Cách gọi tên oxide (oxit) chương trình mới (đầy đủ)

Oxide - /ˈɒksaɪd/ hay /ˈɑːksaɪd/

Oxide (oxit) là hợp chất quan trọng và rất hay gặp trong hóa học. Vậy cách gọi tên các oxide theo chương trình mới như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn gọi tên oxide một cách dễ dàng nhất.

1. Cách gọi tên oxide của kim loại (basic oxide – basic oxide)

a) Cách gọi tên

Lưu ý:

- Tên kim loại và hóa trị (nếu có) viết liền không cách.

- Hóa trị sẽ được phát âm bằng tiếng Anh, ví dụ (II) sẽ là two, (III) sẽ là three…

- Đối với kim loại có nhiều hóa trị (như Cu, Fe, Cr, …) thì bên cạnh cách gọi tên kèm hóa trị thì có thể dùng một số thuật ngữ tên thường để ám chỉ cả hóa trị mà kim loại đang mang. Trong đó:

+ Đuôi -ic chỉ hợp chất mà kim loại thể hiện mức hóa trị cao

+ Đuôi -ous chỉ hợp chất mà kim loại thể hiện mức hóa trị thấp.

Ví dụ:

Kim loại	Tên thường	Ví dụ
Iron (Fe)	Fe(II): ferrous - /ˈferəs/	FeO: iron(II) oxide Tên thường: ferrous oxide
Iron (Fe)	Fe(III): ferric - / ˈferik/	Fe₂O₃: iron(III) oxide Tên thường: ferric oxide
Copper (Cu)	Cu(I): cuprous - /ˈkyü-prəs/	Cu₂O: copper(I) oxide Tên thường: cuprous oxide
Copper (Cu)	Cu(II): cupric - /ˈkyü-prik/	CuO: copper(II) oxide Tên thường: cupric oxide
Chromium (Cr)	Cr(II): chromous - /ˈkrəʊməs/	CrO: chromium(II) oxide Tên thường: chromous oxide
Chromium (Cr)	Cr(III): chromic - /ˈkrəʊmik/	Cr₂O₃: chromium(III) oxide Tên thường: chromic oxide

b) Một số ví dụ

- Các basic oxide thường dùng được cho trong bảng sau:

Basic oxide	Danh pháp cũ	Danh pháp mới	Phiên âm danh pháp mới	Ghi chú
Na₂O	Sodium oxide	Sodium oxide	/ˈsəʊdiəm ˈɒksaɪd/	Basic oxide của kim loại có một hóa trị
Li₂O	liti oxit	lithium oxide	/ˈlɪθiəm ˈɒksaɪd/
K₂O	Potassium oxide	Potassium oxide	/pəˈtæsiəm ˈɒksaɪd/
BeO	beri oxit	beryllium oxide	/bəˈrɪliəm ˈɒksaɪd/
MgO	Magnesium oxide	Magnesium oxide	/mæɡˈniːziəm ˈɒksaɪd/
CaO	canxi oxit	calcium oxide	/ˈkælsiəm ˈɒksaɪd/
BaO	Barium oxide	Barium oxide	/ˈbeəriəm ˈɒksaɪd /
Al₂O₃	nhôm oxit	aluminium oxide	/ˌæljəˈmɪniəm ˈɒksaɪd /
ZnO	Zinc oxide	Zinc oxide	/zɪŋk ˈɒksaɪd /
PbO	chì(II) oxit	lead(II) oxide	/liːd(tuː) ˈɒksaɪd /	Basic oxide của kim loại có nhiều hóa trị
PbO₂	chì(IV) oxit	lead(IV) oxide	/liːd(fɔːr) ˈɒksaɪd /
CrO	crom(II) oxit	chromium(II) oxide	/ˈkrəʊmiəm(tuː) ˈɒksaɪd/
Cr₂O₃	crom(III) oxit	chromium(III) oxide	/ˈkrəʊmiəm(θriː) ˈɒksaɪd /
FeO	iron (II) oxide	Iron (II) oxide	/ˈaɪən(tuː) ˈɒksaɪd /
Fe₂O₃	sắt(III) oxit	iron(III) oxide	/ˈaɪən(θriː) ˈɒksaɪd /
Cu₂O	đồng(I) oxit	copper(I) oxide	/ˈkɒpə(r)(wʌn) ˈɒksaɪd /
CuO	Copper (II) oxide	copper(II) oxide	/ˈkɒpə(r)(tuː) ˈɒksaɪd /
Hg₂O	thủy ngân(I) oxit	mercury(I) oxide	/ˈmɜːkjəri(wʌn) ˈɒksaɪd /
HgO	thủy ngân(II) oxit	mercury(II) oxide	/ˈmɜːkjəri(tuː) ˈɒksaɪd /
MnO	mangan(II) oxit	manganese(II) oxide	/ˈmæŋɡəniːz(tuː) ˈɒksaɪd /
MnO₂	mangan(IV) oxit	manganese(IV) oxide	/ˈmæŋɡəniːz(fɔːr) ˈɒksaɪd /

2. Cách gọi tên oxide của phi kim (acidic oxide)

a) Cách gọi tên

- Cách 1:

- Cách 2:

Cách gọi tên oxide (oxit) chương trình mới (đầy đủ)

- Lưu ý:

+ Số lượng nguyên tử/nhóm nguyên tử được quy ước là mono, di, tri, tetra, penta, …

+ Tiền tố mono thường bị loại bỏ, nó chỉ cần thiết sử dụng để phân biệt giữa các hợp chất của cùng một nguyên tố.

+ Bảng số lượng và phiên âm được cho sau đây:

	Số lượng	Phiên âm tiếng anh
1	Mono	/ˈmɒnəʊ/
2	Di	/dɑɪ/
3	Tri	/trɑɪ/
4	Tetra	/ˈtetrə/
5	Penta	/pentə/
6	Hexa	/heksə/
7	Hepta	/ˈheptə/
8	Octa	/ˈɒktə/
9	Nona	/nɒnə/
10	Deca	/dekə/

+ Trong danh pháp IUPAC, theo quy tắc giản lược nguyên tâm, chữ cái “o” hoặc “a” cuối cùng trong tiền tố thường bị lược bỏ khi tên phần tử theo sau tiền tố bắt đầu bằng một nguyên âm.

Ví dụ:

mono + oxide = monoxide

penta + oxide = pentoxide.

b) Một số ví dụ

- Các acidic oxide thường dùng được cho trong bảng sau:

Acidic acid	Cách 1 (gọi kèm hóa trị) theo danh pháp mới	Cách 2 (gọi kèm tiền tố) theo danh pháp mới	Phiên âm cách 2
H₂O₂		hydrogen peroxide	/ˌhaɪdrəɡən pəˈrɑːksaɪd /
SO₃	sulfur(VI) oxide	Sulfur trioxide	/ˈsʌlfər trɑɪˈɑːksaɪd/
SO₂	sulfur(IV) oxide	Sulfur dioxide	/ˈsʌlfər daɪˈɑːksaɪd/
CO₂	Carbon(I) oxide	Carbon dioxide	/ˈkɑːrbən daɪˈɑːksaɪd/
CO	Carbon(II) oxide	Carbon monoxide	/ˌkɑːrbən məˈnɑːksaɪd/
NO	Nitrogen(II) oxide	nitrogen oxide	/ˈnaɪtrədʒən ˈⱭːksaɪd/
NO₂	Nitrogen(IV) oxide	nitrogen dioxide	/ˈnaɪtrədʒən daɪˈɑːksaɪd/
N₂O	Nitrogen(I) oxide	dinitrogen monoxide	/daɪˈnaɪtrədʒən məˈnɑːksaɪd/
N₂O₃	Nitrogen(III) oxide	dinitrogen trioxide	/daɪˈnaɪtrədʒən trɑɪˈɑːksaɪd/
N₂O₄	Nitrogen(IV) oxide	dinitrogen tetroxide	/daɪˈnaɪtrədʒən teˈtr ɔksaɪd/
N₂O₅	Nitrogen(V) oxide	Dinitrogen pentoxide	/daɪˈnaɪtrədʒən penˈɔksaɪd/
P₂O₅	phosphorus(V) oxide	Diphosphorus pentoxide	/daɪˈfɑːsfərəs/ penˈɔksaɪd/
CrO₃	chromium(VI) oxide	chromium trioxide	/ ˈkrəʊmiəm trɑɪˈɑːksaɪd/
F₂O	Fluorine(I) oxide	difluorine monoxide	/daɪˈflɔːriːn məˈnɑːksaɪd/
SiO₂	Silicon(IV) oxide	silicon dioxide	/ˈsɪlɪkən daɪˈɑːksaɪd/

Xem thêm các bài hướng dẫn đọc danh pháp hóa học hay, chi tiết khác:

Trang trước

Trang sau

Đề thi, giáo án các lớp các môn học