Phản ứng trao đổi là gì (chi tiết nhất)

Bài viết Phản ứng trao đổi là gì lớp 8 chi tiết nhất là kiến thức có trong chương trình Khoa học tự nhiên 8 giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm về Phản ứng trao đổi.

1. Phản ứng trao đổi là gì?

Phản ứng trao đổi là phản ứng hóa học, trong đó hai hợp chất tham gia phản ứng trao đổi với nhau những thành phần cấu tạo của chúng để tạo ra những hợp chất mới.

Ví dụ:

CuSO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂ ↓

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂ ↑ + H₂O

2. Kiến thức mở rộng

* Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi:

Phản ứng trao đổi trong dung dịch của các chất chỉ xảy ra nếu sản phẩm tạo thành có chất không tan hoặc chất khí hoặc H₂O.

Ví dụ: FeCl₂ + 2NaOH → Fe(OH)₂ ↓ + 2NaCl

          K₂SO₄ + NaOH: Phản ứng không xảy ra.

* Một số phản ứng trao đổi thường gặp:

- Muối + muối → 2 muối mới

Ví dụ: K₂SO₄ + Ba(NO₃)₂ → BaSO₄ ↓ + 2KNO₃

- Base + muối → muối mới + base mới

Ví dụ: 2NaOH + CuSO₄ → Cu(OH)₂ ↓ + Na₂SO₄

- Acid + muối → muối mới + acid mới

Ví dụ: Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂ ↑ + H₂O

Lưu ý: Phản ứng trung hòa cũng thuộc loại phản ứng trao đổi và luôn xảy ra.

Ví dụ: H₂SO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + 2H₂O

3. Bài tập minh họa

Câu 1: Phản ứng nào sau đây là phản ứng trao đổi?

A. 2Mg + O₂ → 2MgO.

B. HCl + NaOH → NaCl + H₂O.

C. 2H₂O → 2H₂ + O₂.

D. Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Câu 2: Phản ứng trao đổi chỉ xảy ra khi nào?

A. Khi có chất dễ bay hơi hoặc chất điện ly mạnh.

B. Khi có chất khí hoặc chất dễ tan tạo thành.

C. Khi có chất không tan hoặc chất khí tạo thành.

D. Khi có nhiệt độ cao và áp suất lớn.

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Câu 3: Cặp chất nào sau đây khi trộn với nhau không xảy ra phản ứng?

A. Na₂CO₃ + CaCl₂.

B. BaCl₂ + Na₂SO₄.

C. K₂SO₄ + NaOH.

D. HCl + NaOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án C

K₂SO₄ + NaOH không xảy ra phản ứng do không tạo thành chất kết tủa hoặc chất bay hơi hoặc H₂O.

Câu 4: Phản ứng trao đổi giữa các dung dịch nào sau tạo ra kết tủa màu trắng?

A. NaCl + AgNO₃.

B. CuSO₄ + NaOH.

C. HCl + NaOH.

D. FeCl₂ + NaOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

NaCl + AgNO₃ → AgCl ↓ + NaNO₃

                        (trắng)

Câu 5: Cặp chất nào sau đây không thể tồn tại trong 1 dung dịch (do có phản ứng với nhau) ?

A. KOH, MgSO₄.

B. NaCl, K₂SO₄.

C. CaCl₂, KNO₃. 

D. ZnSO₄, H₂SO₄.

Hướng dẫn giải

Đáp án A

2KOH + MgSO₄ → Mg(OH)₂ ↓ + K₂SO₄

Câu 6: Cho 200g dung dịch KOH 5,6% vào dung dịch CuCl₂ dư, sau phản ứng thu được lượng chất kết tủa là

A. 19,6 gam.

B. 9,8 gam.  

C. 4,9 gam.

D. 17,4 gam.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

$m_{KOH}=\frac{m_{dd}.C\%}{100\%}=\frac{200.5,6\%}{100\%}=11,2g$

→$n_{KOH}=\frac{11,2}{56}=0,2mol$

2KOH + CuCl₂ → Cu(OH)₂ ↓ + 2KCl

0,2 ………………0,1  mol

→ Khối lượng kết tủa: m↓ = 0,1. (64 + 17,2) = 9,8 gam.  

Câu 7: Trung hoà 200g dung dịch HCl 3,65% bằng dung dịch KOH 1M . Thể tích dung dịch KOH cần dùng là

A. 100 ml .

B. 300 ml.

C. 400 ml. 

D. 200 ml.

Hướng dẫn giải

Đáp án D

$m_{HCl}=\frac{m_{dd}.C\%}{100\%}=\frac{200.3,65\%}{100\%}=7,3g$

→$n_{HCl}=\frac{7,3}{36,5}=0,2mol$

HCl + KOH → KCl + H₂O

0,2 → 0,2                          mol

→$V_{KOH}=\frac{n}{C_M}=\frac{0,2}{1}=0,2\text{\hspace{0.17em}}lít=200ml$

Câu 8: Nếu rót 200 ml dung dịch NaOH 1M vào ống nghiệm đựng 100 ml dung dịch H₂SO₄ 1M thì dung dịch tạo thành sau phản ứng sẽ

A. làm quỳ tím chuyển đỏ.

B. làm quỳ tím chuyển xanh.

C. làm dung dịch phenolphtalein không màu chuyển đỏ.

D. không làm thay đổi màu quỳ tím.

Hướng dẫn giải

Đáp án D

n_NaOH = 0,2.1 = 0,2 mol;

$n_{H_{2}S{O}_4}=0,1.1=0,1$mol

2NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O

0,2………0,1                   mol

Theo PTHH, sau phản ứng NaOH và H₂SO₄ đều hết, dung dịch thu được chứa Na₂SO₄ không làm đổi màu quỳ tím.

Xem thêm các bài viết về định nghĩa & khái niệm môn Hóa học hay, chi tiết khác:

• Thể tích mol chất khí là gì?

• Thang pH là gì?

• Phân bón hoá học là gì?

• Phân đạm là gì?

• Phân lân là gì?

• Phân NPK là gì?

---