Giáo án Tin học 10 Kết nối tri thức Bài 5: Dữ liệu lôgic

1. CÁC GIÁ TRỊ CHÂN LÍ VÀ CÁC PHÉP TOÁN LÔGIC

Đáp án Hoạt động 1:

Dự báo chỉ đúng khi ngày mai trời lạnh là đúng và có mưa cũng là đúng. Như vậy chỉ trường hợp thứ nhất là đúng, còn tất cả các trường hợp khác đều sai.

a) Lôgic mệnh đề

- Mệnh đề là một khẳng định có tính chất hoặc đúng hoặc sai.

- Giá trị “Đúng” hay “Sai” chính là giá trị chân lí của mệnh đề mà nó thể hiện. Các giá trị đó thường được gọi là các giá trị lôgic. Các đại lượng chỉ nhận một trong hai giá trị “Đúng” hoặc “Sai” được gọi là đại lượng lôgic.

- Ví dụ: Trong toán học “3>5” là mệnh đề sai; “2 × 3 = 6” là mệnh đề đúng.

- Trong các ngôn ngữ lập trình, các biến hay các hàm cũng có thể mang giá trị lôgic.

b) Các phép toán lôgic cơ bản

- AND (phép nhân lôgic), OR (phép cộng lôgic), NOT (phép phủ định), XOR (phép cộng loại trừ).

- Giá trị lôgic của mệnh đề là kết quả của các phép toán được cho trong Bảng sau:

- Biểu thức lôgic là một dãy các đại lượng lôgic được nối với nhau bằng các phép toán lôgic, có thể có dấu ngoặc để chỉ định thứ tự ưu tiên thực hiện các phép toán.

- Trong một biểu thức lôgic, phép toán đặt trong dấu ngoặc có độ ưu tiên cao nhất. Nếu không có dấu ngoặc thì phép phủ định được thực hiện trước.

- Các phép toán lôgic AND và OR có độ ưu tiên ngang nhau, được thực hiện tuần tự từ trái sang phải.

- Các phép toán lôgic cũng được mở rộng cho các dãy bit.

Ví dụ, phép cộng lôgic 2 byte sẽ cộng từng cặp bit tương ứng của 2 byte đó.

Ghi nhớ:

- Các giá trị lôgic gồm “Đúng” và “Sai”, được thể hiện tương ứng bởi 1 và 0 trong đại số lôgic.

- p AND q chỉ đúng khi cả p và q đều đúng.

- p OR q là đúng khi ít nhất một trong p hoặc q đúng.

- NOT p cho giá trị đúng nếu p sai và cho giá trị sai nếu p đúng.

Đáp án câu hỏi củng cố:

Câu 1:

- Mệnh đề “p AND NOT q” có nghĩa là Hùng khéo tay nhưng không chăm chỉ.

⇒ Sử dụng trong trường hợp: Hùng làm cái gì cùng đẹp nhưng không chịu làm.

- Mệnh đề “p OR q” có nghĩa là Hùng khéo tay hoặc chăm chỉ.

⇒ Sử dụng trong trường hợp: một việc rất tỉ mỉ nhưng Hùng đã làm nhanh và tốt, để làm được như vậy Hùng phải khéo tay hoặc phải rất chăm chỉ mới có thể thực hiện được.

Câu 2: C

*‌ ‌Bước‌ ‌1:‌ ‌Chuyển‌ ‌giao‌ ‌nhiệm‌ ‌vụ:‌ ‌

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi và trả lời câu hỏi sau:

Dự báo thời tiết cho biết “Ngày mai trời lạnh có mưa”. Thực tế thì không phải khi nào dự báo thời tiết cũng đúng. Có bốn trường hợp có thể xảy ra như Bảng 5.1, trường hợp nào dự báo là đúng? Trường hợp nào dự báo là sai?

Bảng 5.1. Các trường hợp dự báo

- GV đưa ra khái niệm về mệnh đề và giá trị lôgic của mệnh đề qua các ví dụ cụ thể. Từ đó chốt kiến thức:

Người ta thường biểu diễn các giá trị lôgic “Đúng” và “Sai” tương ứng là 1 và 0.

- Từ ví dụ trong Hoạt động 1, GV giới thiệu các phép toán lôgic cơ bản là AND, OR, XOR, NOT và giải thích ý nghĩa của các phép toán này trong lôgic mệnh đề.

- GV lưu ý với HS:

Kết quả các phép toán lôgic chỉ phụ thuộc vào chính giá trị lôgic mà không phụ thuộc vào ý nghĩa của mệnh đề.

- GV gọi HS đọc nội dung ghi nhớ trong SGK tr.26.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp để trả lời câu hỏi củng cố SGK tr.26.

Câu 1. Cho mệnh đề p là “Hùng khéo tay”, q là “Hùng chăm chỉ”. Em hay diễn giải bằng lời các mệnh đề “p AND NOT q”; “p OR q” và đề xuất một hoàn cảnh thích hợp để phát biểu các mệnh đề đó. Ví dụ, mệnh đề “NOT p” nghĩa là “Hùng không khéo tay”.

Câu 2. Cho bảng 5.3 như sau. Phương án nào có kết quả sai?

Bảng 5.3: Giá trị của biểu thức lôgic p AND NOT q

*‌ ‌Bước‌ ‌2:‌ ‌Thực‌ ‌hiện‌ ‌nhiệm‌ ‌vụ:‌ ‌

‌+‌ ‌HS:‌ ‌Suy‌ ‌nghĩ,‌ thảo luận, ‌trả‌ ‌lời‌ ‌câu‌ ‌hỏi‌ ‌

+‌ ‌GV: Quan sát và hỗ trợ nếu cần thiết.‌ ‌

*‌ ‌Bước‌ ‌3:‌ ‌Báo‌ ‌cáo,‌ ‌thảo‌ ‌luận:‌ ‌

+ GV gọi một vài HS trả lời câu hỏi.

+‌ ‌HS:‌ ‌Lắng‌ ‌nghe,‌ ‌nhận‌ ‌xét,‌ ‌bổ‌ ‌sung‌ ‌cho‌ ‌nhau.‌ ‌

*‌ ‌Bước‌ ‌4:‌ ‌Kết‌ ‌luận,‌ ‌nhận‌ ‌định:‌

+ GV nhận xét,‌ ‌chính‌ ‌xác‌ ‌hóa‌ ‌và‌ ‌gọi‌ ‌1‌ ‌học‌ ‌sinh‌ ‌nhắc‌ ‌lại‌ ‌kiến‌ ‌thức‌.

+ GV chuyển sang nội dung tiếp theo.