Giáo án Bồi dưỡng HSG Văn 6 Kỹ năng viết bài văn miêu tả (Tả cảnh sinh hoạt)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1: Hướng dẫn HS tìm hiểu văn miêu tả.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chuyển giao nhiệm vụ:

+ Thế nào là văn miêu tả?

+ Nêu một số dạng miêu tả mà em thường gặp?

+ Nêu một số trình tự trong văn miêu tả.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS trao đổi hoàn thiện bài tập

- GV quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày sản phẩm cá nhân

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

GV: Trong chương trình GDPT mới  2018, ở lớp 6 chỉ tập trung ở kiểu bài: Tả cảnh sinh hoạt.

NV2: Hướng dẫn HS tìm hiểu văn tả cảnh sinh hoạt

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chuyển giao nhiệm vụ:

+ Thế nào là văn tả cảnh sinh hoạt? Ví dụ minh họa.

+ Các nội dung của bài văn tả cảnh sinh hoạt thường gặp?

+ Các dạng đề tả cảnh sinh hoạt?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS trao đổi hoàn thiện bài tập

- GV quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày sản phẩm cá nhân

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

NV3: Hướng dẫn HS tìm hiểu cách làm bài văn tả cảnh sinh hoạt

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chuyển giao nhiệm vụ:

+ Em chuẩn bị gì trước khi viết bài văn tả cảnh sinh hoạt?

+ Em tìm ý và lập dàn ý như thế nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS trao đổi hoàn thiện bài tập

- GV quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày sản phẩm cá nhân

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

I/Tìm hiểu chung về văn miêu tả

1.Khái niệm:

2. Một số dạng miêu tả mà em thường gặp:

- Tả đồ vật, loài vật, cây cối

- Tả người

- Tả cảnh

+ Tả cảnh thiên nhiên

+ Tả cảnh sinh hoạt

3.Một số trình tự trong văn miêu tả

- Không gian: xa - gần, bao quát - cụ thể, phải - trái, trên - xuống, trước sau, ngoài -trong,…

- Thời  gian

+ Các mùa trong năm: xuân, hạ, thu, đông.

+ Các thời điểm trong ngày: sáng - trưa -chiều - tối

+ Theo thứ tự diễn biến: mở đầu - diễn biến - kết quả

- Trình tự khác

+ Theo đặc điểm, tính chất của đối tượng miêu tả. Ví dụ: tả người có thể tả hình dáng đến tính tình, trong quá trình miêu tả tính tình có thể lần lượt đi từng đặc điểm để miêu tả.

+ Kết hợp đan xen không gian và thời gian hoặc có thể theo cảm nhận tự do của người quan sát, vừa tả vừa lồng những câu văn nêu suy nghĩ, cảm xúc của người viết.

II/ Bài văn tả cảnh sinh hoạt:

1.Thế nào là tả cảnh sinh hoạt:

Tả cảnh sinh hoạt là dùng khả năng quan sát và lời văn gợi tả, làm sống lại bức tranh sinh hoạt, giúp người đọc, người nghe hình dung được rõ nét về quang cảnh, không khí, đặc điểm nổi bật của cảnh đó.

Ví dụ:

- Tả một buổi ngoại khóa ở trường em.

- Tả một trận đá bóng…

- Tả cảnh mùa gặt….

- Tả cảnh sum họp gia đình…

2.Các nội dung của bài văn tả cảnh:

- Cảnh sinh hoạt của con người làm nổi bật hoạt động của người đó.

Ví dụ: tả cảnh mùa gặt thì tập trung vào hoạt động của người nông dân.

- Bất kì hoạt động nào cũng diễn ra trong một không gian, thời gian nhất định, vì thế người viết cũng cần miêu tả quang cảnh thiên nhiên, cảnh vật xung quanh.

Ví dụ: Tả một buổi ngoại khóa trường em thì bên cạnh tả hoạt động của mọi người  thì cần miêu tả cảnh thiên nhiên xung quanh trường em….

3.Các dạng đề tả cảnh sinh hoạt:

a.Dạng đề cụ thể (đề đóng): là dạng đề nêu rõ yêu cầu, nội dung và đối tượng tả.

Ví dụ: Cảnh ngày mùa khẩn trương, tấp nập. Em hãy tả lại.

b.Dạng đề mở: là dạng để chỉ nêu yêu cầu tả về một cảnh sinh hoạt mà không nêu nội dung và đối tượng tả.

Ví dụ: Tả lại một buổi sinh hoạt tập thể ở trường em.

III.Cách làm bài văn tả cảnh sinh hoạt

Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết

- Lựa chọn đề tài: Lựa chọn cảnh sinh hoạt mà em thật sự yêu thích: một buổi ngoại khóa/lế hội/một buổi tham quan,…

- Xác định mục đích làm bài: tái hiện lại khung cảnh sinh hoạt để làm nổi bật vẻ đẹp của cuộc sống và con người, từ đó thấy được ý nghĩa cuộc sống và bày tỏ niềm vui, mong muốn của bản thân.

- Thu thập tư liệu:  Quan sát, ghi chép

+ Tái hiện lại cảnh mình định tả qua hình dung tưởng tưởng, hồi tưởng,…

+ Quan sát qua video, tranh ảnh,..

+ Tham khảo các bài văn mẫu trên mạng hoặc trong sách…

+ Ghi chép lại bằng sơ đồ tư duy: Khung cảnh hiện lên trong không gian, thời gian nào -> Có những nét cảnh nào? Nét cảnh nào để lại ấn tượng trong em? -> Nét cảnh ấy để lại trong em cảm xúc gì? -> Bày tỏ mong muốn, nhắn nhủ của em.

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

a. Tìm ý:

- Cảnh sinh hoạt em định tả là cảnh gì? Diễn ra ở đâu? Vào lúc nào?

- Quang cảnh của cảnh sinh hoạt đó như thế nào? Ấn tượng chung của em về cảnh sinh hoạt đó là gì?

- Cảnh định tả hiện lên qua những nét cảnh nào? Cảnh sinh hoạt đó diễn ra như thế nào?(Mở đầu - diễn biến - kết thúc). Hoạt động cụ thể của những người tham gia ra sao?

- Trình tự sắp xếp nét cảnh ấy như thế nào (lựa chọn trình tự không gian hay thời gian)

-Trong những nét cảnh ấy, nét cảnh nào tiêu biểu, nổi bật, ấn tượng? Nét cảnh ấy hiện lên ra sao?

b. Lập dàn ý:

- Mở bài: Giới thiệu cảnh định tả, bày tỏ cảm xúc, ấn tượng chung của em.

- Thân bài:

+ Tả bao quát quang cảnh và ấn tượng chung về cảnh sinh hoạt.

+ Tả cụ thể cảnh sinh hoạt theo trình tự hợp lí, hoạt động cụ thể của những người tham gia.(Trình tự: sáng-trưa-chiều-tối; xuân - hạ - thu - đông; ngoài – trong; bao quát - chi tiết)

+ Thể hiện cảm xúc khi quan sát, chứng kiến hoặc tham gia cảnh sinh hoạt (bằng những từ ngữ, câu cảm thán)

- Kết bài:

+ Nêu cảm nghĩ của em về cảnh định tả

+ Bày tỏ mong ước của em về cảnh định tả ấy.

Bước 3: Viết bài

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm