Cách nhận biết kim loại và hợp chất của kim loại (hay, chi tiết)

Bài viết Cách nhận biết kim loại và hợp chất của kim loại với phương pháp giải chi tiết giúp học sinh ôn tập, biết cách làm bài tập Cách nhận biết kim loại và hợp chất của kim loại.

Dựa vào tính chất hoá học và các dấu hiệu nhận biết các chất (kết tủa, khí, đổi màu dung dịch…) đã được học để tiến hành nhận biết.

- Bước 1: Trích mẫu thử (có thể đánh số các ống nghiệm để tiện theo dõi).

- Bước 2: Chọn thuốc thử để nhận biết (tuỳ theo yêu cầu của đề bài: thuốc thử tuỳ chọn, hạn chế hay không dùng thuốc thử nào khác).

- Bước 3: Cho thuốc thử vào mẫu, trình bày hiện tượng quan sát, rút ra kết luận đã nhận ra hoá chất nào.

- Bước 4: Viết phương trình phản ứng minh hoạ.

Chú ý: Để giải dạng bài tập này ta cần:

+ Dựa vào màu sắc của các dung dịch.

+ Các phản ứng hóa học đặc trưng của các hóa chất cần nhận biết.

+ Lập bảng để nhận biết.

Lý thuyết cơ bản về thuốc thử hóa học lớp 9 của THCS (áp dụng để nhận biết và phân biệt kim loại)

KL, Ion

Thuốc thử

Hiện tượng

Giải thích, viết PTHH

Na, K

H₂O

Tan + dd trong

Na + H₂O → NaOH + 1/2 H₂

K + H₂O → KOH + 1/2 H₂

H₂O

Tan + dd đục

Ca + H₂O → Ca(OH)₂ + H₂

H₂O

Axit H₂SO₄

Tan+dd trong

↓ trắng

Ba + H₂O → Ba(OH)₂ + H₂

Ba + H₂SO₄ → BaSO₄ + H₂

Al³⁺

Dd kiềm

Dd NH₃ dư

Tan

↓ trắng, không tan

Al + H₂O + NaOH → NaAlO₂ + 3/2 H₂

Al³⁺ + NH₃ + H₂O → Al(OH)₃ + NH⁴⁺

Zn²⁺

Dd NH₃ dư

↓ trắng sau đó tan

Zn²⁺ + NH₃ + H₂O → Zn(OH)₂ + NH⁴⁺

Zn(OH)₂ + NH₃ → [Zn(NH₃)₄](OH)₂

Fe2+

Fe3+

Khí Clo

Dd NaOH

Dd NaOH, NH₃

Trắng xám → nâu đỏ

↓ trắng xanh hóa đỏ nâu

↓ đỏ nâu

2Fe_{(trắng xám)} + 3Cl_{2(vàng lục)} → 2FeCl_{3(nâu đỏ)}

Fe²⁺ + 2OH^- → Fe(OH)_2↓ (trắng xanh)

Fe(OH)₂ + O₂ + H₂O → Fe(OH)3↓ _{(nâu đỏ)}

Fe³⁺ + 3OH^- → Fe(OH)₃↓

Fe³⁺ + NH₃ + H₂O → Fe(OH)₃↓ + NH⁴⁺

HNO_{3 đặc}

Tan, khí màu nâu

Hg + 4HNO₃ → Hg(NO₃)₂ + 2NO₂↑+ H₂O

Cu²⁺

Cu (đỏ)

HNO_{3 đặc}

Dd NH₃ dư

AgNO₃

Tan, dd xanh, khí màu nâu

↓ xanh sau đó tan

Tan, dd xanh

Cu + 4HNO₃ → Cu(NO₃)₂ + NO₂ ↑+ 2H₂O

Cu²⁺ + NH₃ + H₂O → Cu(OH)₂ + NH⁴⁺

Cu(OH)₂ + NH₃ → [Cu(NH₃)₄](OH)₂

Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag↓

Mg²⁺

Dd HCl

Dd CO₃^2-

Tan, có khí

↓ trắng

Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂

Mg²⁺ + CO₃^2- → MgCO₃↓

Pb²⁺

Dd HCl

Dd H₂S

↓ trắng

↓ đen

Pb + 2HCl → PbCl₂↓ + H₂

Pb²⁺ + S^2- → PbS↓

Đốt trên ngọn lửa và quan sát

- Màu vàng tươi

- Màu tím (tím hồng)

- Màu đỏ da cam

- Màu lục (hơi vàng)

Bài 1: Có 8 dung dịch chứa: NaNO₃, Mg(NO₃)₂, Fe(NO₃)₂, Cu(NO₃)₂, Na₂SO₄, MgSO₄, FeSO₄, CuSO₄. Hãy nêu các thuốc thử và trình bày phương án phân biệt 8 dung dịch nói trên.

Lời giải:

Thuốc thử để phân biệt là: dd BaCl₂, dd NaOH. Cách làm như sau:

- Trích mẫu thử và đánh số thứ tự.

- Cho dd BaCl₂ vào 8 dung dịch sẽ thấy ở 4 dung dịch có kết tủa là: Na₂SO₄, MgSO₄, FeSO₄, CuSO₄ (nhóm A) còn 4 dung dịch không có hiện tượng gì là: NaNO₃, Mg(NO₃)₂, Fe(NO₃)₂, Cu(NO₃)₂ (nhóm B).

- Trong mỗi nhóm A, B đều dùng dd NaOH để thử:

+ Nhận ra Na₂SO₄ và NaNO₃ không có hiện tượng gì

+ Nhận ra CuSO₄ và Cu(NO₃)₂ tạo kết tủa màu xanh:

CuSO₄ + 2NaOH → Cu(OH)₂↓ (Xanh) + Na₂SO₄

Nhận ra MgSO₄ và Mg(NO₃)₂ tạo kết tủa màu trắng:

Mg(NO₃)2 + 2NaOH → Mg(OH)₂↓ (Trắng) + 2NaNO₃

+ Nhận ra FeSO₄ và Fe(NO₃)₂ tạo kết tủa màu trắng hơi xanh, sau đó một lúc kết tủa sẽ chuyển thành màu nâu đỏ

FeSO₄ + 2NaOH → Fe(OH)₂↓ + Na₂SO₄

4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O → 4Fe(OH)₃↓ (nâu đỏ)

Bài 2: Nhận biết các chất trong mỗi cặp dưới đây chỉ bằng dung dịch HCl

a) 4 dung dịch : MgSO₄, NaOH, BaCl₂, NaCl

b) 4 chất rắn : NaCl, Na₂CO₃, BaCO₃, BaSO₄

Lời giải:

a) Xét khả năng phản ứng của 4 chất, nhận được chỉ có MgSO₄ tạo được kết tủa với 2 dung dịch khác:

MgSO₄ + 2NaOH → Mg(OH)₂↓ + Na₂SO₄

MgSO₄ + BaCl₂ → BaSO₄↓ + MgCl₂

Suy ra dung dịch còn lại không kết tủa là NaCl.

- Dùng axit HCl hòa tan 2 kết tủa thấy kết tủa không tan là BaSO₄ → nhận được BaCl₂, kết tủa tan là Mg(OH)₂ + 2HCl → MgCl₂ + 2H₂O thì nhận được NaOH

b) Hòa tan 4 chất rắn bằng dung dịch HCl nhận được BaSO₄ không tan, NaCl tan mà không có khí bay ra. Còn:

Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂↑ + H₂O

BaCO₃ + 2HCl → BaCl₂ + CO₂↑ + H₂O

- Thả lần lượt 2 chất rắn Na₂CO₃, BaCO₃ vào 2 dung dịch vừa tạo ra → sẽ nhận ra Na₂CO₃ có kết tủa: Na₂CO₃ + BaCl₂ → BaCO₃↓ + 2NaCl

→ Còn lại là BaCO₃.

Xem thêm các dạng bài tập Hóa học lớp 9 có đáp án, hay khác:

Xem thêm các loạt bài Để học tốt Hóa học 9 hay khác:

Trang trước

Trang sau

chuong-2-kim-loai.jsp

Giải bài tập lớp 9 sách mới các môn học