Soạn bài Nguyễn Trãi - cuộc đời và sự nghiệp - Cánh diều

Trang trước Trang sau

Với soạn bài Nguyễn Trãi - cuộc đời và sự nghiệp trang 5, 6, 7, 8, 9, 10 Ngữ văn lớp 10 Cánh diều sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 10.

1. Chuẩn bị

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính: 

- Văn bản “Nguyễn Trãi, người anh hùng của dân tộc” là văn bản nghị luận nhằm tôn vinh Nguyễn Trãi – người anh hùng của dân tộc.

Soạn bài Nguyễn Trãi - cuộc đời và sự nghiệp | Hay nhất Soạn văn 10 Cánh diều

* Trả lời câu hỏi giữa bài: 

Câu 1 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Nguyễn Trãi có vai trò, vị trí như thế nào trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?

Trả lời:

- Vai trò của Nguyễn Trãi: 

+ Là nhà cố vấn, là người phò tá đắc lực của Lê Lợi, góp phần không nhỏ vào chiến thắng của nghĩa quân

+ Ông là người đề ra đường lối kháng chiến đúng đắn, cùng với Lê Lợi góp phần quyết định vào thắng lợi của cuộc kháng chiến

Câu 2 (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Chú ý những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước và bi kịch cuối đời ông.

Trả lời:

- Những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước: 

+ Dùng hết tâm huyết, tài năng, sức lực tham gia vào công cuộc gây dựng đất nước.

+ Ông lui về ở ẩn tại Côn Sơn, nhưng khi được trọng dụng, ông lại hăm hở ra giúp nước.

- Bi kịch cuối đời:

+ Khi đang giữ trọng trách công việc quốc gia thì năm 1442 xảy ra vụ án Lệ Chi viên.

+ Bị vu tội giết vua, tru di tam tộc

+ Đến khi vua Lê Thánh Tông lên ngôi đã minh oan cho Nguyễn Trãi 

Câu 3 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Chú ý các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi có đóng góp và các tác phẩm chính của ông.

Trả lời:

- Các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi có đóng góp: không chỉ là người anh hùng dân tộc mà còn là một nhà văn, nhà thơ, nhà văn hóa khai sáng. Ông để lại di sản trên nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,... với nhiều tác phẩm có giá trị như: Quân trung từ mệnh tập, Đại cáo bình Ngô, Phủ núi Chí Linh (Chí Linh sơn phủ), Lam Sơn thực lục (Bộ sử biên niên về thời kì ở Lam Sơn), Văn bia Vĩnh Lăng, Chuyện cũ về cụ Băng Hồ, Dư địa chí (Ghi chép về địa lí), Ức Trai thi tập (Tập thơ của Ức Trai), ... Các tác phẩm này đều được viết bằng chữ Hán. Nguyễn Trãi còn có tập thơ Quốc âm thi tập viết bằng chữ Nôm, đánh dấu sự hình thành, phát triển của thơ ca tiếng Việt.

Câu 4 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Nguyễn Trãi có đóng góp như thế nào về văn hóa?

Trả lời:

- Những đóng góp về văn hóa Nguyễn Trãi: giúp Lê Lợi mở kì thi, lựa chọn nhân tài cho đất nước. Ông có những kế hoạch mới mẻ về việc xây dựng hình luật, âm nhạc, khoa cử, tiến hành các quy chế về lễ nghi, nội trị, biên soạn sách vở, … Mặc dù tâm huyết xây dựng một thể chế và một nền văn hóa như ông mong muốn, đương thời chưa thực hiện được trọn vẹn, nhưng đây là những nền tảng phát triển cho đất nước.

Câu 5 (trang 7 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Những nội dung cơ bản của phần này là gì?

Trả lời:

- Trong phần này của văn bản, người viết dành những lời bình luận, khẳng định về giá trị đóng góp của Nguyễn Trãi trong mọi mặt, cũng như giá trị tâm hồn ông.

Câu 6 (trang 8 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Câu nào nêu nhận xét khái quát về con người Nguyễn Trãi thể hiện trong thơ văn?

Trả lời:

- Câu văn nêu nhận xét khái quát về con người Nguyễn Trãi thể hiện trong thơ văn: “Thơ văn Nguyễn Trãi phản ánh bức chân dung con người Nguyễn Trãi với vẻ đẹp của sự hài hoà giữa một vĩ khái quát về con người nhân và một con người hết sức đời thường.”

Câu 7 (trang 8 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Bài viết đã dẫn ra những tác phẩm nào của Nguyễn Trãi?

Trả lời:

- Bài viết đã dẫn ra những tác phẩm: Cửa biển, Gương bản khuyên răn (Bảo kính cảnh giới), bài 19 - Quốc âm thi tập, Ngôn chí, bài 7 - Quốc âm thi tập, Tặng bạn (Tặng hữu nhân), Thuật hứng, bài 19 - Quốc âm thi tập, Mạn thuật, bài 6 - Quốc âm thi tập

Câu 8 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Phần này nêu vấn đề gì trong thơ văn Nguyễn Trãi?

Trả lời:

- Phần này trong văn bản đề cập đến giá trị nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi. Trong thơ văn Nguyễn Trãi có sự kết hợp của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam, khẳng định ông là nhà văn chính luận xuất sắc, có công lớn trong việc xây đắp nền móng văn hóa, tư tưởng cho dân tộc.

Câu 9 (trang 9 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Chú ý vị trí và đóng góp của hai tập thơ Ức trai thi tập, Quốc âm thi tập.

Trả lời:

- Chú ý vị trí và đóng góp của hai tập thơ Ức trai thi tập, Quốc âm thi tập.

+ Ức trai thi tập: Nguyễn Trãi đã đưa thơ chữ Hán Việt Nam đạt đến độ nhuần nhị, tạo ra một thế giới thẩm mĩ phong phú, vừa trí tuệ, hào hùng, lại vừa trữ tình, lãng mạn.

+ Quốc âm thi tập: khẳng định tiếng Việt là một ngôn ngữ văn học có khả năng phản ánh sâu sắc thế giới nội tâm của con người cũng như đời sống xã hội. Ông đã đem lại cho thơ Nôm một hệ thống thẩm mĩ mới, đưa vào trong các bài thơ của mình tục ngữ, lời ăn tiếng nói dân dã và những hình ảnh đời thường.

Câu 10 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2 ): Kết thúc văn bản, người viết khẳng định điều gì?

Trả lời:

- Kết thúc văn bản, người viết khẳng định: Thơ văn của Nguyễn Trãi có khả năng kết nối xưa và nay, nối Việt Nam với nhân loại.

* Trả lời câu hỏi cuối bài: 

Câu 1 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Văn bản Nguyễn Trãi – Cuộc đời và sự nghiệp gồm mấy phần, mỗi phần giới thiệu cho người đọc nội dung gì?

Trả lời:

- Văn bản Nguyễn Trãi – Cuộc đời và sự nghiệp gồm 2 phần:

+ Phần 1: Từ đầu … “Danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi”: Cuộc đời của người anh hùng dân tộc Nguyễn Tsrãi.

+ Phần 2: Còn lại: Sự nghiệp kiệt xuất của Nguyễn Trãi.

Câu 2 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Dựa vào văn bản trên, em hãy xác định:

- Những điều cần lưu ý về bối cảnh lịch sử, văn hóa của thời đại Nguyễn Trãi.

- Trong cuộc đời Nguyễn Trãi có những sự kiện và dấu mốc quan trọng nào? Những sự kiện và dấu mốc này có liên quan như thế nào tới sự nghiệp văn học của ông?

Trả lời:

- Nguyễn Trãi (1380-1442) sống và hoạt động trong một thời kỳ đầy biến động, đầy hoạn nạn và âu lo của lịch sử Việt Nam:

+ Về chính trị xã hội, Nguyễn Trãi đã sống 20 năm cuối triều Trần - một quyền lực truyền thống đã sa đọa và gần như đã nằm trong tay khống chế của Hồ Quý Ly; 7 năm dưới triều Hồ - một quyền lực đang xây dựng dang dở; 20 năm dưới thời thuộc Minh và chống Minh thuộc.

+ Về văn hóa, Nguyễn Trãi sống trong một thời kỳ quá độ, thời kỳ bản lề của hai chặng đường lịch sử văn hóa Việt Nam.

- Trong cuộc đời Nguyễn Trãi có những sự kiện và dấu mốc quan trọng: 

+ Năm 1400, đỗ Thái học sinh và cùng cha làm quan dưới triều Hồ 

+ Năm 1407, giặc Minh cướp nước ta, Nguyễn Trãi theo Lê Lợi tham gia khởi nghĩa và góp phần to lớn vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc. 

+ Cuối năm 1427, đầu năm 1428, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết Bình Ngô đại cáo và hăng hái tham gia vào công cuộc xây dựng lại đất nước 

+ Năm 1439, Nguyễn Trãi xin về ở ẩn tại Côn Sơn 

+ Năm 1440, ông được Lê Thái Tông mời ra giúp nước 

+ Năm 1442, Nguyễn Trãi chịu oan án Lệ Chi viên và bị khép vào tội "tru di tam tộc". + 1464, Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi và cho sưu tầm lại thơ văn của ông.

Câu 3 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Dựa trên cơ sở nào để bài viết khẳng định: “Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất”?

Trả lời:

- Những cơ sở để khẳng định: “Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất”: 

Ông để lại di sản trên nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,... với nhiều tác phẩm có giá trị như: Quân trung từ mệnh tập, Đại cáo bình Ngô, Phủ núi Chí Linh (Chí Linh sơn phủ), Lam Sơn thực lục (Bộ sử biên niên về thời kì ở Lam Sơn), Văn bia Vĩnh Lăng, Chuyện cũ về cụ Băng Hồ, Dư địa chí (Ghi chép về địa lí), Ức Trai thi tập (Tập thơ của Ức Trai), ... Các tác phẩm này đều được viết bằng chữ Hán. Nguyễn Trãi còn có tập thơ Quốc âm thi tập viết bằng chữ Nôm, đánh dấu sự hình thành, phát triển của thơ ca tiếng Việt.

Câu 4 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Nội dung chính của thơ văn Nguyễn Trãi được trình bày trong bài viết bao gồm những điểm gì? Qua thơ văn, Nguyễn Trãi hiện lên là một con người như thế nào?

Trả lời:

- Nội dung chính của thơ văn Nguyễn Trãi được trình bày trong bài viết bao gồm: 

+ Phản ánh chân dung Nguyễn Trãi với vẻ đẹp kết hợp giữa vĩ nhân và con người đời thường 

+ Thơ văn Nguyễn Trãi là sự kết tinh nghệ thuật của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam

- Qua thơ văn, Nguyễn Trãi hiện lên là một con người: vừa lớn lao, cao cả, vừa rất đỗi thân thương, gần gũi.

Câu 5 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Những đóng góp to lớn nào về mặt nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi được nêu lên trong văn bản trên?

Trả lời:

Những đóng góp về văn học của Nguyễn Trãi là hết sức to lớn, có giá trị mở đầu cho nhiều truyền thống quý báu của văn học dân tộc. Thơ văn Nguyễn Trãi thấm nhuần tư tưởng yêu nước, nhân nghĩa vì dân, cùng với niềm suy tư thế sự và tình yêu thiên nhiên, đất nước. “Yêu nước, thương dân” và “nhân nghĩa vì dân”, khát vọng xây dựng một quốc gia độc lập, hưng thịnh, thái bình, người dân được sống ấm no, hạnh phúc là những nội dung lớn trong thơ văn Nguyễn Trãi.

Câu 6 (trang 10 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi gợi cho em những suy nghĩ, tình cảm gì?

Trả lời:

- Cuộc đời Nguyễn Trãi là cuộc đời chiến đấu không ngừng nghỉ - chiến đấu chống bạo lực xâm lược và chống gian tà

- Tư tưởng nhân nghĩa là đỉnh cao chói sáng trong thơ ông. Quan điểm xem văn chương là vũ khí chiến đấu thể hiện rõ trí tuệ sáng suốt của một thiên tài và bản lĩnh của một chiến sĩ dũng cảm.

- Cuộc đời Nguyễn Trãi cho chúng ta bài học quý báu về tinh thần nhân đạo, nhiệt tình chiến đấu, quan điểm mạnh dạn đổi mới, sáng tạo.

- Nguyễn Trãi đã gửi gắm trong thơ văn của mình những tư tưởng triết lí sâu sắc mà giản dị. Con người lỗi lạc bậc nhất và cũng là con người có số phận oan khiên bậc nhất trong lịch sử ấy đã trở thành “một ông tiên ở trong tòa ngọc”

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 Cánh diều hay nhất, ngắn gọn khác:

Tham khảo thêm bài soạn về tác giả Nguyễn Trãi Ngữ văn lớp 10 các bộ sách khác:

Đã có lời giải bài tập lớp 10 sách mới:

Trang trước Trang sau
Giải bài tập lớp 10 Cánh diều khác