Đề cương ôn tập Giữa kì 1 Ngữ Văn 12 Kết nối tri thức

Nội dung

Kiến thức

1. Khái niệm tiểu thuyết

Tiểu thuyết là loại tác phẩm tự sự quy mô lớn, có khả năng thể hiện các nội dung đa dạng và bao quát một phạm vi hiện thực rất rộng, trải ra trên nhiều không gian, thời gian khác nhau nhưng dành sự chú ý đặc biệt cho đời tư hay số phận của con người cá nhân. Từ những hình thái đầu tiên xuất hiện ở thời cổ đại, tiểu thuyết phát triển theo nhiều hướng khác nhau, tùy thuộc vào những tiền đề lịch sử, xã hội, văn hóa, thẩm mĩ nhất định. Đến thời cận đại, hiện đại, tiểu thuyết đạt được bước tiến lớn, trở thành một thể loại chính của đời sống văn học và tác động mạnh mẽ đến sự biến đổi, phát triển của nhiều thể loại khác.

2. Khái niệm tiểu thuyết hiện đại

Tiểu thuyết hiện đại là loại tiểu thuyết thể hiện một cách tư duy mới, mang tính hiện đại về đời sống, phân biệt với tiểu thuyết cổ điển ra đời trước thời đại tư bản chủ nghĩa.

3. Đặc điểm

- Nhìn cuộc sống từ góc độ đời tư; quan tâm đến cái thường ngày, cái đang diễn biến với cách tiếp cận gần gũi; không lí tưởng hóa hiện thực.

- Nhân vật là “con người nếm trải”, không bất biến, có quá trình phát triển nhiều khi quanh co, phức tạp về tính cách, tâm lí.

- Có kết cấu nhiều tầng lớp, tuyến tình hoặc phi tuyến tính; có sự đan xen của nhiều bè ngôn ngữ, phản ánh sự tồn tại, xung đột thường xuyên giữa các ý thức xã hội.

- Có khả năng tổng hợp cao mọi kinh nghiệm nghệ thuật của thể loại văn học khác để hình thức luôn ở trong trạng thái biến đổi không ngừng.

Nội dung

Kiến thức

1. Khái niệm

Phong cách hiện thực là phong cách nghệ thuật chú trọng thể hiện mối quan hệ giữa hoàn cảnh xã hội với sự hình thành tính cách con người, quan tâm miêu tả một cách chi tiết, “như thật” những hình ảnh phong phú, phức tạp của hiện thực cuộc sống, thường loại trừ sự “tô vẽ” hay lí tưởng hóa.

2. Lịch sử phát triển

Lịch sử phát triển lâu dài, tồn tại trong các thể loại khác nhau của văn học, nghệ thuật như: thơ, truyện  (bao gồm tiểu thuyết), kí, kịch, tác phẩm tạo hình,..

3. Ảnh hưởng trên thế giới

Phong cách hiện thực đạt đến đỉnh cao với những sáng tạo thuộc trường phái hiện thực mà các đại diện tiêu biểu là S. Đích-ken (Ch. Dickens - Anh), H. đờ Ban-dắc (H. de Balzac - Pháp), L.Tôn-xtôi (L. Tolstoy - Nga), Ph. Đốt-xtôi-ép-xki (F.Dostoyevsky - Nga), Lỗ Tấn (Trung Quốc),…

4. Ảnh hưởng ở Việt Nam

Trong văn học Việt Nam nửa đầu thể kỉ XX, phong cách hiện thực gắn với tên tuổi và sáng tác của các nhà văn như Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao,...

5. Phong cách đối lập

Phong cách lãng mạn

Nội dung

Kiến thức

1. Khái niệm

Biểu tượng là hình ảnh mang tính ngụ ý, vượt lên chúc năng miêu tả, tạo hình đơn giản; chúa dựng nhiều tâng nghĩa phong phú; gợi cảm nhận, suy tư về những điều mangtính phổ quát.

2. Quá trình hình thành

- Biểu tượng thường được hình thành trong khoảng thời gian dài nên ý nghĩa không ngừng được bổ sung và có thể “sống” bên ngoài văn bản.

- Ngoài khả nằng khái quát bản chất của một hiện tượng, biểu tượng còn thể hiện được những quan niệm, triết lí sâu sắc về con người, cuộc sống. Do đó, quá trình hình thành biều tượng luôn chịu sự chi phối của các yếu tố tâm lí, văn học,... của dân tộc và thời đại.

- Trong sáng tác văn học, bên cạnh việc vận dụng những biểu tượng sẵn có, các nhà vẫn, nhà thơ thường sáng tạo nên những biểu tượng mới mang đâm dấu ấn cá nhân.

Nội dung

Kiến thức

1. Khái niệm

Yếu tố siêu thực trong thơ biểu hiện trước hết qua những hình ảnh có vẻ kì lạ, gắn kết với nhau theo một logic khác thường, phẩn nào gây cho độc giả cảm giác khó hiểu. Tuy nhiên, từ phía nguời sáng tác, sự hiện diện của những hình ånh ấy hoàn toàn mang tính tự nhiên vì chúng gắn với việc "cất lời" của tiểm thức, Vô thức. Để khám phá được một hiện thực khác ẩn đẳng sau những hiện tượng thông thường dễ thấy, các nhà thơ siêu thực theo đuổi "lối viết tự động", để ngòi bút "buông" theo sự dẫn dắt của tiếm thức, vô thức, từ đó, xây dựng một thế giới thơ có sự pha trộn giữa chiêm bao và tỉnh thức, giữa ảo giác và thực tại.

2. Sự ảnh hưởng

Yếu tố siêu thực đã xuất hiện thấp thoáng trong một số tác phẩm thơ thời trung đại hoặc thơ dân gian, nhưng chỉ trở thành hiện tượng thẩm mĩ đặc thù trong sáng tác của các nhà thơ theo chủ nghĩa siêu thực hoặc chịu ảnh hưởng sâu đậm của chủ nghĩa này ở thời hiện đại.

Nội dung

Kiến thức

1. Khái niệm

Phong cách cổ điển là loại phong cách sáng tác được hình thành từ thời trung đại, chịu sự chi phối của một quan niệm về thế giới có tính đặc thù.

2. Quan niệm về thế giới

Theo phong cách này, cuộc sống con người và vũ trụ được hình dung như một mô hình ổn định, có tôn ti trật tự chặt chẽ, vận động theo quy luật tuần hoàn,...

3. Đặc trưng cơ bản

- Nghiêng về thể hiện những đề tài cao nhā, có cảm hứng đặc biệt với cái vĩnh hằng, bất biến;

- Luôn hướng về những mô hình lí tưởng, tôn trọng tính quy phạm của cách tổ chức các yếu tố nghệ thuật thành một cấu trúc hoàn mi,...

Nội dung

Kiến thức

1. Khái niệm

Xét theo nghĩa rộng:

Phong cách lãng mạn thường được đặt trong tương quan so sánh với phong cách hiện thực, là hai phong cách nghệ thuật đã từng xuất hiện trong sáng tác văn học từ thời cổ đại.

Xét theo nghĩa hẹp:

- Phong cách lãng mạn găn với sự xuất hiện của chủ nghĩa lãng mạn, một trào lưu văn học – nghệ thuật hình thành ở phương Tây vào khoảng nủa cuối thế kỉ XVIll và nửa đầu thế kỉ XIX.

- Chủ nghĩa lãng mạn được chia thành hai khuynh hướng:

+ Khuynh hướng bi quan (hoài nghi thực tại, hoài niệm quá khứ).

+ Khuynh hướng lạc quan (tin tưởng, hướng tới một thế giới tốt đẹp, lí tưởng).

2. Đặc điểm cơ bản

- Khẳng định cái cao cả, phi thường và phủ định thực tại tầm thường, tù túng;

- Đề cao cá tính sáng tạo, trí tưởng tượng, sự phóng khoáng.

- Chú trọng thế giới nội tâm với những cảm xúc mạnh mẽ, khoáng đạt, tinh tế và ưa dùng các yếu tố tương phản.