Giáo án bài Người trong bao (Sê-khốp) - Giáo án Ngữ văn lớp 11

TIẾT 98

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

GV cho hs đọc tiểu dẫn và hệ thống lại những ý chính về tác giả,tác phẩm

I.Tìm hiểu chung

1/Tác giả

-Tên An-tôn Páp-lô-vích Sêkhốp (1860-1904)sinh ra và lớn lên ở trong một gia đình buôn bán nhỏ ở thị trấn Tan-ga-rốc,bên bờ biển A-dốp,nước Nga

- Ông vừa là nhà văn vừa tham gia nhiều hoạt động xã hội,văn hóa,giáo dục.

-Là nhà văn Nga kiệt xuất, được giải thưởng Puskin của viện hàn lâm Nga,là viện sĩ danh dự của viện hàn lâm khoa học Nga

GV giới thiệu nội dung và nghệ thuật trong sáng tác của Sê-khốp

2. Sự nghiệp sáng tác

(Sgk )

- Nội dung:Tác phẩm của ông lên án xã hội bất công thói cường bạo và c/s ăn hại của giai cấp cầm quyền đương thời,phê phán sự bất lực của giới trí thức và sự sa đoạ về tinh thần của một bộ phận không nhỏ trong họ đồng thời biểu hiện sự đồng cảm sâu sắc sự trân trọng đối với những lao động nghèo,tình yêu thắm thiết và niềm tin mạnh mẽ vào tương lai của nước Nga

- Nghệ thuật:Thâm trầm, kín đáo, sâu sắc. Thái độ thể hiện khi thì gửi gắm vào nhân vật,khi thì tỏ ra lạnh lùng,khách quan.

Tác phẩm được sáng tác trong hoàn cảnh nào?

3.Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác:Sáng tác trong thời gian nhà văn dưỡng bệnh ở thành phố I-an-ta,trên bán đảo Crưm,biển Đen

Truyện thiên về chủ đề nào trong những sáng tác của ông?

Hs tìm hiểu phần tiểu dẫn và trả lời

-Đây là một trong 3 truyện ngắn có chung chủ đề phê phán lối sống tầm thường dung tục tiểu tư sản-lối sống của kiểu người trí thức Nga những năm cuối thế kỉ XIX

GV giới thiệu hai cách chia bố cục:

-Cách 1:Theo c/đ nhân vật

-Cách 2:Mở truyện,thân truyện,kết truyện

Gv hướng dẫn hs đọc theo đúng tinh thần của t/p

- Bố cục: 2 cách

Gv hướng dẫn hs tìm hiểu chi tiết.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Nội dung

Chân dung nhân vật được hiện lên ntn?Lấy d/c cụ thể?

a.Nhân vật Bê-li-cốp

*)Chân dung Bê-li-cốp

- Cách ăn mặc: đi giày cao su,cầm ô khi trời đẹp,mặc áo bành tô, đeo kính râm,lỗ tai nhét bông...

- Đặc điểm:Tất cả đều đề trong bao

→ kì quái,khác người,lập dị

Nhận xét của em về cách sống của n/v:trong sinh hoạt hằng ngày,trong quan hệ đồng nghiệp,trong tình cảm,trong suy nghĩ với mọi hiện tượng xung quanh?

Điểm tính cách nào ở n/v khiến em ghê sợ nhất và điểm nào trong cách sống của ông khiến em buồn cười nhất?

Hs thảo luận và trả lời,gv định hướng và cho ghi ý chính,riêng câu hỏi thứ 3 gv có thể hỏi trực tiếp hs mà không cần thảo luận

*)Tính cách Bê-li-cốp

- Có khát vọng kì dị,mãnh liệt:Thu mình vào một cái vỏ,tạo ra cho mình một thứ bao để ngăn cách....

- Nhút nhát,ghê sợ hiện tại nhưng lại ca ngợi tôn sùng quá khứ:say mê và ca ngợi tiếng Hi lạp

- Máy móc,giáo điều,rập khuôn:phản ứng việc đi xe đạp của 2 chị em Va-ren-ca,thói quen trong quan hệ đồng nghiệp

- Cô độc,luôn lo lắng và sợ hãi

- Luôn luôn thoả mãn và hài lòng với lối sống cổ lỗ, hủ lậu, kì quái của mình.

Nêu những kết luận của em về nhân vật?

→ Hèn nhát, cô độc, máy móc, giáo điều, thu mình trong bao và cảm thấy an tâm sung sướng ,mãn nguyện

Lối sống đó ảnh hưởng như thế nào đến con người và xã hội nước Nga thời bấy giờ?

⇒ *Lối sống ảnh hưởng dai dẳng,mạnh mẽ đến lối sống và tinh thần của mọi người

Giá trị tư tưởng của tác phẩm “Người trong bao”?

Gv cần làm rõ cho hs thấy:

-Giá trị hiện thực:Chân dung của Bê-li-khốp là chân dung của một bộ phận không nhỏ trí thức Nga,lối sống đó ảnh hưởng dai dẳng và nặng nề trong XH Nga

-Giá trị nhân đạo:Con người phải tìm cách thoát ra khỏi lối sống đó để vươn tới những điều tốt đẹp,lành mạnh,có ý nghĩa hơn.

*Bê-li-cốp là điển hình cho một kiểu người,một hiện tượng xã hội đã và đang tồn tại trong cuộc sống của một bộ phận tri thức Nga cuối thế kỉ XIX.Hắn không phải là một cá nhân quái đản mà là con đẻ của chế độ phong kiến chuyên chế đang phát triển mạnh trên con đường tư bản hóa ở nước Nga cuối t/k XIX

*Một tính cách điển hình,một nhân vật độc đáo,một sản phẩm nghệ thuật của thiên tài Sê-khốp

HẾT TIẾT 98 CHUYỂN SANG TIẾT 99

Nguyên nhân nào dẫn đến cái chết của Bê-li-cốp?

b/Cái chết của Bê-li-cốp

*Nguyên nhân:

- Do sốc trước thái độ và hành động của chị em Va-ren-ca

Theo em việc để cho Bê-li-khốp chết là hợp lí không?Vì sao?

- Xét về logíc cuộc sống:cách sống ấy không thể tồn tại lâu dài được bởi con người không thể sống mà thiếu niềm vui,hạnh phúc...

Cái chết đó có ý nghĩa như thế nào đối với nghệ thuật xây dựng nhân vật và ý đồ tư tưởng của tác gỉa ?

Hs thảo luận và trả lời, Gv định hướng và chọn ra câu trả lời sát nhất

- Xét về logíc nghệ thuật:cái chết là một chi tiết quan trọng để đẩy tính cách nhân vật lên cao bởi khi chết hắn vĩnh viễn được nằm trong cái bao mà hắn từng khao khát

Thái độ của mọi người trước cái chết của Bê-li-cốp? nhưng không khí nhẹ nhàng, thoải mái đó có được lâu không vì sao?

*)Thái độ của mọi người đối với Bê-li-cốp khi hắn còn sống và khi hắn đã chết: nhẹ nhàng, thoải mái.

*) Ý nghĩa:

- Lối sống ấy đã đầu độc bầu không khí trong lành,lành mạnh của văn hóa, đạo đức và tiến bộ của XH Nga đương thời

- Đó là một hiện tượng XH phổ biến rộng rãi

Phân tích ý nghĩa biểu trưng của “Cái bao”?

c/Ý nghĩa của biểu tượng “Cái bao”

- Nghĩa đen: Vật dùng để đựng có hinhdf túi hoặc hình hộp, là vật dụng quen dùng của Bê-li-cốp.

- Nghĩa bóng: Lối sống và tính cách của nhân vật Bê-li-cốp

GV hướng dẫn hs tìm ra giá trị tố cáo và sức mạnh phê phán của chi tiết này.

- Nghĩa biểu trưng: Lối sống thu mình,hèn nhác, ích kỉ cá nhân,hủ lậu... đã và đang tồn tại làm ảnh hưởng đến một bộ phận không nhỏ ở nước Nga→giá trị phê phán

- Ýnghĩa phổ quát:Cả XH Nga thời điểm đó cũng là cái bao khổng lồ trói buộc,ngăn chặn sự tự do của c/n→sức mạnh tố cáo

⇒ Cái bao là biểu tượng giàu ý nghĩa,là sáng tạo n/t độc đáo của tác giả

Ý nghĩa thời sự:* Đ/v XH Nga:Thái độ cảnh báo kêu gọi mọi người hãy thoát ra khỏi lối sống tầm thường ấy

*Đ/v hiện nay:Lối sống này vẫn đang có mặt ở mọi nơi,cần ý thức mục đích sống của mình để thống nhất với các chuẩn mực văn hoá, đạo đức của cộng đồng.

*/Ý nghĩa thời sự

-Ý nghĩa đương thời

-Ý nghĩa thời sự hiện nay,trên toàn TG

Hs nêu chủ đề, Gv tổng kết 2 mặt nội dung và nghệ thuật

2/Nghệ thuật

-Cách kể, giọng chuyện chậm rải, u buồn, giễu cợt một cách sâu cay,chọn ngôi kể.

-Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình mang tính biểu tượng cho một giai cấp xã hội.

-Nghệ thuật xây dựng biểu tượng

Rút ra ý nghĩa văn bản ?

3. Ý nghĩa văn bản

Thể hiện cuộc đấu tranh giữa con người với cái “bao”chuyên chế và khát vọng sống là mình, loại bỏ lối sống “trong bao", thức tỉnh “con người không thể sống mãi như thế này được”.

Gv hướng dẫn hs tổng kết.

Ghi nhớ Sgk I

Hoạt động 3: Hoạt động thực hành

cho Hs làm bài tập 3 /sgk /tr 70.

III. Luyện tập

Nhan đề của tác phẩm là hay nhất khái quát và ấn tượng hơn cả. Nó không chỉ khắc họa hình ảnh một kiểu người đặc biệt quá dị mà nó còn có tác dụng khái quát bộ mặt xã hội Nga đương thời như một “cái bao” trói chặt, bao vây, kìm hãm sự tự do của con người. Vì thế không thể thay thế bất kì nhan đề nào khác.