Giáo án bài Dọn về làng (Nông Quốc Chấn) - Giáo án Ngữ văn lớp 12

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

- Cho HS tham khảo phần tiểu dẫn, gọi 1 em nêu những nét chính về tác giả và đặc điểm thơ Nông Quốc Chấn.

? Em cho biết hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Hoàn cảnh ấy có tác động như thể nào đến cảm hứng của tác giả?

- Gọi HS đọc bài thơ

?Tác phẩm ″Dọn về làng″ nói về vấn đề gì?.

Cuộc sống của nhân dân ta dưới ách thống trị của thực dân Pháp và niềm vui được giải phóng.

? Từ bố cục rất lạ của bài thơ, em có thể suy ra được bài thơ có những nội dung cơ bản nào?

Nhóm 1: phát hiện nghệ thuật từ câu 7 đến 37.

HS bình câu: ″ Cơn sấm sét lán sụp xuống nát cửa″

Nhóm 2: câu 38 đến 48.

-         Biện pháp đối lập (vd).

-         Giàu liên tưởng, âm thanh ánh sáng (vd).

? Nhân dân đã sống cay cực ra sao? Phải chăng  đó là bi kịch của một gia đình?.

? Có người cho rằng từ hiện thực đau thương đó, niềm vui được giải  phóng của nhân dân là niềm vui lớn mang tính thời đại, dân tộc. Em nghĩ sao?.

? Để có được những nội dung trên, tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật độc đáo nào? Từ đó suy ra thơ của tác giả có gì đặc biệt?

I. Tìm hiểu chung:

1. Tác giả, tác phẩm:

- Nông Quốc Chấn là nhà thơ dân tộc Tày. Thơ ông đậm bản sắc dân tộc  miền núi.

- Tác phẩm: (SGK)

2. Hoàn cảnh ra đời:(SGK)

II. Hướng dẫn đọc thêm:

1. Đặc sắc về nội dung:

a. Cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao - Bắc - Lạng và tội ác của giặc Pháp:

- Cuộc sống ″cay đắng đủ mùi″ của nhân dân:

+ Chạy giặc loạn lạc trong cảnh mưa bão mịt mù, sấm sét dữ dội.

+ Sống đói khát, ngột ngạt, kinh hoàng; chết không ai chôn.

+ Đặc biệt là hình tượng người mẹ - chịu đựng bao đau thương, mất mát nhưng cũng hết sức can trường trước mọi gian nan, thử thách trước mọi suy ngẫm. Đó vừa là người mẹ thân yêu trong tâm thức tác giả, vừa là người mẹ quê hương trong ý nghĩa tự thân của tác phẩm.

- Tội ác của giặc Pháp: Đốt trơ trụi, vét hết quần áo, bắt dân làng, tra tấn, đánh đập.

⇒ Đó là bi kịch của dân tộc ta, nỗi đau lớn của nhà thơ. Có thể coi bài thơ là bản cáo trạng kẻ tọi thực dân xâm lược, qua đó bộ lộ thái độ của tác giả về sức chịu đựng và tình cảm yêu nước của dân tộc vùng cao.

b. Niềm vui  khi được ″Dọn về làng″:

- Bố cục giản dị: Mở đầu là niềm vui khi Cao - Bắc - Lạng được giải phóng ⇒ nỗi buồn tủi, xót x,a căm giận bọn ngoại xâm đã tàn phá, gieo rắc tội ác lên quê hương ⇒ đoạn kết: trở lại cảm xúc mừng vui, hân hoan vì quê hương thanh bình trở lại.

- Thể hiện niềm vui mang nét riêng: lối nói cụ thể, cảm xúc, suy nghĩ được diễn đạt bằng hình ảnh: ″Người đông như kiến, súng đầy như củi″, ″Đường cái kêu vang tiếng ô tô... mái  nhà lá″

⇒ Niềm vui Cao - Bắc - Lạng giải phóng được thể hiện bằng một phong cách riêng, đậm màu sắc độc đáo của tư duy người miền núi. Từ những chi tiết, hình ảnh, âm thanh cụ thể, niềm vui tràn ngập như vút lên trên từng câu thơ. Qua đó, thể hiện khát vọng tự do của dân tộc ta.

III. Tổng kết:

 Bài thơ có nội dung và nghệ thuật đặc sắc. Góp một gương mặt đặc biệt cho nền thơ Việt Nam.