150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 4)

Bài giảng: Tổng hợp bài tập ester - lipid - Cô Nguyễn Thị Thu (Giáo viên VietJack)

Với 150 câu trắc nghiệm ester lipid (nâng cao – phần 4) có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh ôn tập, biết cách làm câu trắc nghiệm ester lipid (nâng cao – phần 4)

Câu 121: Đun nóng 0,1 mol ester no, đơn chức mạch hở X với 30 ml dung dịch 20% (D = 1,2 g/ml) của một hiđroxit kim loại kiềm A. Sau khi kết thúc phản ứng xà phòng hoá, cô cạn dung dịch thì thu được chất rắn Y và 4,6 gam ancol Z, biết rằng Z bị oxi hoá bởi CuO thành sản phẩm có khả năng phản ứng tráng bạc. Đốt cháy chất rắn Y thì thu được 9,54 gam muối carbonate, 8,26 gam hỗn hợp CO₂ và hơi nước. Công thức cấu tạo của X là

A. CH₃COOCH₃.             B. CH₃COOC₂H₅.

C. HCOOCH₃.              D. C₂H₅COOCH₃.

Lời giải:

X là ester no, đơn chức, mạch hở: C_nH_2n+1COOC_mH_2m+1 (0 ≤ n; 1 ≤ m)

Ta có: n_X = n_AOH (pư) = n_Z = 0,1 mol

⇒ M_Z = 14m + 18 = 4,6/0,1 ⇒ m = 2 ⇒ Z: C₂H₅OH

Mặt khác:

→ n_{NaOH (ban đầu)} = 7,2/40 = 0,18 mol

→ n = 1 → X: CH₃COOC₂H₅

→ Đáp án B

Câu 122: Hỗn hợp X gồm ancol A, axit cacoxylic B (đều no, đơn chức, mạch hở) và ester C tạo ra từ A và B. Đốt cháy hoàn toàn m gam X cần dùng vừa đủ 0,18 mol O₂, sinh ra 0,14 mol CO₂. Cho m gam X trên vào 500ml dung dịch NaOH 0,1M đun nóng, sau khi kết thúc các phản ứng thu được dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y còn lại 3,68 gam chất rắn khan. Người ta cho thêm bột CaO và 0,48 gam NaOH vào 3,68 gam chất rắn khan trên rồi nung trong bình kín (chân không).Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được m gam khí. Giá trị của m gần nhất với

A. 0,85 gam.             B. 1,25 gam.

C. 1,45 gam.             D. 1,05 gam.

Lời giải:

Đang biên soạn

Câu 123: Thủy phân m gam hỗn hợp X gồm ester đơn chức A (C₅H₈O₂) và ester nhị chức B (C6H10O4) cần dùng vừa đủ 150 ml dung dịch NaOH 1M rồi cô cạn thu được hỗn hợp Y gồm 2 muối và hỗn hợp Z gồm 2 ancol no đơn chức đồng đẳng kế tiếp. Cho toàn bộ hỗn hợp Z tác dụng với một lượng CuO dư nung nóng thu được hỗn hợp hơi T (có tỉ khối hơi so với H₂ là 13,75). Cho toàn bộ hỗn hợp T tác dụng với một lượng dư dung dịch AgNO₃/NH₃ thu được 32,4g Ag. Các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Thành phần phần trăm khối lượng muối có phân tử nhỏ hơn trong hỗn hợp Y là :

A. 38,84%             B. 48,61%

C. 42,19%             D. 41,23%

Lời giải:

Nếu trong T không chứa HCHO → n_andehit = 0,5n_Ag = 0,15 mol

Có khi oxi hoa ancol bằng CuO → n_nước = n_andehit = 0,15 mol

Vậy T chắc chắn chứa HCHO: a mol và CH₃CHO : b mol

Ta có hệ

Vì n_NaOH = 0,15 mol > ∑n_ancol = 0,1 mol → chứng tỏ A phải có cấu tạo vòng

( ví dụ )

và B có cấu tạo CH₃OOC-CH₂-COOC₂H₅: 0,05 mol

Muối thu được gồm HOCH₂-CH₂-CH₂-CH₂-COONa: 0,05 mol và NaOOCCH₂COONa: 0,05 mol

% HOCH₂-CH₂-CH₂-CH₂-COONa = 48,61%.

→ Đáp án B

Câu 124: Hỗn hợp A gồm một axit đa chức X và một hợp chất hữu cơ tạp chức Y đều có thành phần chứa các nguyên tử C, H, O. Tiến hành ba thí nghiệm với m gam hỗn hợp A

TN1: phản ứng hoàn toàn với lượng dư AgNO₃ trong NH₃ thu được 43,2 gam Ag.

TN2: phản ứng vừa đủ với 100 ml dung dịch KHCO₃ 2M.

TN3: phản ứng vừa đủ với 100 ml dung dịch KOH 4M, thu được 1 ancol duy nhất Z và hỗn hợp T gồm hai muối. Dẫn toàn bộ Z qua bình đựng Na dư thấy khối lượng bình tăng 9 gam, đồng thời thu được 2,24 lít khí H₂. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp T bằng lượng O₂ vừa đủ thu được 8,96 lít CO₂, nước và muối carbonate.

Biết các khí đo ở điều kiệu tiêu chuẩn, phần trăm khối lượng của Y trong hỗn hợp A có giá trị gần nhất với giá trị

A. 69,5%.             B. 31,0%.

C. 69,0%.             D. 30,5%.

Lời giải:

TN1 → n_CHO = 0,5. n_Ag = 0,2 mol

TN2 → n_HCO3 = n_COOH = 0,2 mol

TN3 → n_COO = n_KOH = 0,4 mol > n_COOH

→ chứng tỏ Y chứa nhóm COO: 0,2 mol, CHO: 0,2 mol.

Bảo toàn nguyên tố K → n_K2CO3 = 0,5n_KOH = 0,2 mol

Có ∑ n_{C (muối)} = n_CO2 + n_K2CO3 = 0,6 mol = n_COOH + n_CHO + n_COO

Y tạp chức → chứng tỏ X là (COOH)₂: 0,1 mol và Y là HOC-COOR': 0,2 mol

Ancol Z + Na → muối + H₂

→ m_ancol = m_{bình tăng} + m_H2 = 9,2 gam và n_OH- = 2n_H2 = 0,2 mol

Z là ancol đơn chức → M_ancol = 9,2/0,2 = 46 (C₂H₅OH )

→ Y là HOC-COOC₂H₅

%Y = 69,38%

→ Đáp án A

Câu 125: Cho hỗn hợp X gồm hai chất hữu cơ, no đơn chức, mạch hở (chứa C, H, O) tác dụng vừa đủ với 20ml dung dịch NaOH 2M thu được một muối và một ancol. Đun nóng lượng ancol thu được với axit H₂SO₄ đặc ở 170°C thu được 0,015 mol alkene (là chất khí ở điều kiện thường). Nếu đốt cháy lượng X như trên rồi cho sản phẩm qua bình đựng CaO dư thì khối lượng bình tăng 7,75 gam. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Phát biểu nào sau đây đúng ?

A. Khối lượng của chất có phân tử khối lớn hơn trong X là 2,55 gam.

B. Tổng phân tử khối của hai chất trong X là 164.

C. Thành phần phần trăm khối lượng các chất trong X là 49,5% và 50,5%.

D. Một chất trong X có 3 công thức cấu tạo phù hợp với điều kiện bài toán.

Lời giải:

- Khi đốt cháy X có n_CO2 = n_H2O

→ 44n_CO2 + 18n_H2O = m_{bình tăng} → 44a + 18a = 7,75 → a = 0,125 mol

- Xét quá trình X tác dụng với NaOH :

+ Nhận thấy rằng, n_NaOH > n_alkene → trong trong X chứa 1 ester và 1 axit.

Khi dehirat hóa ancol thì :

n_{ester A} = n_alkene = 0,015 mol → n_{axit (B)} = n_X – n_ester = 0,025 mol

- Gọi C_A và C_B lần lượt là số nguyên tử C của ester A và axit B (với C_A ≥ 3, C_B ≥ 1)

→ n_A. C_A + n_B.C_B = n_CO2 → 0,015C_A + 0,025C_B = 0,125 → C_A = 5, C_B = 2 (Thỏa mãn) → Vậy A là C5H10O₂ và B là C₂H₄O₂

A. Sai, Độ chênh lệch khối lượng giữa A và B là: Δm = 102n_A – 60n_B = 0,03 g.

B. Sai, Tổng khối lượng phân tử khối của A và B là 162.

C. Đúng,

D. Sai, ester A có 7 đồng phân tương ứng là: CH₃COO-C3H7 (2 đồng phân) ; HCOO-C4H9 (4 đồng phân); C₂H₅COOC₂H₅ (1 đồng phân) và axit B chỉ có 1 đồng phân là CH₃COOH.

→ Đáp án C

Câu 126: X, Y, Z là 3 ester đều đơn chức, mạch hở (trong đó Y và Z đều có hai liên kết pi trong phân tử và có đồng phân hình học). Đốt cháy 21,62 gam hỗn hợp E chứa X, Y, Z với oxi vừa đủ, sản phẩm cháy dẫn qua dung dịch Ca(OH)2 dư thấy khối lượng dung dịch giảm 34,5 gam so với trước phản ứng. Mặt khác, đun nóng 21,62 gam E với 300 ml dung dịch NaOH 1M (vừa đủ), thu được hỗn hợp F chỉ chứa 2 muối và hỗn hợp gồm 2 ancol kế tiếp thuộc cùng dãy đồng đẳng. Khối lượng của muối có khối lượng phân tử lớn hơn trong hỗn hợp F là

A. 4,68 gam.             B. 8,1 gam.

C. 9,72 gam.             D. 8,64 gam.

Lời giải:

- Đặt n_CO2 = X; n_H2O = y → n_↓ = X → m_{dd giam} = m_↓ - (m_CO2 + m_H2O)

→ 100x – (44x + 18y) = 34,5 (1)

- n_COO = n_NaOH = 0,3 mol, m_E = m_C + m_H + m_O

→ 21,62 = 12x + 2y + 0,3.2.16 = 21,62 (2)

Từ (1), (2) ta có có: x = 0,87 mol; y = 0,79 mol

- X, Y, Z đều đơn chức → n_E = n_COO = 0,3 mol → C = 0,87/0,3 = 2,9 → X là HCOOCH₃

2 ancol là CH₃OH và C₂H₅OH. Lại có Y và Z có 2π → liên kết π trong gốc axit

→ Y và Z tạo bởi cùng 1 gốc axit

n_Y,Z = n_CO2 - n_H2O = 0,08 mol → n_X = n_NaOH - 0,08 = 0,22 mol

Mà Y và Z có đồng phân hình học → chứa CH₃CH=CHCOOCH₃

→ 2 muối là: 0,08 mol CH₃CH=CHCOONa và 0,22 mol HCOONa

Muối có PTK lớn hơn là CH₃CH=CHCOONa

→ m_{muối có PTK lớn} = 0,08. 108 = 8,64g.

→ Đáp án D

Câu 127: Hợp chất X chứa (C,H,O) có 5 liên kết pi trong phân tử, X tác dụng với NaOH theo tỉ lệ 1 : 3. Đốt cháy hoàn toàn 13,8 gam X cần dùng vừa đủ 15,68 lít khí O₂ (đktc), sau phản ứng thu được 5,4 gam nước. Mặt khác, thủy phân hoàn toàn 6,9 gam X trong 100 ml dung dịch NaOH 2M thu được dung dịch A. Cô cạn dung dịch A thu được khối lượng chất rắn là

A. 11,1 gam.             B. 13,1 gam.

C. 9,4 gam.              D. 14,0 gam.

Lời giải:

Ta có: n_O2 = 15,68/22,4 = 0,7 mol; n_H2O = 5,4/18 = 0,3 mol; n_NaOH = 0,1.2 = 0,2 mol

Thí nghiệm 1: Đốt cháy X

Bảo toàn khối lượng: m_X + m_O2 = m_CO2 + m_H2O

→ 13,8 + 0,7.32 = m_CO2 + 5,4 → = 30,8 g → n_CO2 = 30,8/44 = 0,7 mol

Bảo toàn nguyên tố oxi:

n_O(X) + 2n_O2 = 2n_CO2 + n_H2O → n_O(X) + 2.0,7 = 2.0,7 + 0,3 → n_O(X) = 0,3 mol

Gọi công thức của X là

Ta có: x : y : z = 0,7 : 0,6 : 0,3 = 7 : 6 : 3

→ Công thức đơn giản nhất của X là C₇H₆O₃

→ Công thức phân tử của X là (C₇H₆O₃)_n

Vì X có 5 liên kết π trong phân tử nên k = 5 → 4n + 1 = 5 → n =1

→ Công thức phân tử của X là C₇H₆O₃

Vì X phản ứng với NaOH theo tỉ lệ 1:3

→ Công thức cấu tạo của X là HCOOC₆H₄OH

Thí nghiệm 2: 6,9 gam X tác dụng với 0,2 mol NaOH: n_X = 6,9/138 = 0,05 mol

HCOOC₆H₄OH (0,05) + 3NaOH (0,2) → HCOONa (0,05) + ONaC₆H₄ONa (0,05) + 2H₂O

→ Chất rắn gồm: HCOONa: 0,05 mol; NaOC₆H₄ONa: 0,05 mol và NaOH: 0,2 – 0,05.3 = 0,05 mol

→ m_rắn = 0,05.68 + 154.0,05 + 40.0,05 = 13,1 g

→ Đáp án B

Câu 128: Để thuỷ phân hết 7,612 gam hỗn hợp X gồm 2 ester đơn chức và 2 ester đa chức thì cần dùng vừa hết 80ml dung dịch KOH aM. Sau phản ứng, thu được hỗn hợp Y gồm các muối của các carboxylic acid và các ancol. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp Y thì thu được K₂CO₃; 4,4352 lít CO₂ (đktc) và 3,168 gam H₂O. Vậy a gần với giá trị nào sau đây nhất ?

A. 1,63.             B. 1,42.

C. 1,25.             D. 1,56

Lời giải:

Ta có: n_CO2 = 4,4352/22,4 = 0,198 mol; n_H2O = 3,168/18 = 0,176 mol.

n_KOH = 0,08a → n_COO = 0,08a; n_K2CO3 = 0,04a mol

Bảo toàn nguyên tố:

n_C(X) = 0,04 + 0,198 ; n_H(X) = 2.0,176 - 0,08a ; n_O(X) = 0,08a.2

→ 12(0,04a + 0,198) + 2.0,176 - 0,08a + 0,16a.16 = 7,612

→ a = 1,65

→ Đáp án A

Câu 129: Cho 1 mol chất X (C₉H₈O₄, chứa vòng benzene) tác dụng hết với NaOH dư, thu được 2 mol chất Y, 1 mol chất Z và 1 mol H₂O. Chất Z tác dụng với dung dịch H₂SO₄ loãng, thu được chất hữu cơ T. Phát biểu nào sau đây sai?

A. Chất Y có phản ứng tráng bạc.

B. Chất X tác dụng với NaOH theo tỉ lệ mol 1:3.

C. Chất T tác dụng với NaOH theo tỉ lệ mol 1:2.

D. Phân tử chất Z có 2 nguyên tử oxi.

Lời giải:

k = 6 = 1 vòng benzene + 2π_C=O → X không chứa π_C=C ngoài vòng benzene.

Dễ thấy X là HCOOC₆H₄CH₂OOCH → Y là HCOONa, Z là NaOC₆H₄CH₂OH.

→ T là HOC₆H₄CH₂OH → C sai vì T tác dụng với NaOH theo tỉ lệ 1 : 1

→ Đáp án C

Câu 130: Đốt cháy hoàn toàn a mol X (là trieste của glycerol với các axit đơn chức, mạch hở), thu được b mol CO₂ và c mol H₂O (b - c = 5a). Hiđro hóa m1 gam X cần 6,72 lít H₂ (đktc), thu được 89,00 gam Y (este no). Đun nóng m1 gam X với dung dịch chứa 0,45 mol NaOH, cô cạn dung dịch sau phản ứng, thu được m2 gam chất rắn. Giá trị của m2 là

A. 91,20             B. 97,80

C. 104,40             D. 97,20

Lời giải:

Vì b - c = 5a nên trong X có chứa 6 liên kết pi với 3 liên kết pi ở 3 nhóm –COO và 3 liên kết pi ở mạch C của axit.

Ta có n_H2 = 0,3 = 3n_X nên n_X = 0,1 mol

Bảo toàn khối lượng, ta có m_X = m_ester – m_H2 = 89 – 0,3.2 = 88,4g

Bảo toàn khối lượng, ta có m_X + m_NaOH = m₂ + m_C3H5(OH)3 (n_glycerol = n_X = 0,1 mol)

→ m₂ = 88,4 + 0,45.40 – 0,1.92 = 97,2 g.

→ Đáp án D

Câu 131: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm hai ester đồng phân cần dùng 27,44 lít khí O₂, thu được 23,52 lít khí CO₂ và 18,9 gam H₂O. Nếu cho m gam X tác dụng hết với 400 ml dung dịch NaOH 1M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thì thu được 27,9 gam chất rắn khan, trong đó có a mol muối Y và b mol muối Z (M_Y < M_Z). Các thể tích khí đều đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Tỉ lệ a : b là

A. 3 : 5.             B. 2 : 3.

C. 3 : 2.             D. 4 : 3.

Lời giải:

→ Đáp án D

Câu 132: ester hai chức X tác dụng với dung dịch NaOH tạo ra một muối và một ancol đều có số mol bằng số mol ester, đều có cấu tạo mạch thẳng. Mặt khác 2,58 gam X tác dụng vừa đủ với 0,03 mol KOH thu được 3,33 gam muối. ester đó là

A. (COO)₂C₂H₄.              B. C₂H₄(COO)₂C3H6.

C. C4H8(COO)₂C₂H₄.              D. (CH₃COO)₂C₂H₄.

Lời giải:

→ Đáp án C

Câu 133: Hỗn hợp E chứa ester X (C_nH_2n-6O₄) và ester Y (C_mH_2m-4O₆) đều mạch hở và thuần chức. Hidro hóa hoàn toàn 41,7 gam E cần dùng 0,18 mol H₂ (Ni/t^o). Đốt cháy hết 41,7 gam E thu được 18,9 gam H₂O. Mặt khác nếu đun nóng 0,18 mol E với dung dịch KOH vừa đủ thu được hỗn hợp chứa muối của axit đơn chức có khối lượng m gam và hỗn hợp 2 ancol no, đa chức. Giá trị của m là

A. 16,835.             B. 22,5.

C. 43,2.             D. 57,6.

Lời giải:

Từ công thức X, Y → chất đầu dãy là (C₂H₃COO)₂C₂H₄ và (HCOO)₃C₃H₅

Qui đổi hỗn hợp E thành: C₈H₁₀O₄ (x mol); C₆H₈O₆ (y mol) và CH₂ (z mol)

Lập hệ phương trình:

→ n_E(41,7g) = 0,09 + 0,15 = 0,24 mol.

+) m_muối = (0,18/0,24). (m_E + m_KOH – m_{ethylene glycol} - m_glycerol)

m_E = 41,7 g; m_KOH = (2.0,09 + 3.0,15).56 = 35,28 g;

m_etilenglycol = 0,09. 62 = 5,58 g;

m_glycerol = 0,15.92 = 13,8 g → m_muối = 43,2 g.

→ Đáp án C

Câu 134: Đốt cháy hoàn toàn 22,9 gam hỗn hợp X gồm hai ester đơn chức, mạch hở tạo bởi cùng một ancol với hai carboxylic acid kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng, thu được 1,1 mol CO₂ và 15,3 gam H₂O. Mặt khác, toàn bộ lượng X trên phản ứng hết với 300 ml dung dịch NaOH 1M thu được dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được m gam chất rắn khan. Khi cho X tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃ dư thấy có kết tủa trắng xuất hiện. Giá trị của m là

A. 19,0.             B. 18,4.

C. 26,9.             D. 20,4.

Lời giải:

n_H2O = 15,3/18 = 0,85 mol

Bảo toàn khối lượng:

m_O(X) = m_X - m_C - m_H

n_X = n_O(X)/2 = 0,5/2 = 0,25 mol

Gọi công thức chung của 2 ester trong X là C_nH_2n+2-2kO₂

Ta thấy n_X = n_CO2 - n_H2O = 1,1 - 0,85 = 0,25 → k = 2

→ ester X trong mạch C có 1 liên kết C=C .

→ Công thức phân tử 2 ester là: C₄H₆O₂ và C₅H₈O₂

Khi cho X tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃ dư thấy có kết tủa trắng xuất hiện

BTKL: m = m_X + m_NaOH - m_{ancol(CH2=CH-CH2-OH)} = 22,9 + 0,3.40 - 0,25.58 = 20,4 gam

→ Đáp án D

Câu 135: Hỗn hợp E gồm ester đơn chức X và ester hai chức Y (X, Y đều no, mạch hở). Xà phòng hóa hoàn toàn 40,48 gam E cần vừa đủ 560 ml dung dịch NaOH 1M, thu được hai muối có tổng khối lượng a gam và hỗn hợp T gồm hai ancol có cùng số nguyên tử cacbon. Đốt cháy toàn bộ T, thu được 16,128 lít khí CO₂ (đktc) và 19,44 gam H₂O. Giá trị của a gần nhất với giá trị nào sau đây?

A. 43,0.             B. 37,0.

C. 40,5.             D. 13,5.

Lời giải:

Giải T + O₂ -^to→ 0,72 mol CO₂ + 1,08 mol H₂O.

Tương quan n_T = ∑n_H2O - ∑n_CO2 → số C = 0,72/0,36 = 2

→ 2 ancol no có cùng số C là 2 chỉ cố thể là C₂H₅OH và C₂H₄(OH)2

→ n_X + n_Y = ∑n_{hỗn hợp ancol} = 0,36 mol; lại có

→ giải hệ só mol có n_X = 0,16 mol; n_Y = 0,2 mol.

Từ giả thiết đề cho có:

40,48 gam E + 0,56 mol NaOH → a gam muối + 0,15 mol C₂H₅OH + 0,2 mol C₂H₄(OH)2

→ bảo toàn khối lượng có a = 43,12 gam → Chọn đáp án A

Giải cụ thể và rõ hơn 2chất X và Y ta biện luận giải pt nghiệm nguyên như sau:

40,48 gam hỗn hợp E gồm 0,16 mol X dạng C_nH_2nO₂ và 0,2 mol Y dạng C_mH_2m-2O₄

→ 0,16.(14n + 32) + 0,2.(14m + 62) = 40,48 → 4n + 5m = 41

Cặp nghiệm nguyên thỏa mãn là n = 4 và m = 5.ứng với X là CH₃COOC₂H₅ và Y là HCOOCH₂CH₂OOCCH₃.

→ Đáp án A

Câu 136: Hỗn hợp E chứa hai chất hữu cơ đều mạch hở và không chứa nhóm chức khác gồm ester X (C_nH_2n–2O₂) và ester Y (C_mH_2m–4O₄), trong đó số mol của X lớn hơn số mol của Y. Đốt cháy hết 16,64 gam E với oxi vừa đủ, thu được x mol CO₂ và y mol H₂O với x = y + 0,2. Mặt khác đun nóng 16,64 gam với dung dịch KOH vừa đủ, thu được hỗn hợp F chứa 2 ancol đồng đẳng kế tiếp và hỗn hợp hợp chứa 2 muối; trong đó có a gam muối A và b gam muối B. Dẫn toàn bộ F qua bình đựng Na dư, thấy khối lượng bình tăng 6,76 gam. Giá trị gần nhất của a: b là

A. 1,7.             B. 1,8.

C. 1,6.             D. 1,5.

Lời giải:

X có dạng C_nH_2n-2O₂ và Y có dạng C_mH_2m-4O₄, lại cho 2 ancol đồng đẳng kế tiếp

→ 2 ancol no, đơn chức, mạch hở.

Ta có: x = y + 0,2 → x – y = 0,2 = nX + 2nY → n_{2 ancol} = 0,2mol

Gọi ancol là ROH (0,2 mol) → n_H2 = 0,1 → m_{bình tăng} = m_ancol – m_H2

→ 6,76 = 0,2. (R + 17) – 0,2 → R = 17,8

→ 2 ancol CH₃OH (z mol) và C₂H₅OH (t mol)

→ z + t = 0,2 và 32z + 46t – 0,2 = 6,76 → z = 0,16 và t = 0,04

Do n_X > n_Y , ta xét 2 trường hợp sau:

TH1: X tạo bởi CH₃OH và Y tạo bởi C₂H₅OH

Quy đổi hỗn hợp thành C₄H₆O₂ (0,16 mol); C8H12O4(0,04 mol); CH₂ (x mol)

Có m_{hỗn hợp} = 16,64 → x < 0 (loại)

TH₂: X tạo bởi CH₃OH và Y tạo bởi cả 2 ancol.

Quy đổi hỗn hợp thành C₄H₆O₂ (0,12 mol); C₇H₁₀O₄(0,04 mol); CH₂ (x mol)

(do chia mất CH₃OH vào 2 ancol)

Có m_{hỗn hợp} = 16,64 → x = 0

→ X là C₂H₃COOCH₃ (0,12 mol) và Y là CH₃OOC-C₂H₂-COOC₂H₅ (0,04 mol)

→ muối thu được là C₂H₃COONa (0,12 mol) và C₂H₂(COONa)2 (0,04 mol)

→ m_C2H3COONa = 11,28 và m_C2H2(COONa)2 = 6,4

(nhận thấy các đáp án. a:b đều > 1)

→ a = m_C2H3COONa = 11,28 và b = m_C2H2(COONa)2 = 6,4

→ a : b = 11,28/6,4 = 1,7625

→ Đáp án A

Câu 137: Tiến hành phản ứng thuỷ phân hỗn hợp X gồm 2 ester no, mạch hở, thuần chức bằng dung dịch NaOH vừa đủ trong bình cầu 3 cổ. Chưng cất dung dịch sau phản ứng, thu được dung dịch Y và hỗn hợp hơi Z gồm 2 ancol (đều có khối lượng phân tử < 100 amu). Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp ancol Z, thu được 3,36 lít CO₂ (đktc) và 4,32 gam H₂O. Cô cạn dung dịch Y, thu được 10,66 gam muối B của một axit hữu cơ, đốt cháy hoàn toàn B với dòng khí oxi dư, thu được 6,89 gam muối Na₂CO₃. Thành phần % khối lượng của của ester có phân tử khối lớn hơn trong X là

A. 60,78%.             B. 58,97% .

C. 47,25%.             D. 54,90%.

Lời giải:

Bước 1. Tìm muối B:

Đốt B: n_Na2CO3 = 6,89/106 = 0,065 mol

Đốt Z: n_CO2 = 3,36/22,4 = 0,15 mol; n_H2O = 4,32/18 = 0,24 mol

Bảo toàn Na: n_Na/B = n_NaOH = 2n_Na2CO3 = 0,13 mol = n_muối

Vì X gồm 2 ester no, mạch hở Z gồm các ancol no, hở

→ Gọi CT chung của Z là C_nH_2n+2O_m

n_ancol = 0,24 – 0,15 = 0,09 mol

Phản ứng thuỷ phân

(RCOO)mR’ + mNaOH → mRCOONa + R’(OH)m

Vì

→ Hỗn hợp ester X có ít nhất 1 ester đơn chức hỗn hợp Z gồm 1 ancol đa chức, 1 ancol đơn chức

Axit tạo muối B là đơn chức, gọi B là RCOONa

→ n_RCOONa = n_Na/B = 0,13 mol ⇒ M_RCOONa = 10,66/0,13 = 82

R = 15, R là CH₃, muối B là CH₃COONa

Bước 2. Tìm các chất trong hỗn hợp Z

Vì n = 1,67 CT của 1 ancol là CH₃OH: a mol và ancol còn lại là C_nH_2n+2O_m

ta có: a + nb = 0,15

và a + b = 0,09 → (n – 1).b = 0,06

a + mb = 0,13 → (m – 1).b = 0,04

Có thể thấy ngay là n = 4 và m = 3, những giá trị lớn hơn, làm cho Mancol > 100

Vậy 2 ancol là CH₃OH và C₄H₇(OH)3, Gọi a và b là số mol của 2 ancol tương ứng

% khối lượng của: (CH₃COO)₃C₄H₇

→ Đáp án C

Câu 138: X, Y là hai axit no, đơn chức, đồng đẳng liên tiếp, Z là ancol 2 chức, T là ester thuần chức tạo bởi X, Y, Z. Đốt cháy 0,1 mol hỗn hợp E chứa X, Y, Z, T cần dùng 0,47 mol khí O₂ thu được lượng CO₂ nhiều hơn H₂O là 10,84 gam. Mặt khác 0,1 mol E tác dụng vừa đủ với 0,11 mol NaOH thu được dung dịch G và một ancol có tỉ khối so với H₂ là 31. Cô cạn G rồi nung nóng với xút có mặt CaO thu được m gam hỗn hợp khí. Giá trị của m gần nhất với

A. 2,5.              B. 3,5.

C. 4,5.              D. 5,5.

Lời giải:

d_ancol/H2 = M_ancol = 62 → Ancol Z có CTCT HOCH₂CH₂OH(C₂H₆O₂)

Ta có:

Khi đốt cháy E có:

Áp dụng ĐLBTNT.O: n_O(E) + 2n_O2 = 2n_H2O → 4a + 2b + 2c + 0,47.2 = 0,41.2 + 0,4

→ 4a + 2b + 2c + 0,47.2 = 0,41.2 + 0,4 → 4a + 2b + 2c = 0,28 mol

Giả hệ PT:

Áp dụng ĐLBTKL cho phản ứng cháy:

→ m_E = 0,41.44 + 0,4.18 – 0,47.32 = 10,2

0,1 mol E + 0,11 mol NaOH

Áp dụng ĐLBTKL cho phản ứng thủy phân: m_E + m_NaOH = m_RCOONa + m_ancol + m_nước

→ m_RCOONa = 10,2 + 0,11.40 – 0,07.62 – 0,03.18 = 9,72 gam.

→ m_RH = 9,72 – 0,11.(69 – 1) = 2,46 g

→ Đáp án A

Câu 139: Cho 1 mol triglixerit X tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được 1 mol glycerol, 1 mol natri panmitat, 1 mol natri oleat và 1 mol sodium linoleate. Có các phát biểu sau:

(a) Phân tử X có 6 liên kết π.

(b) Có 6 đồng phân cấu tạo thỏa mãn tính chất X.

(c) X có nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi thấp hơn tristearin.

(d) 1 mol X có thể cộng tối đa 3 mol H₂ (Ni, to).

Số phát biểu đúng là

A. 4.             B. 1.

C. 2.             D. 3.

Lời giải:

Natri panmitat: C₁₅H₃₁COONa; natri oleat: C₁₇H₃₃COONa; sodium linoleate: C₁₇H₃₁COONa.

→ X được tạo bởi 3 axit C₁₅H₃₁COOH; C₁₇H₃₃COOH; C₁₇H₃₁COOH.

→ các mệnh đề đúng: a, c, d. (X có 4 đồng phân thỏa mãn).

→ Đáp án D

Câu 140: Hỗn hợp X gồm một carboxylic acid Y và một ester Z (Y, Z đều mạch hở không phân nhánh). Đun nóng 0,275 mol X cần dùng 200 ml dung dịch NaOH 2M thu được hỗn hợp 2 muối và hỗn hợp 2 ancol. Đun nóng toàn bộ 2 ancol này với H₂SO₄ đặc ở 140oC thu được 7,5 gam hỗn hợp 3 ete. Lấy hỗn hợp 2 muối trên nung với vôi tôi xút chỉ thu được một khí duy nhất, khí này làm mất màu vừa đủ dung dịch 44 gam Br₂ thu được sản phẩm chứa 85,106% brom về khối lượng. Khối lượng của Z trong X là:

A. 18,96 gam.              B. 23,70 gam.

C. 10,80 gam.             D. 19,75 gam.

Lời giải:

- Nhận thấy rằng, khi cho hỗn hợp X gồm axit Y và esterZ thu được hai ancol và hai muối nên Z là ester hai chức được tạo từ axit hai chức và hai ancol, ta có hệ sau:

- Khi đun nóng toàn bộ lượng ancol thu được với H₂SO₄ đặc ở 140^oC thì

n_H2O = n_ancol/2 = 2n_Z/2 = 0,125 mol → BTKL: m_ancol = m_ester + 18n_H2O = 9,75(g)

→ Hỗn hợp ancol gồm CH₃OH và C₂H₅OH.

- Xét quá trình hỗn hợp muối tác dụng với NaOH/ CaO (t^o), rồi cho hỗn khí tác dụng với Br₂ ta được:

→ m_khí = m_{dẫn xuất halogen} - m_Br2 = 7,7(g)

- Giả sử khí thu được là alkene thì: M_hydrocarbon = m_khi/m_Br2 = 28(C₂H₄)

→ muối C₂H₃COONa và NaOOC-CH=CH-COONa

Vậy ester Z là CH₃OOC-CH=CH-COOC₂H₅ với m_Z = 19,75g.

→ Đáp án D

Câu 141: ester X có công thức phân tử là C₅H₈O₂. Đun nóng 10,0 gam X trong 200 ml dung dịch NaOH 0,3M. Sau khi phản ứng hoàn toàn, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 5,64 gam chất rắn khan. Vậy tên gọi của X là:

A. vinyl propionat.              B. anlyl axetat.

C. Ethyl acrylat.              D. methyl metacrylat.

Lời giải:

n_X = 0,1 mol; n_NaOH = 0,06 mol → X dư

→ n_{chất rắn} = n_NaOH ( chất rắn chính là muối RCOONa )

→ M_RCOONa = R + 67 = 94 → R = 27 (CH₂=CH-)

→ X là CH₂=CHCOOC₂H₅ ( Ethyl acrylat )

→ Đáp án C

Câu 142: Thủy phân hoàn toàn chất béo X trong môi trường axit, thu được glycerol và hỗn hợp hai axit béo. Nếu đốt cháy hoàn toàn a mol X thì thu được 12,32 lít CO₂ (đktc) và 8,82 gam H₂O. Mặt khác, a mol X tác dụng tối đa với 40 ml dung dịch Br₂ 1M. Hai axit béo là

A. axit panmitic và axit linoleic.

B. axit stearit và axit linoleic.

C. axit stearit và axit oleic.

D. axit panmitic và axit oleic.

Lời giải:

n_CO2 = 0,55 mol; n_{H2O = 0,49 mol → πC-C} + 3 = (0,55-0,49)/a + 1 (1)

n_πC-C = a.π_C-C = n_Br2 = 0,04 mol (2)

(1) và (2) → a = 0,01 → π_C-C = 4 và C = 0,55/0,01 = 55

→ Đáp án A

Câu 143: Đun nóng m gam hỗn hợp X gồm ba ester đều no, mạch hở với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃, thu được 17,28 gam Ag. Mặt khác, đun nóng m gam X với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được hỗn hợp Y gồm hai ancol hơn kém nhau một nguyên tử cacbon và 22,54 gam hỗn hợp Z gồm hai muối của hai axit có mạch không phân nhánh. Đốt cháy hoàn toàn Y, thu được 11,44 gam CO₂ và 9,0 gam H₂O. Phần trăm khối lượng của ester có khối lượng phân tử lớn nhất trong hỗn hợp X là

A. 76,7%.             B. 58,2%.

C. 51,7%.             D. 68,2%.

Lời giải:

n_Ag = 0,16 mol → n_HCOO = 0,08 mol

→ Vậy Y chứa CH₃OH (a mol) và C₂H₆O_x (b mol với x = 1 hoặc x = 2).

Ta có: (1): a + b = 0,24; (2): a + 2b = 0,26 → a = 0,22; b = 0,02.

+) TH1: X là ester no, đơn chức, X gồm ester no tạo bởi HCOOH, RCOOH và hai ancol CH₃OH và C₂H₆O

Muối gồm 22,54 gam: HCOONa (0,08) và RCOONa (0,16)

+) TH₂: X gồm ester no tạo bởi HCOOH, RCOOH và hai ancol CH₃OH và C₂H₆O₂.

Khi đó 22,54 gam: HCOONa (0,08) và RCOONa.

n_RCOONa = 0,22 + 0,02.2 – 0,08 = 0,18 mol → M_RCOONa = 95.

(loại - không tìm được công thức thỏa mãn).

+) TH3: X gồm ester no tạo bởi HCOOH, R(COOH)₂2 và hai ancol CH₃OH và C₂H₆O₂

22,54 gam gồm: HCOONa (0,08) và R(COONa)₂.

Vì X là các ester no, hở n_HCOONa = 0,08 > n_C2H6O2 = 0,02

→ các ester trong X gồm HCOOCH₃: 0,04 mol, HOOC-CH₂-CH₂-OOCH: 0,02 mol và CH₃OOC-R-COOCH₃

n_R(COONa)2 = (0,22 + 0,02.2 – 0,04) : 2 = 0,09 → M_R(COONa)2 = 190

→ (CH₂)₄(COONa)₂.

→ X gồm: HCOOCH₃ (0,04); HCOO-CH₂-CH₂-OOCH (0,02) và CH₃OOC-(CH₂)4-COOCH₃ (0,09).

→ Phần trăm khối lượng của ester có khối lượng phân tử lớn nhất là

→ Đáp án A

Câu 144: Đốt cháy hoàn toàn m gam một chất béo X cần 1,106 mol O₂, thu được 0,798 mol CO₂ và 0,7 mol H₂O. Cho m gam chất béo X tác dụng tối đa với a gam H₂. Giá trị của a là

A. 0,224.             B. 0,140.

C. 0,364.             D. 0,084.

Lời giải:

Gọi CTPT của chất béo X là C_xH_yO₆

Áp dụng ĐLBT nguyên tố oxi ta có:

n_O(X) + n_O(O2) = n_O(CO2) + n_O(H2O) → 6n_X + 2n_O2 = 2n_CO2 + n_H2O

Ta có:

→ Trong X: 8 liên kết π gồm 3 liên kết π ở nhóm chức COO + 5 liên kết π ở gốc hydrocarbon

→ X tác dụng với H₂ theo tỉ lệ 1:5

→ Đáp án B

Câu 145: X là ester đơn chức, không có phản ứng tráng bạc. carboxylic acid Y là đồng phân của X. Trong phân tử X và Y đều có vòng benzene. Cho 0,2 mol hỗn hợp X, Y tác dụng vừa đủ với 350 ml dung dịch NaOH 1M, thu được dung dịch Z chứa ba muối. Đốt cháy hoàn toàn muối trong Z, dẫn khí thoát ra vào dung dịch nước vôi trong dư, thu được 142,5 gam kết tủa. Khối lượng muối cacboxylat trong dung dịch Z là:

A. 20,2 gam             B. 18,1 gam

C. 27,8 gam             D. 27,1 gam

Lời giải:

X và Y là đồng phân nên đặt số nguyên tử C của X và Y là n.

n_NaOH = 0,35 mol → n_Na2CO3 = 0,175 mol

n_CaCO3 = 1,425 mol

BTNT C: 0,2n = 0,175 + 1,425 → n = 8.

Z chứa 3 muối nên X là ester của phenol. Đặt số mol của X, Y lần lượt là x, y.

X không tham gia phản ứng tráng gương nên X là CH₃COOC₆H₅

→ Y là C₇H₇COOH.

Muối cacboxylat gồm CH₃COONa (0,15 mol) và C₇H₇COONa (0,05 mol).

→ mmuối

→ Đáp án A

Câu 146: Đốt cháy ester 2 chức mạch hở X (được tạo từ carboxylic acid no, đa chức, phân tử X không có quá 3 liên kết π) thu được tổng thể tích CO₂ và H₂O gấp 5/3 lần thể tích O₂ cần dùng. Lấy 21,6 gam X tác dụng hoàn toàn với 400 ml dung dịch NaOH 1M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam chất rắn. Giá trị lớn nhất của m là

A. 28,0.             B. 26,2.

C. 24,8.             D. 24,1.

Lời giải:

CTPT của ester là C_nH_2n-2-2kO₄

Ta có vì tổng số mol của CO₂ và H₂O gấp 5/3 số mol O₂

Nên

Vì ester có nhiều nhất là 3 liên kết đôi → k = 1, k = 0

Với k = 0 ta có n = 6,333 loại

k = 1 ta có n = 6(chọn)

Mà ester 2 chức gồm axit no nên X có CTPT là CH₃OOCCH₂COOCH=CH₂ thì có khối lượng muối lớn nhất

→ m_max = 0,15.148 + 0,1.40 = 26,2 gam

→ Đáp án B

Câu 147: ester có đặc điểm sau:

- Đốt cháy hoàn toàn tạo thành CO₂ và H₂O có số mol bằng nhau;

- Thủy phân X trong môi trường axit được Y (tham gia phản ứng tráng gương) và chất Z (có số nguyên tử cacbon bằng một nửa số nguyên tử cacbon trong X).

Phát biểu không đúng là:

A. Đun Z với dung dịch H₂SO₄ đặc ở 170^oC thu được alkene.

B. Chất X thuộc loại ester no, đơn chức.

C. Chất Y tan vô hạn trong nước.

D. Đốt cháy hoàn toàn 1 mol X, X sinh ra sản phảm gồm 2 mol CO₂ và 2 mol H₂O

Lời giải:

- Đốt cháy hoàn toàn tạo thành CO₂ và H₂O có số mol bằng nhau → X là ester no đơn chức mạch hở

- Thủy phân X trong môi trường axit được Y (tham gia phản ứng tráng gương) → Y là HCOOH. Chất Z có số nguyên tử cacbon bằng một nửa số nguyên tử cacbon trong X → Z là CH₃OH → X là HCOOCH₃.

A. Sai vì từ C₂H₅OH mới tạo ra alkene

B. Chất X thuộc loại ester no, đơn chức → Đúng

C. Chất Y tan vô hạn trong nước → Đúng: axit HCOOH tan vô hạn trong nước

D. Đốt cháy hoàn toàn 1mol X sinh ra sản phẩm gồm 2 mol CO₂ và 2 mol H₂O → Đúng: C₂H₄O₂ → 2CO₂ + 2H₂O.

→ Đáp án A

Câu 148: Thủy phân hoàn toàn 7,612 gam hỗn hợp X gồm 2 ester đơn chức và 2 ester đa chức đều mạch hở cẩn 80 ml dung dịch NaOH a M. Sau phản ứng, thu được hỗn hợp Y gồm các muối của các carboxylic acid và các ancol. Đốt cháy hoàn toàn Y thu được 4,4352 lít CO₂ (đktc) và 3,168 gam H₂O. Giá trị của a là:

A. 1,56.             B. 1,65.

C. 1,42.             D. 1,95.

Lời giải:

Đốt Y cũng tương đương với đốt X và NaOH.

n_NaOH = 0,08a mol → n_Na2CO3 = 0,04a mol, n_O(X) = 0,16a mol

→ m_X = 12.(0,198 + 0,04a) + (0,352 – 0,08a) + 16.0,16a = 7,612

→ a = 1,65g

→ Đáp án B

Câu 149: Đốt cháy hoàn toàn 8,6 gam 1 ester G thu được hỗn hợp X. Cho X lội từ từ qua nước vôi trong dư thu được 40 gam kết tủa đồng thời khối lượng dung dịch giảm đi 17 gam. Mặt khác, lấy 8,6 gam G cho vào 250 ml KOH 1M đun nóng đến pư hoàn toàn thu được dung dịch Y. Cô cạn Y thu được 19,4 gam chất rắn khan. Tên của G là

A. methyl acrylat.             B. ethyl acetate .

C. methyl metacrylat.             D. đimethyl oxalat.

Lời giải:

m_{dung dịch giảm} = m_{kết tủa} - m_{(CO2 + H2O)} → 17 = 40 – m_{(CO2 + H2O)} → m_{(CO2 + H2O)} = 23 g

n_{kết tủa} = n_CO2 = 0,4 mol → m_CO2 = 5,4 → n_H2O = 0,3 mol

Gọi CTCT là RCOOR’

Ta có RCOOR’ + O₂ → CO₂ + H₂O

Bảo toàn oxi:

→ M_ester = 86 → CTPT: C₄H₆O₂

Có n_RCOOR’ = 0,1 mol → n_RCOOK = 0,1 mol

m_rắn = m_{KOH dư} + m_muối

→ m_muối = 19,4 – (0,25 – 0,1).56 = 11 → M_muối = 110

→ M_RCOO = 110 - 39 = 71 R là CH₂=CH-

→ X là CH₂=CHCOOCH₃ → X là methyl acrylat

→ Đáp án A

Câu 150: Trieste X được tạo thành từ glycerol và các carboxylic acid đơn chức. Trong phân tử X có số nguyên tử cacbon nhiều hơn số nguyên tử oxi là 1. Cho m gam X tác dụng hết với lượng dư dung dịch NaOH thì có 12 gam NaOH phản ứng. Đốt cháy hoàn toàn m gam X cần ít nhất bao nhiêu lít O₂ (đktc)?

A. 17,92 lít.             B. 13,44 lít.

C. 8,96 lít.             D. 14,56 lít.

Lời giải:

Số C (X) = Số O + 1 = 6 +1 = 7

→ X có CT: (CH₃COO)(HCOO)₂C₂H₅ hay C₇H₁₀O₆

n_X = n_NaOH/3 = 0,1 mol

→ V₀ = 0,65. 22,4 = 14,56 lít

→ Đáp án D

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 12 có trong đề thi Tốt nghiệp THPT khác:

• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 1)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 2)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 3)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (cơ bản – phần 4)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 1)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 2)
• 150 câu trắc nghiệm ester lipid có lời giải (nâng cao – phần 3)

---