diện HS trả lời kết quả sau khi thực hiện nhiệm vụ HĐ2.

- GV gọi 1 HS đọc kiến thức trong tâm trong SGK và khung ghi nhớ.

- Mời 1 HS lên bảng làm bài luyện tập 2

- HS khác nhận xét, bổ sung

Bước 4: Kết luận, nhận định: 

- GV nhận xét thái độ làm việc, phương án trả lời của học sinh. 

- GV chốt kiến thức về tỉ số của hai đại lượng

- GV nhấn mạnh: Ta chỉ tính tỉ số của hai đại lượng khi hai đại lượng đó cùng loại và cùng đơn vị đo.

2. Tỉ số phần trăm của hai đại lượng

HĐ2

Tỉ số giữ vận tốc của bạn Phương và vận tốc của bạn Quân là

 Kết luận:

Tỉ số của hai đại lượng (cùng loại và cùng đơn vị đo) là tỉ số giữa hai số đo của hai đại lượng đó.

Lưu ý:

Tỉ số của hai đại lượng thể hiện độ lớn của đại lượng này so với đại lượng kia.

Luyện tập 2

Ta nhận thấy, vận tốc của ánh sáng và vận tốc của âm thanh không cùng đơn vị đo. Vì vậy, để tính được tỉ số vận tốc của ánh sáng và vận tốc của âm thanh, ta phải đổi một trong hai đơn vị đó để đưa về cùng đơn vị đo. 

Ta có: 

Vận tốc chuyển động của ánh sáng là:

 x = 300 000 km/s = 300 000 000 m/s

Vận tốc chuyển động của ánh sáng là:

 y = 343,2 m/s

Vậy tỉ số của vận tốc ánh sáng và vận tốc âm thanh là:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV hướng dẫn HS tính tỉ số phần trăm của 3 và 5 theo 2 bước đã học ở tiểu học.

+ Chia 3 cho 5 ta được 3 : 5 = 0,6 => Đây chính là tỉ số của của 3 và 5.

+ Nhân thương đó với 100 và viết kí hiệu % vào bên phải tích tìm được, ta được 0,6 = 60%

- GV khẳng định: kết quả của phép toán 3 chia 5 nhân với 100 cũng bằng 3 nhân 100 chia 5

Từ đó yêu cầu HS hình thành khái niệm tỉ số phần trăm và cách tính tỉ số phần trăm.

- GV yêu cầu HS đọc phần khung lưu ý thứ nhất trong SGK, rút ra hai cách tính tỉ số phần trăm

- GV phân tích, hướng dẫn HS thực hiện VD4, nhấn mạnh cho HS phần chú ý trong SGK

+ Yêu cầu HS áp dụng làm bài Luyện tập 3

- GV hướng dẫn HS thực hiện VD5, nhấn mạnh cho HS phần khung lưu ý thứ hai trong SGK.

+ Yêu cầu HS áp dụng làm bài Luyện tập 4

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 

- HS thảo luận, thực hiện nhiệm vụ.

- HS lắng nghe GV hướng dẫn thực hiện

- GV theo dõi, hỗ trợ và hướng dẫn HS thực hiện bài luyện tập 3, 4

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 

- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV gọi 1 HS đọc khung kiến thức trọng tâm trong SGK

- Gọi lần lượt 2 HS lên bảng thực hiện bài luyện tập 3, 4

- HS khác nhận xét, bổ sung

Bước 4: Kết luận, nhận định: 

- GV nhận xét thái độ làm việc, phương án trả lời của học sinh.

- GV chốt kiến thức tỉ số phần trăm của hai số

II. TỈ SỐ PHẦN TRĂM

1. Tỉ số phần trăm của hai số

HĐ3: Tính tỉ số phần trăm của 3 và 5

Bước 1:   

Bước 2: 0,6 . 100% = 60%

Kết luận:

• Tỉ số phẩn trăm của a và b là   .100%. • Để tính tỉ số phần trăm của a và b, ta làm như sau: 

Bước 1. Viết tỉ số   

Bước 2. Tính số và viết thêm % vào bên phải số vừa nhận được.

Lưu ý:

* Có hai cách tính   là:

• Chia a cho b để tìm thương (ở dạng số thập phân) rồi lấy thương đó nhân với 100. 

• Nhân a với 100 rồi chia cho b, viết thương nhận được ở dạng số nguyên hoặc số thập phân. 

Chú ý

Tỉ số   không nhất thiết là số nguyên.

Khi ti số không là số nguyên thì ta thường viết tỉ số đó ở dạng số thập phân có hữu hạn chữ số sau dấu “,” (hoặc xấp xỉ bằng số thập phân có hữu hạn chữ số sau dấu “,”).

* Khi tính tỉ số phần trăm của a và b mà phải làm tròn số thập phân thì ta làm theo cách thứ hai đã nêu ở trên: Nhân a với 100 rồi chia cho b và làm tròn số thập phân nhận được.

Luyện tập 3 

Luyện tập 4 

 Tỉ số phần trăm của 12 và 35 là:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi thực hiện HĐ4.

+ GV hướng dẫn HS tính tỉ số phần trăm của hai số 45 và 60 theo quy tắc đã học.

- Từ đó, yêu cầu HS nêu khái niệm và cách tính tỉ số phần trăm của hai đại lượng.

- GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS thực hiện VD6:

+ Từ tỉ số của bé trai và bé gái được sinh ra năm 2019 là 1115 bé trai/1000 bé gái, cho ta thông tin gì?

+ Từ tỉ số của bé trai và bé gái được sinh ra năm 2019 là 1115 bé trai/1000 bé gái, ta tính được gì?

+ Yêu cầu HS áp dụng quy tắc vừa học để tính toán các yêu cầu đặt ra

- Yêu cầu HS áp dụng, thảo luận theo nhóm làm bài Luyện tập 5

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 

- HS thảo luận, thực hiện nhiệm vụ.

- HS lắng nghe GV hướng dẫn thực hiện

- GV theo dõi, hỗ trợ và hướng dẫn HS thực hiện bài luyện tập 5

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 

- HS các nhóm báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV gọi 1 HS đọc khung kiến thức trọng tâm và khung lưu ý trong SGK

- Gọi 1 HS lên bảng thực hiện bài luyện tập 5

- HS khác nhận xét, bổ sung

Bước 4: Kết luận, nhận định: 

- GV nhận xét thái độ làm việc, phương án trả lời của học sinh.

- GV chốt kiến thức tỉ số phần trăm của hai đại lượng

2. Tỉ số phần trăm của hai đại lượng (cùng loại, cùng đơn vị đo)

HĐ4:

Tỉ số phần trăm của vận tốc ô tô tải và ô tô con là:

Kết luận:

Tỉ số phẩn trăm của hai đại lượng (cùng loại và cùng đơn vị đo) là tỉ số phẩn trăm của hai số đo của hai đại lượng đó.

Lưu ý:

Tỉ số phần trăm của đại lượng thứ nhất có số đo (đại lượng) a và đại lượng thứ hai có số đo (đại lượng) b là: 

Luyện tập 5

Tỉ số phần trăm của dân số nữ so với dân số cả nước là: