Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số (cực hay)

Bài viết Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số.

Phương pháp giải

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Trong đó u= u(x) có đạo hàm liên tục trên K, hàm số y= f(u) liên tục và sao cho hàm hợp f[u(x)] xác định trên K; a và b là hai số thuộc K

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt t = 1 − x => −dt = dx. Đổi cận: x = 0 => t = 1; x = 1 => t = 0

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt t = x+ 1 => dt = dx. Đổi cận: x = 0 => t = 1; x = 1 => t = 2

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 2. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Khi đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 3. Tính tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay. Khi đó S = a + 2b bằng:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Suy ra

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Trong Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt t = x + 1 => dt =dx. Đổi cận: x = 1 => t = 2; x = 2 => y = 3.

Khi đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 4. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 5. Cho Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay. Khi đó (2a + b) bằng

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: B

Ta có: x3 + 3x2 − x−3 = (x+1)(x2 + 2x − 3)

Đặt

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận x = 0 => t = 3; x = 1 => t = 6

Khi đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận x = 0 => t = 1; x = 1 => t = √

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 2. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt x = sint

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Do đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 3. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Suy ra: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 4. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt t = x3 => dt = 3x2dx

Đổi cận: x = 0 => t = 0; x = 1 => t = 1

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận t = 0 => u = 0; t = 1 Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 5. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

- Tính J:

Đặt t = √(x2 + 1)

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Suy ra:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

- Tính K:

Đặt t = √(x2 + 1)

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Suy ra:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: B

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt: t = √(1 + 3 cosx)

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Khi đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 2. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. 2ln2 − 1    B.ln2 − 1    C. ln2 − 2    D.ln2+ 1

Lời giải:

Đáp án: A

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt: t = 1 + cosx

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Khi đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 3. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: B

Đặt t = √(cos2x + 4sin2x) => t2 = cos2x + 4sin2x

Do đó

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 4. Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. 2 − 3ln 2     B. 1 + 3ln2     C. 3 + ln2    D. 3 − ln2

Lời giải:

Đáp án: A

Ta có:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cho nên:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt t = 1 + sinx

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 5. Tích phân Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Cách 1

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt t = cos2 + 1 => dt = −2sinxcosx.dx

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách 2

Đặt t = cosx dt = −sinx dx nên −dt = sinx.dx

Đổi cận Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Cho Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. I = cos1    B. I = 1    C. I = sin1    D. Đáp án khác

Lời giải:

Đáp án: B

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Khi đó:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 2. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Khi đó:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 3. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận: x = 0=> t = 0; x = ln2 => t = 1.

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Tính

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 4. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. 2ln 3+2     B. 2ln2 + 3     C. 2ln3 − 1    D. 3ln2 − 1

Lời giải:

Đáp án: C

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt t = √(ex − 2) => t2 + 2 = ex => exdx = 2tdt

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 5. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt: t = √(3ex − 4)

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đổi cận: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

với Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Tính Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy : Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

1. Phương pháp giải

Chứng minh:

• Đặt: b − x= t, suy ra x = b − t và dx = −dt, Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

• Do đó: Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vì tích phân không phụ thuộc vào biến số

2. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. 0     B.1     C. 2    D. 3

Lời giải:

Đáp án: C

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

=> dt = −dx; x = 0 Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Nhưng tích phân không phụ thuộc và biến số, cho nên:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lấy (1) + (2) vế với vế ta có:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 2. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

=> dx = −dt; x = 0 Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

=> f(x)dx = log2(1 + tanx)dx Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Hay:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 3. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cộng (1) và (2) ta có:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt lnx = t, ta có Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay.

Đặt : u = ln( 1+ t2) ; dv = dt

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Từ đó có:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Tiếp tục đặt t = tanu, ta tính được Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Thay vào (*) ta có Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 2. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: D

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

+ Tính Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt t = √(1 + lnx) => t2 = 1 + lnx; Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Khi x = 1 => t = 1; x = e => x = √2

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

+ Tính Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay.

Đặt

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 3. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. e − 3 + 2ln 2    B. e + 3 + ln 2

C. 2e − 6 + ln2     D. 4ln2 + e − 2

Lời giải:

Đáp án: A

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ta có Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Tính Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt t = 1 + lnx.

Ta có

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy I = e − 1 − 2(1 − ln2) = e − 3 + 2ln2

Ví dụ 4. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

A. √2 − 3    B. 2√2 − 3    C. 2√3 − 2    D. √6 − 2

Lời giải:

Đáp án: B

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy I = I1 + I2 = 2√2 − 3

Ví dụ 5. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: B

+ Ta có

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Đặt Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

+ Tính I1: Đặt u = x => du = dx;

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Tính I2:

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Vậy

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Ví dụ 6. Tính Dạng 3. Phương pháp tính nguyên hàm từng phần cực hay

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Lời giải:

Đáp án: A

Đặt t = −x => dt = −dx

Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay Cách tính tích phân bằng phương pháp đổi biến số cực hay

Bài tập tự luyện

Bài 1. Tính tích phân I = 0π2sin2xcos3xdx.

Bài 2. Tính tích phân I = 0eπ2coslnxxdx.

Bài 3. Tính tích phân I = 12x24x2dx.

Bài 4. Tính tích phân I = 011x2+1dx.

Bài 5. Tính tích phân I = 011x2dx.

Bài giảng: Ứng dụng của tích phân tính diện tích, tính thể tích - Cô Nguyễn Phương Anh (Giáo viên VietJack)

Xem thêm các dạng bài tập Toán lớp 12 có trong đề thi THPT Quốc gia khác:

nguyen-ham-tich-phan-va-ung-dung.jsp

Các loạt bài lớp 12 khác