Soạn bài Ôn tập kiến thức (Ôn tập học kì 1) - Kết nối tri thức

Bài

Văn bản

Tác giả

Thể loại

Đặc điểm nổi bật

1. Bầu trời tuổi thơ

2. Khúc nhạc tâm hồn

3. Cội nguồn yêu thương

4. Giai điệu đất nước

5. Màu sắc trăm miền

Bầy chim chìa vôi

Đồng dao mùa xuân

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Mùa xuân nho nhỏ

Chuyện cơm hến

Nguyễn Quang Thiều

Nguyễn Khoa Điềm

Nguyễn Ngọc Thuần

Thanh Hải

Hoàng Phủ Ngọc Tường

Truyện ngắn

Thơ bốn chữ

Truyện 

ngắn

Thơ năm chữ

Tản văn

Nội dung

Nghệ thuật

Thông qua cuộc trò chuyện của hai anh em Mên và Mon, ta thấy được tuổi thơ và tình cảm mà hai anh em dành cho chim chìa vôi

Bài thơ là tình cảm trân trọng của tác giả dành cho người lính và cuộc đời người lính.

Thông qua văn bản, người đọc thấy người cha dạy cho con mình cách sống nhân hậu và cách trân trọng tình cảm hay những món quà mà người khác dành tặng cho mình.

Bài thơ bộc lộ cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên đất nước và khát vọng đẹp đẽ muốn làm một “mùa xuân nho nhỏ” dâng hiến cho đời.

Bài tản văn thể hiện niềm tự hào, cảm xúc yêu mến và trân trọng món ăn quê hương: cơm hến của tác giả

- Nghệ thuật kể chuyện đặc sắc

- Hình ảnh sinh động, gợi cảm

- Thể thơ chan chữ với cách gieo vần, ngắt nhịp hợp lí

- Hình ảnh thơ sinh động, gợi cảm

- Lời văn nhẹ nhàng, tinh tế

- Từ ngữ, hình ảnh sinh động, gợi cảm

- Bài thơ theo thể thơ năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng, thiết tha gần gũi với dân ca, nhiều hình ảnh đẹp, giản dị, gợi cảm, nhiều so sáng và ẩn dụ sáng tạo

- Ngôn ngữ tinh tế, trong sáng, nhẹ nhàng

- Sử dụng từ ngữ địa phương cùng nhiều hình ảnh thơ chân thật, giản dị

Bài

Kiến thức tiếng Việt

Bài 1: Bầu trời tuổi thơ

Bài 2: Khúc nhạc tâm hồn

Bài 3: Cội nguồn yêu thương 

Bài 4: Giai điệu đất nước

Bài 5: Màu sắc trăm miền

1. Mở rộng trạng ngữ trong câu bằng cụm từ

- Trạng ngữ trong câu có thể là từ hoặc cụm từ, nhờ mở rộng bằng cụm từ, trạng ngữ cung cấp thông tin cụ thể hơn về không gian, thời gian,... 

Ví dụ:

- Buổi sáng, cả khu vườn thơm ngát hương hoa bưởi, hoa cam, hoa chanh và hoa bạc hà, thật mát lành.

- Buổi sáng mùa xuân, cả khu vườn thơm ngát hương hoa bưởi, hoa cam, hoa chanh và hoa bạc hà, thật mát lành.

     Từ mùa xuân mở rộng cho từ buổi sáng, làm rõ hơn thời gian của sự việc được nêu trong câu.

2. Từ láy:

- Từ láy là cấu tạo đặc biệt của từ phức, được tạo thành bởi hai tiếng trở lên, trong đó phối hợp những tiếng có âm đầu hoặc vần hoặc cả âm đầu và vần. Từ láy có thể chỉ có một từ có nghĩa hoặc không từ nào có nghĩa khi đứng một mình. 

- Ví dụ: Lấp lánh, tròn trịa, lung linh, lan man,…

3. Mở rộng thành phần chính của câu câu bằng cụm từ

- Các thành phần chính trong câu thường được mở rộng bằng các cụm từ. Việc mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ giúp cho nghĩa của câu trở nên chi tiết, rõ ràng.

- Ví dụ:

Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái.

1. Biện pháp tu từ

- Biện pháp tu từ là cách sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ (về từ, câu, văn bản) trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ấn tượng với người người độc về một hình ảnh, một cảm xúc, một câu chuyện trong tác phẩm.

Ví dụ:

- Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh:

“Áo bào thay chiếu anh về đất”

2. Nghĩa của từ:

- Nghĩa của từ là nội dung (sự việc, tính chất, hoạt động, quan hệ…) mà từ biểu thị

- Ví dụ: Cây

+ Hình thức: là từ đơn, chỉ có một tiếng

+ Nội dung: Chỉ một loài thực vật

1. Số từ

- Số từ là những từ chỉ số lượng hoặc thứ tự của sự vật trong hiện thực khách quan.

- Ví dụ: hai, ba, chan, …

2. Phó từ:

- Phó từ các từ ngữ thường đi kèm với các trạng từ, động từ, tính từ với mục đích bổ sung nghĩa cho các trạng từ, động từ và tính từ trong câu.

- Ví dụ: đã, sắp, từng…

1. Nghĩa của từ ngữ

- Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, hoạt động, tính chất, quan hệ, …) mà từ biểu thị.

- Ví dụ: 

+ Tổ tiên: Các thế hệ đi trước (cụ kị, cha ông...).

+ Sính lễ: Lễ vật nhà trai đem đến nhà gái để xin cưới.

2. Dấu câu

- Dấu câu là kí hiệu chữ viết để biểu thị ngữ điệu khác nhau. Những ngữ điệu này lại biểu thị những quan hệ ngữ pháp khác nhau và những mục đích nói khác nhau.

- Mười dấu câu thường dùng là: Dấu chấm, chấm hỏi, chấm than (chấm cảm), dấu phẩy, chấm phẩy, hai chấm, gạch ngang, ngoặc đơn, ngoặc kép, chấm lửng(ba chấm).

+ Dấu chấm được đặt ở cuối câu trần thuật.

+ Dấu chấm hỏi đặt ở cuối câu nghi vấn.

+ Dấu chấm than đặt ở cuối câu cầu khiến, câu cảm thán.

+ Dấu phẩy: được dùng để đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận của câu

+ Dấu chấm lửng: được dùng để:

Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự còn chưa liệt kê hết; thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng; làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị một nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm.

+ Dấu chấm phẩy được dùng để: Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp; đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.

+ Dấu gạch ngang có công dụng: Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu; đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê; nối các từ trong một liên danh.

+ Dấu ngoặc đơn: dùng để đánh dấu phần chú thích (giải thích, thuyết minh, bổ sung thêm).

+ Dấu hai chấm dùng để: Đánh dấu (báo trước) phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó; đánh dấu ( báo trước) lời dẫn trực tiếp ( dùng với dấu ngoặc kép) hay lời đối thoại ( dùng với dấu gạch ngang).

+ Dấu ngoặc kép dùng để đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp; đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai; đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san,… được dẫn.

- Ví dụ: 

* Dấu ngoặc đơn:

- Bạn Hòa (Lớp trưởng lớp tôi) học rất giỏi.

* Dấu hai chấm:

- Tôi có rất nhiều đồ chơi : búp bê, lật đật và ô tô.

3. Biện pháp tu từ

- Biện pháp tu từ là cách sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt ở một đơn vị ngôn ngữ (về từ, câu, văn bản) trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ấn tượng với người người độc về một hình ảnh, một cảm xúc, một câu chuyện trong tác phẩm.

Ví dụ:

- Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh:

“Áo bào thay chiếu anh về đất”

Từ ngữ địa phương

- Từ ngữ địa phương là loại từ ngữ được sử dụng chỉ ở bộ phận một hoặc một số địa phương nhất định. 

- Nếu nói từ ngữ của địa phương thì có thể người dân của địa phương khác sẽ không hiểu vì nó không được dùng phổ biến trong toàn dân.

- Ví dụ: u, tía, thơm, ghe, rứa, …