Đề cương ôn tập Ngữ văn 7 Giữa học kì 1 Kết nối tri thức năm 2024

Bài

Văn bản

Tác giả

Loại, thể loại

Đặc điểm nổi bật

Nội dung

Hình thức

1

Bầy chim chìa vôi

Nguyễn Quang Thiều

Truyện ngắn

 “Bầy chim chìa vôi” là tác phẩm truyện ngắn kể về hai cậu bé Mon và Mên cùng những suy nghĩ, hành động bảo vệ tổ chim chìa vôi trong đêm bão, qua đó tác giả muốn giáo dục những cô bé, cậu bé - những công dân tương lai của chúng ta mang một tấm lòng nhân ái để bảo vệ từng thứ nhỏ bé nhất trên thế giới này.

- Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba thú vị, hấp dẫn.

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật qua lời đối thoại đặc sắc.

- Ngôn ngữ gần gũi giúp cho những lời đối thoại của các nhân vật được thể hiện một cách chân thực, sinh động.

Đi lấy mật

Đoàn Giỏi

Tiểu thuyết

Đoạn trích “Đi lấy mật” kể về trải nghiệm đi lấy mật ong rừng của An cùng Cò và cha nuôi. Trong hành trình này, phong cảnh rừng núi phương Nam được tác giả tái hiện vô cùng sinh động, huyền bí, hùng vĩ nhưng cũng rất thân thuộc, gắn liền với cuộc sống của người dân vùng U Minh.

- Ngôi kể chuyện: Ngôi thứ nhất xưng “tôi” giúp cho lời kể tự nhiên, chân thực.

- Tác giả sử dụng mọi giác quan để cảm nhận vẻ đẹp của vùng sông nước Cà Mau.

- Vận dụng đa dạng, linh hoạt các biện pháp nghệ thuật như liệt kê, so sánh… nhằm làm tăng giá trị biểu đạt, biểu cảm.

- Vốn hiểu biết phong phú của tác giả.

- Cảm nhận bằng nhiều giác quan…

Ngàn sao làm việc

Võ Quảng

Thơ năm chữ

Ngàn sao làm việc vẽ nên bầu trời đẹp lộng lẫy về đêm là do sông Ngân Hà biết cháy giữa trời lồng lộng, sao thần nông biết tỏa rộng chiếc vó lọng vàng, sao hôm như một ngọn đuốc soi cá, nhóm đại hùng tinh biết buông gầu tát nước. Ngàn sao cùng làm việc, cùng chung sức đã làm nên vẻ đẹp huyền diệu của trời đêm. Lao động và biết đoàn kết, yêu thương đã làm cho vạn vật trở nên đẹp đẽ, đáng yêu.

- Thơ 5 chữ 

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ so sánh, liệt kê, nhân hóa,…

- Ngôn ngữ thơ gần gũi, sinh động.

Ngôi nhà trên cây

Cư-rô-ya-na-gi Tê-sư-cô

Hồi ký

Ngôi nhà trên cây kể về tình bạn vô cùng ngây thơ và đáng yêu của Tốt-tô-chan và Ya-sư-a-ki. Tốt-tô-chan là một cô bé ngây thơ, đáng yêu, cố gắng hết sức để giúp đỡ người bạn đặc biệt của mình để cậu không còn lo lắng, tự ti. Ya-sư-a-ki là một cậu bé bất hạnh nhưng lại rất mạnh mẽ, vui vẻ lạc quan. Đoạn trích là bài học về tình bạn, sự đồng cảm cùng nghị lực vươn lên trong cuộc sống từ những người bạn nhỏ.

- Ngôn ngữ gần gũi, sinh động, đáng yêu.

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật chi tiết từ ngoại hình đến tâm lí, suy nghĩ.

- Ngôi kể thứ 3 bao quát, linh hoạt.

2

Đồng dao mùa xuân

Nguyễn Khoa Điềm

Thơ bốn chữ

Bài thơ viết về người lính, dưới góc nhìn chiêm nghiệm của một con người thời bình. Đó là những người lính hồn nhiên, tinh nghịch, chưa một lần yêu, còn mê thả diều nhưng chính họ đã hi sinh tuổi xuân, máu xương của mình cho Đất Nước. Trong cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm, dù họ mãi mãi gửi thân xác nơi rừng Trường Sơn xa xôi nhưng anh linh của họ thì còn mãi. Bởi chính họ đã làm nên mùa xuân vĩnh hằng của đất nước hôm nay.

- Thể thơ 4 chữ, cách chia khổ đặc biệt (có khổ thơ chỉ có 2,3 dòng thơ).

- Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ: điệp ngữ, ẩn dụ, so sánh,…

Gặp lá cơm nếp

Thanh Thảo

Thơ năm chữ

Bài thơ "Gặp lá cơm nếp" được viết lên từ nỗi nhớ, tình yêu mà nhà thơ dành cho mẹ.  Từ mùi hương cơm nếp quen thuộc, tác giả nhớ đến mẹ, nhớ quê hương da diết. Mùi thơm lạ lùng cứ vương vẫn mãi như động lực khiến tác giả, người lính xa quê nhiều năm có động lực hành quân, chiến đấu để có thể nhanh chóng trở về với mẹ già, với quê hương.

- Thể thơ 5 chữ, giàu vần điệu.

- Sử dụng cách chia khổ thơ khác biệt (khổ thơ cuối chỉ có 2 dòng thơ).

- Hình ảnh so sánh, ẩn dụ.

Trở gió

Nguyễn Ngọc Tư

Tạp văn

Qua đoạn trích Trở gió, tác giả Nguyễn Ngọc Tư đã tạo nên một hình dung trọn vẹn về những cơn gió chướng. Mùa gió chướng về không chỉ là sự thay đổi thời tiết, báo hiệu một năm cũ sắp qua, mà còn gợi trong tâm trạng của con người những cảm xúc ngóng chờ, vội vã ngổn ngang. Dẫu vậy, hai từ “gió chướng” vẫn gắn liền với nỗi nhớ và những kỉ niệm về gia đình và quê hương vô cùng đẹp đẽ, không thể nào quên.

- Ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm.

- Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, nhân hóa.

- Nhiều từ ngữ địa phương, mang đậm phong cách Nam Bộ.

Chiều sông Thương

Hữu Thỉnh

Thơ năm chữ

Bài thơ Chiều sông Thương diễn tả cuộc sống lao động, sinh hoạt tươi vui, yên bình của một vùng quê Bắc Bộ trong buổi chiều thu trong trẻo. Qua đó thể hiện sức sống của miền quê Quan họ bên dòng sông Thương cùng nỗi niềm bâng khuâng của người đi xa về "thăm quê nhà một chiều thư êm ái".

- Thể thơ 5 chữ, giàu vần điệu nhạc điệu.

- 32 câu thơ viết liền mạch, không dấu ngắt, tạo cảm giác cả bài thơ như dòng cảm xúc dào dạt tuôn trào chợt ùa về trong khoảnh khắc.

- Lời thơ thanh nhẹ, hình tượng đẹp, trong sáng, cảm xúc dào dạt, bâng khuâng, mênh mang.

STT

Nội dung tiếng Việt

Khái niệm cần nắm vững

Dạng bài tập thực hành

1

Mở rộng thành phần chính và trạng ngữ của câu bằng cụm từ

Mở rộng thành phần chính và trạng ngữ bằng cụm từ có thể giúp câu cung cấp được nhiều thông tin hơn cho người đọc, người nghe. Các thành phần chính và trang ngữ của câu thường được mở rộng bằng cụm từ chính phụ như cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ.

Chỉ ra cụm từ mở rộng thành phần câu và nêu tác dụng.

2

Nói giảm nói tránh

Nói giảm nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách nói riêng làm giảm nhẹ mức độ, quy mô, tính chất,... của đối tượng, hoặc tránh trình bày trực tiếp điều muốn nói để khỏi gây cảm giác đau buồn, ghê sợ hay để giữ phép lịch sự.

Chỉ ra biện pháp nói giảm nói tránh và nêu tác dụng.

Mở bài

- Giới thiệu được vấn đề cần bàn luận.

- Nêu quan điểm chung về vấn đề.

Thân bài

- Giải thích vấn đề cần bàn luận.

- Đưa ra lí lẽ, bằng chứng cụ thể để lí giải cho ý kiến của người viết.

Kết bài

- Khẳng định lại quan điểm về vấn đề.

- Đưa ra bài học nhận thức và phương hướng hành động.

Mở bài

- Nêu vấn đề và quan điểm về tầm quan trọng của vấn đề đời sống được gợi ra từ tác phẩm văn học.

Thân bài

- Giải thích vấn đề cần bàn luận.

- Lí giải mối liên hệ được đặt ra giữa vấn đề xã hội và tác phẩm văn học.

- Bàn luận về vấn đề (đưa ra lí lẽ, bằng chứng cụ thể để lí giải cho ý kiến của người viết.)

Kết bài

- Khẳng định lại quan điểm về vấn đề.

- Đưa ra bài học nhận thức và phương hướng hành động.