Giáo án Hóa học 11 Bài 11: Axit photphoric và muối photphat (mới, chuẩn nhất)

Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo phân tử và tính chất vật lí của axit photphoric

GV: Hướng dẫn hs:

+ Hãy viết CTCT của H₃PO₄

+ Bản chất giữa các liên kết của nguyên tử trong phân tử là gì?

+ Trong hợp chất này Số OXH của photpho là bao nhiêu?

GV: Cho hs quan sát lọ đựng H₃PO₄ kết hợp SGK để rút ra

nhận xét về: Trạng thái, màu sắc, nhiệt độ nóng chảy, tính tan, tính bay hơi của H₃PO₄ rắn.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về tính chất hóa học của axit photphoric

Hỏi: Hãy cho biết H₃PO₄ là axit có độ mạnh ntn? nêu tính chất hoá học chung của axit?

HS: H₃PO₄ là axit có độ mạnh TB và có đầy đủ 5 tính chất hoá học chung của một axit.

Hỏi: Viết phương trình điện li của H₃PO₄

GV: Giới thiệu. Ngoài H₃PO₄ còn có các axit khác nữa của P là H3PO3

và H3PO2 nhưng không phân li theo 3 nấc như H₃PO₄

Vậy muối của axit này sinh ra là muối axit hay muối trung hòa trong tiết luyện tập sau cô sẽ cùng các em phân tích làm rõ.

Hỏi: Trong dd H₃PO₄ tồn tại những loại ion nào?

HS:Dd H₃PO₄ tồn tại các ion H⁺, H₂PO₄^- , HPO₄^2- , PO₄^3- và các phân tử H₃PO₄ không phân li

GV:Giúp hs dựa vào tỉ lệ số mol giữa H₃PO₄ và kiềm để xác định muối sinh ra.

Đặt : a =

Nếu a ≤ 1 → NaH2PO4 (1)

Nếu a = 2 → Na2HPO4 (2)

Nếu a ≥ 3→Na3PO4 (3)

Nếu 1< a < 2 xảy ra (1) và (2)

Nếu 2< a < 3 xảy ra (2) và (3)

Hỏi: H₃PO₄ có tính oxi hoá ko? Tại sao?

GV: Thông báo: Mặc dù P có Số OXH cao nhất + 5 nhưng H₃PO₄ không có tính oxi hoá như HNO₃ vì trong ion PO rất bền vững .

Hoạt động 3: Điều chế và ứng dụng

Hỏi: Trong CN H₃PO₄ được sản xuất bằng cách nào?

Hỏi: Em hãy nêu ứng dụng của

H₃PO₄?

Hỏi: Dựa vào các sản phẩm của p/ư giữa H₃PO₄ và NaOH hãy nêu các muối?

Những muối nào của muối photphat thì tan ?

GV: Làm thí nghiệm, nhỏ dd AgNO3 vào dd Na3PO4; Sau đó nhỏ vài giọt dd HNO3 loãng vào kết tủa.

GV: Yêu cầu hs nhận xét hiện tượng, giải thích và viết ptpứ.

HS: Có màu vàng, kết tủa tan trong HNO3.

HS: kết luận về cách nhận biết ion photphat

GV lưu ý hs: Có phản ứng cũng có kết tủa vàng

HI + AgNO3 → AgI↓ + HNO3

     (màu vàng)

A. Axit photphoric:

I. Cấu tạo phân tử:

Trong H₃PO₄, P có Số OXH là + 5.

II. Tính chất vật lý:

H₃PO₄ là chất rắn, không màu, nóng chảy

ở 42,5 ^oC, rất háo nước nên dễ chảy nước và tan vô hạn trong nước.

III. Tính chất hoá học:

1. Tính axit:

- H₃PO₄ là axit 3 nấc, có độ mạnh trung bình, có tất cả những tính chất chung của một axit.

- Trong nước H₃PO₄ phân li theo 3 nấc:

- Dung dịch H₃PO₄ có tính chất chung của 1 axit và có độ mạnh TB: Độ phân li :

Nấc 1 > nấc 2 > nấc 3

2. Tác dụng với kiềm:

-Tuỳ theo tỉ lệ chất tham gia phản ứng mà H₃PO₄ sinh ra muối axit hoặc muối trung hoà:

H₃PO₄ + NaOH → NaH₂PO₄ + H₂O (1)

H₃PO₄ + 2 NaOH → Na₂HPO₄+ 2H₂O (2)

H₃PO₄ + 3 NaOH → Na₃PO₄ + 3H₂O (3)

3. Khác với HNO₃, H₃PO₄ không có tính oxi hoá:

IV. Điều chế:

* Từ quặng photphorit hoặc apatit:

→ H₃PO₄ thu được không tinh khiết.

* Từ photpho:

→ PP này điều chế được H₃PO₄ có độ tinh khiết và nồng độ cao hơn.

V. Ứng dụng:

SX phân lân, thuốc trừ sâu, dược phẩm...

B. Muối photphat:

Muối photphat là muối của axit photphoric.

Gồm 3 loại muối:

- Muối đihiđrophotphat: NaH₂PO₄, NH₄H₂PO₄..

- Muối hiđrophotphat: Na₂HPO₄, (NH₄)₂HPO₄..

- Muối photphat trung hòa:Na₃PO₄,(NH₄)₃PO₄..

I. Tính tan:

- Muối trung hoà và muối axit của kim loại Na, K và amoni đều tan trong nước.

- Với các kim loại khác: Chỉ muối đihiđrophotphat tan, còn lại đều không tan hoặc ít tan

II. Nhận biết ion photphat:

- Thuốc thử: Dung dịch AgNO₃

- Hiện tượng: Kết tủa màu vàng, kết tủa này không tan trong nước nhưng tan trong dd HNO3 loãng.

- PTHH:

Na3PO4 + 3AgNO₃→ Ag₃PO₄↓ + 3NaNO₃

PT ion rút gọn: 3Ag+ + PO → Ag₃PO₄↓

          (màu vàng)