Soạn bài Đọc - ngắn nhất Chân trời sáng tạo

Các bộ phận của văn học Việt Nam

Tên văn bản đã học ở học kì 1

Văn học dân gian

Văn học viết

Văn học chữ Hán

Văn học chữ Nôm

Văn học chữ Quốc ngữ

Các bộ phận của văn học Việt Nam

Tên văn bản đã học ở học kì 1

Văn học dân gian

Văn học viết

Văn học chữ Hán

Chuyện người con gái Nam Xương (Nguyễn Dữ)

Truyện lạ nhà thuyền chài (Lê Thánh Tông)

Văn học chữ Nôm

Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (Trích Truyện Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu)

Thuý Kiều báo ân, báo oán (Trích Truyện Kiều, Nguyễn Du)

Tiếng đàn giải oan (Truyện thơ Nôm khuyết danh)

Văn học chữ Quốc ngữ

Quê hương (Tế Hanh)

Bếp lửa (Bằng Việt)

Vẻ đẹp của Sông Đà (Nguyễn Tuân)

Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

Sơn Tinh, Thuỷ Tinh (Nguyễn Nhược Pháp)

A

(thể loại/ kiểu văn bản)

B

(đặc điểm)

...............

a. Là thể loại có cốt truyện thường theo một trong hai mô hình Gặp gỡ - Tai biến – Đoàn tụ hoặc Nhân – Quả

...............

b. Là thể lọa văn xuôi tự sự thời trung đại, phản ánh hiện thực qua yếu tố kì lạ, hoang đường.

...............

c. Là văn bản được viết để cung cấp thông tin về một danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử.

...............

d. Là văn bản mà người viết cần kết hợp cả cách trình bày vấn đề khách quan và cách trình bày chủ quan để tạo sức thuyết phục cho văn bản.

...............

đ. Là thể loại mà ngôn ngữ có đặc điểm hàm súc, ngắn gọn, nhiều hình ảnh, giàu sức gợi, được tổ chức thành một cấu trúc đặc biệt, có vần, nhịp thanh điệu, đối...

...............

e. Là văn bản dùng để ghi lại thông tin của việc trao đổi về một chủ đề nhất định, trong đó có hệ thống câu hỏi và câu trả lời.

A

(thể loại/ kiểu văn bản)

B

(đặc điểm)

Truyện thơ Nôm

a. Là thể loại có cốt truyện thường theo một trong hai mô hình Gặp gỡ - Tai biến – Đoàn tụ hoặc Nhân – Quả

Truyện truyền kì

b. Là thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại, phản ánh hiện thực qua yếu tố kì lạ, hoang đường.

Văn bản thông tin

c. Là văn bản được viết để cung cấp thông tin về một danh lam thắng cảnh hoặc di tích lịch sử.

Văn bản nghị luận

d. Là văn bản mà người viết cần kết hợp cả cách trình bày vấn đề khách quan và cách trình bày chủ quan để tạo sức thuyết phục cho văn bản.

Thơ

đ. Là thể loại mà ngôn ngữ có đặc điểm hàm súc, ngắn gọn, nhiều hình ảnh, giàu sức gợi, được tổ chức thành một cấu trúc đặc biệt, có vần, nhịp thanh điệu, đối...

Phỏng vấn

e. Là văn bản dùng để ghi lại thông tin của việc trao đổi về một chủ đề nhất định, trong đó có hệ thống câu hỏi và câu trả lời.

Nội dung so sánh

Truyện truyền kì

Truyện thơ Nôm

Điểm giống nhau

Điểm khác nhau

Nội dung so sánh

Truyện truyền kì

Truyện thơ Nôm

Điểm giống nhau

- Cùng phản ánh những vấn đề trong đời sống xã hội đương thời.

- Cùng thể hiện ước mơ của con người hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Cùng thể hiện quan niệm, lí tưởng của tác giả đỗi với các vấn đề trong đời sống.

Điểm khác nhau

- Trình bày bằng thể văn xuôi tự sự.

- Có yếu tố kì ảo và hiện thực.

- Truyện truyền kì sử dụng nhiều điển tích, điển cố.

- Nhân vật trong truyện truyền kỳ đa dạng: thần tiên; người trần; yêu quái. Các nhân vật thường có nét kì lạ, biểu hiện ở nguồn gốc ra đời, ngoại hình hay năng lực siêu nhiên.

- Viết bằng chữ Nôm, trình bày bằng thơ.

- Có cấu trúc phức tạp hơn, có thể bao gồm nhiều câu thơ, tạo thành cốt truyện dài.

- Kể về các chủ đề lịch sử, nhân vật lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân gian.

Bài học

Tên văn bản

Tác giả

Thể loại

Một số nét đặc sắc

Nội dung

Hình thức

1

Mùa xuân nho nhỏ

2

Tính đa nghĩa trong bài thơ “Bánh trôi nước”

3

Cột cờ Thủ Ngữ - di tích cổ bên sông Sài Gòn.

4

Dế chọi

5

Tiếng đàn giải oan

Bài học

Tên văn bản

Tác giả

Thể loại

Một số nét đặc sắc

Nội dung

Hình thức

1

Mùa xuân nho nhỏ

Thanh Hải

Thơ

Bài thơ nói về vẻ đẹp mùa xuân với những hình ảnh, màu sắc hài hòa và sinh động. Cảm xúc của tác giả trước cảnh xuân của đất nước Niềm tin của tác giả vào tương lai rạng ngời của dân tộc Việt Nam. Âm thanh mùa xuân vang lên từ sự vất vả khó khăn, Đất nước ta luôn đứng vững trên mọi bầu trời. Lời ước nguyện khiêm nhường, âm thầm và lặng lẽ của tác giả muốn tô điểm và cống hiến cho cuộc đời

Bài thơ theo thể thơ năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, nhiều so sáng và ẩn dụ sáng tạo.

2

Tính đa nghĩa trong bài thơ “Bánh trôi nước”

Vũ Dương Quý

Văn nghị luận

Văn bản đánh giá tính đa nghĩa của bài thơ “Bánh trôi nước”. Từ đó để nói về số phận của người phụ nữa trong xã hội cũ cũng như phẩm chất của họ.

- Văn bản sử dụng luận điểm, luận cứ, dẫn chững rõ ràng, mạch lạc, đấy sức thuyết phục.

- Phép liên kết được sử dụng linh hoạt trong văn bản, lời văn logic

3

Cột cờ Thủ Ngữ - di tích cổ bên sông Sài Gòn.

Ngô Nam

Văn bản thông tin

Giới thiệu cho người đọc những thông tin về cột cờ hủ Ngữ bên sông Sài Gòn. Qua đó giúp người đọc hiểu hơn về ý nghĩa lịch sử của di tích.

Sử dụng kết hợp giữa phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ.

4

Dế chọi

Bồ Tùng Linh

Truyện truyền kì

Dế chọi thuộc loại truyện đả kích chế độ chính trị tàn bạo, vạch mặt bọn quan lại tham nhũng, cường hào ác bá, đồng thời bày tỏ sự cảm thông đối với những con người “bé nhỏ” bị chà đạp, hãm hại. Qua đó, truyện thể hiện tinh thần phê phán chế độ chính trị tàn bạo đương thời.

Câu chuyện mang nhiều yếu tố hoang đường, một đặc trưng nổi bật trong bút pháp nghệ thuật của truyện truyền kì.

- Cốt truyện được tổ chức theo trật tự tuyến tính, có sự kết hợp giữa yếu tố hiện thực và yếu tố kì ảo.  

5

Tiếng đàn giải oan

Khuyết danh

Truyện thơ Nôm

Tiếng đàn giải oan là truyện vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa Lý Thông. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin về đạo đức, công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu hòa bình của nhân dân ta.

- Tác phẩm Tiếng đàn giải oan thuộc thể loại: truyện thơ.

- Sử dụng yếu tố kì ảo, từ ngữ miêu tả sinh động, lôi cuốn.

Loại văn bản

Bài học kinh nghiệm

Văn bản nghị luận

Văn bản thông tin

Loại văn bản

Bài học kinh nghiệm

Văn bản nghị luận

 Khi đọc hiểu văn bản nghị luận cần:

+ Chú ý tìm ra các luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng để thấy được sự liên kết của văn bản.

+ Cần hiểu được mục đích và đối tượng hướng đến của văn bản.

Văn bản thông tin

 Khi đọc hiểu văn bản thông tin cần:

+ Cần xác định đúng thông tin cơ bản của văn bản thông tin dựa vào nhan đề và phần sa-pô (nếu có) 

+ Đánh giá hiệu quả của cách triển khai văn bản thông tin mà tác giả đã chọn. 

+ Đánh giá tính chính xác và tính mới của văn bản, thông qua hệ thống ý, số liệu, hình ảnh, … đã được tác giả sử dụng.