Giáo án Bồi dưỡng HSG Văn 6 Rèn kĩ năng viết bài văn kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Gv chuyển giao nhiệm vụ:

+ Các kiểu bài làm văn kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích thường gặp là kiểu bài nào?

+ Em hãy kể tên các dạng đề thường gặp?

+ Phương pháp làm bài văn kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích cụ thể như thế nào? (Mấy bước, mỗi bước cụ thể ra sao?)

- HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS trao đổi hoàn thiện bài tập

- GV quan sát, hỗ trợ

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- HS trình bày sản phẩm cá nhân

- GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức

I/Tìm hiểu chung về bài văn kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích

1. Các kiểu bài làm văn kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích thường gặp

Kiểu một: Kể lại truyện truyền thuyết/ cổ tích bằng lời văn của em.

Kiểu hai: Kể lại truyện truyền thuyết/ cổ tích bằng lời nói của nhân vật (Đóng vai nhân vật)

Kiểu ba: Tưởng tượng gặp một nhân vật trong truyền thuyết hoặc cổ tích rồi kể lại.

Kiểu bốn: Viết thêm hoặc thay đổi một kết thúc mới cho truyện.

2.Các dạng đề thường gặp:

a. Dạng đề cụ thể: là dạng đề đã nêu đầy đủ đối tượng kể và yêu cầu kể ở đề bài.

Ví dụ 1: Bằng lời văn của mình, em hãy kể lại truyện Thánh Gióng.

Ví dụ 2:  Nhập vai người em kể lại truyện cổ tích Cây khế.

b. Dạng đề mở: là dạng đề không cụ thể về đối tượng kể mà chỉ nêu yêu cầu kể ở đề bài hoặc cụ thể về đối tượng kể nhưng mở về cách kể.

Ví dụ 1: Em hãy kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích đã học bằng lời văn của em.

Ví dụ 2: Hãy nhập vai một nhân vật trong truyện cổ tích mà em yêu thích  để kể lại truyện đó.

Ví dụ 3: Kể lại truyện “Sọ Dừa” bằng cách kể mà em thích nhất.

II. Phương pháp làm bài văn kể lại một truyện truyền thuyết hoặc cổ tích:

Bước 1: Trước khi viết:

a. Xác định đối tượng kể, yêu cầu kể để chọn ngôi kể và đại từ xưng hô phù hợp.

- Xác định đối tượng kể và yêu cầu kể

+ Đối tượng kể: là truyện truyền thuyết hay cổ tích?

+ Yêu cầu kể: Dùng lời văn của mình hay nhập vai nhân vật hoặc tưởng tượng gặp nhân vật trong truyện để kể lại.

- Chọn ngôi kể và đại từ xưng hô phù hợp

+ Khi kể bằng lời văn của mình thì dùng ngôi 3.

+ Khi kể bằng nhân vật trong truyện thì dùng ngôi 1.

(Chọn đại từ xưng hô: ta, tôi,…phù hợp với địa vị, giới tính của nhân vật)

b. Chọn lời kể phù hợp

- Lời kể, cách xưng hô phải phù hợp với giới tính, tuổi tác, địa vị, nghề nghiệp,…của nhân vật.

- Tính chất lời kể (vui, buồn, nghiêm trang, thân mật, hóm hỉnh,…)cần phù hợp với nội dung câu chuyện được kể, bối cảnh kể.

c. Ghi nhớ những nội dung chính của câu chuyện

- Đọc kĩ tác phẩm mà mình định kể

- Tóm tắt đầy đủ các sự việc, nhân vật chính của truyện rồi sắp xếp theo trình tự hợp lí, chú ý các yếu tố kì ảo, hoang đường.

Bước 2. Tìm ý, lập dàn ý

a.Tìm ý:

- Truyện có tên là gì?Vì sao em chọn kể truyện này?

- Diễn biến của sự việc (khởi đầu, phát triển-kết thúc-kết quả) ra sao?Ý nghĩa của truyện là gì?

- Cảm nghĩ của em về truyện đó?

b. Lập dàn ý:

b.1. Mở bài: Giới thiệu truyện cổ dân gian định kể (tên truyện, lí do chọn kể)

* Mở bài trực tiếp

Ví dụ: Trong những câu chuyện truyền thuyết, câu chuyện mà em thích nhất là “Sơn Tinh Thủy Tinh”, đây là câu chuyện lí giải hiện tượng lũ lụt xảy ra hàng năm ở nước ta và là một câu chuyện hay, hấp dẫn.

*Mở bài gián tiếp

- Mở bài từ trải nghiệm thực tế

Ví dụ: Đã một tuần nay, trời mưa tầm tã, gây nên lũ lụt làm cây cối, nhà cửa, tài sản bị hư hại . Cảnh tàn phá nặng nề ấy khiến em nhớ lại cuộc chiến không cân sức giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh đã xảy ra từ hàng nghìn năm trước trong câu chuyện Sơn Tinh, Thủy Tinh.

- Mở bài từ việc dẫn những câu văn, câu thơ,…liên quan đến nội dung của truyện:

“Sơn Tinh, Thủy Tinh lòng tơ vương

Không quản rừng cao, sông cách trở

Cùng đến Phong Châu xin Mỵ Nương”.

(Nguyễn Nhược Pháp)

Ba câu thơ ngắn ngủi, câu từ đơn giản chỉ cần lướt qua cũng đủ đưa ta tìm về với câu chuyện truyền thuyết năm xưa đó là Sơn Tinh – Thủy Tinh. Câu chuyện này vẫn còn mãi dư âm, nét đặc sắc cùng nhiều ý nghĩa mang đến cho độc giả dù đã từ rất lâu rồi. Câu chuyện Sơn Tinh –Thuỷ Tinh với em luôn để lại trong em nhiều ấn tượng sâu sắc.

b.2. Thân bài:

- Giới thiệu nhân vật, hoàn cảnh xảy ra câu chuyện

- Trình bày diễn biến sự việc theo trình tự thời gian.

b.3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về truyện vừa kể.

Bước 3: Viết bài

- Tiến hành viết bài theo dàn ý đã làm

- Khi viết chú ý

+ Nhất quán về ngôi kể

+ Kể lại câu chuyện: Dựa vào truyện gốc nhưng cố gắng sáng tạo ở chỗ cho phép (chi tiết hóa, cụ thể hóa những chỗ truyện gốc còn chung chung, gia tăng yếu tố kì ảo, tưởng tượng; tăng cường bộc lộ suy nghĩ, cảm xúc, đánh giá của người kể chuyện; gia tăng việc miêu tả, bình luận, liên tưởng,…)

+ Đảm bảo sự kết nối giữa các phần.

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa bài viết

(xem mẫu SGK)