Top 50 Phân tích bài thơ Bánh trôi nước (hay, ngắn gọn)



Tổng hợp trên 50 bài văn Phân tích bài thơ Bánh trôi nước hay nhất, ngắn gọn với dàn ý chi tiết giúp học sinh có thêm tài liệu tham khảo để viết văn hay hơn.

Bài giảng: Bánh trôi nước - Cô Trương San (Giáo viên VietJack)

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 1

Bánh trôi nước là một trong những bài thơ nổi của Bà Chúa Thơ Nôm Hồ Xuân Hương. Bài thơ vừa cho thấy vẻ đẹp và số phận người phụ nữ trong xã hội cũ, đồng thời cho thấy tấm lòng nhân văn cao cả của bà: yêu thương trân trọng người phụ nữ.

Bài thơ có hai lớp nghĩa chính, lớp nghĩa thứ nhất là lớp nghĩa tả thực, miêu tả bánh trôi nước từ hình dáng cho đến cách làm. Bánh trôi có hình tròn, màu trắng. Làm bánh trôi bằng cách viên thành hình tròn nhỏ vừa ăn, bên trong bánh trôi là một viên đường nhỏ, thường được làm bằng đường phên hoặc đường phèn. Khi luộc thấy bánh lên tức là bánh đã chín. Bài thơ đã mô tả một cách chân thực, chính xác về món ăn dân dã, quen thuộc của nhân dân ta.

Nhưng ẩn đằng sau lớp nghĩa tả thực đó lại là lớp nghĩa ẩn dụ hết sức tinh tế, sâu sắc, hình ảnh bánh trôi cũng chính là hình ảnh biểu tượng cho người phụ nữ. Mở đầu bài thơ tác giả sử dụng mô típ quen thuộc trong văn học dân gian “Thân em”. Hai chữ thân em nói lên nỗi đau thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Tiếng thơ của Hồ Xuân Hương có sự đồng điệu, gặp gỡ với những tiếng hát than thân trong ca dao:

“Thân em như tấm lụa đào,

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.

“Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”

Việc Hồ Xuân Hương sử dụng các ngữ liệu dân gian vừa khiến cho thơ bà gần gũi, mềm mại với đời sống, mặt khác làm cho tiếng thơ trở nên da diết, thấm đầy chất nhân bản, trở thành tiếng thơ của bao người.

Ngay từ câu thơ đầu tiên của bài, bà đã khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ: trắng, tròn, họ mang vẻ đẹp phúc hậu, hiền từ. Lời khẳng định này cũng cho thấy bà rất có ý thức về bản ngã của mình nói riêng và của những người phụ nữ nói chung.

Mang vẻ đẹp về hình thức, ý thức được vẻ đẹp đó, nhưng số phận của họ lại hết truân chuyên, vất vả:

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Thân phận của họ cũng chẳng khác gì những tấm lụa đào, hạt mưa sa,… người con gái trong xã hội cũ không được tự quyết định số phận, hạnh phúc của mình. Khi ở nhà họ phụ thuộc vào cha mẹ, cha mẹ đặt đâu họ phải ngồi ở đó, đến lúc đã yên bề gia thất số phận của họ lại tiếp tục bị phụ thuộc vào người chồng. Những người phụ nữ này thật nhỏ bé và đáng thương, cuộc đời chìm nổi với biết bao sóng gió, hạnh phúc của bản thân không được tự mình quyết định.

Mặc dù cuộc sống không được suôn sẻ, luôn gặp phải những sóng gió nhưng những người phụ nữ ấy lại mang trong mình những phẩm chất hết sức tốt đẹp:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Họ là những người phụ nữ luôn mang trong mình tấm lòng trong trắng, tốt đẹp, dù gặp cảnh ngộ nào cũng vẫn giữ được tấm lòng son sắt, thủy chung. Chữ son như một điểm sáng, nhãn tự trong bài, làm bừng sáng nét đẹp về nhân cách, phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam.

Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc. Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ đặc sắc. Kết hợp linh hoạt các mô típ của văn học dân gian khiến cho bài thơ vừa giản di, gần gũi vừa mang dáng dấp uyên bác, tài hoa. Tất cả những yếu tố đó đã góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm

Qua tác phẩm này ta có thể thấy Hồ Xuân Hương là người hết sức trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ ở phẩm chất mà ngay cả vẻ đẹp bề ngoài. Đồng thời lời thơ tha thiết cũng là tiếng nói cảm thông với số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của người con gái. Qua đây còn lên án xã hội cũ đã đè nén, áp bức, tước bỏ quyền được lựa chọn cuộc sống, hạnh phúc của con người.

Dàn ý Phân tích bài thơ Bánh trôi nước

I. Mở bài

- Giới thiệu đôi nét về tác giả Hồ Xuân Hương, bài thơ Bánh trôi nước.

II. Thân bài

1. Hình ảnh chiếc bánh trôi nước

- Hình dáng bên ngoài: màu sắc (vừa trắng), hình dáng (vừa tròn).

- Cách thức làm bánh:

+ Luộc bánh trong nước, khi nào bánh nổi lên mặt nước có nghĩa là đã chín.

+ Rắn hay nát phụ thuộc vào tay người nặn.

- Nhân bánh: thường được làm bằng đường phên (tấm lòng son).

=> Hình ảnh tả thực chiếc bánh trôi từ hình thức đến cách thức.

2. Hình ảnh người phụ nữ

- “Thân em” - mô típ quen thuộc trong ca dao xưa:

Thân em như dải lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.

*

Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.

*

Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.

- Hình ảnh ẩn dụ: “bánh trôi” để chỉ người phụ nữ.

- Ngoại hình của người phụ nữ được miêu tả: “vừa trắng lại vừa tròn” gợi ra một thân hình khá đầy đặn, nước da trắng hồng. Đó là chuẩn mực của người phụ nữ đẹp trong xã hội xưa.

- Số phận của người phụ nữ:

+ “Bảy nổi ba chìm”: cuộc đời vất vả, gặp nhiều gian truân.

+ “Rắn nát mặc dầu tay kẻ nạn”: số phận phải phụ thuộc vào người khác, không được tự mình quyết định. (Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử - Ở nhà thì nghe theo cha, lấy chồng thì nghe theo chồng, chồng chết thì nghe theo con).

+ “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”: Dù cuộc đời có khó khăn, khổ cực thì người phụ nữ vẫn giữ được tấm lòng thủy chung, son sắc và không thay đổi.

=> Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với đầy đủ nét đẹp từ ngoại hình đến tâm hồn.

III. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Bánh trôi nước”.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 2

Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một bài vịnh độc đáo: vịnh một món ăn dân tộc, dân gian. Thiếu một bàn tay, một tâm hồn phụ nữ dân dã như bà thì có lẽ cái bánh trôi nước chưa đi vào được văn học.

Trước hết, bài thơ của Hồ Xuân Hương rất tài tình:

"Thân em vừa trắng, lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Đây là lời tự giới thiệu của bánh: từ hình dáng, cấu tạo và cách chế tạo. Bánh trôi làm bằng bột nếp, nhào nước cho nhuyễn, rồi nặn thành hình tròn như quả táo, bọc lấy nhân bằng đường đen, nước sôi thì bỏ vào luộc, khi chín thì bánh nổi lên. Người nặn bột làm bánh phải khéo tay thì bánh mới đẹp, nếu vụng thì bánh có thể bị rắn hay bị nhão. Nhưng dù thế nào thì bánh vẫn phải có nhân. Thiếu nhân, bánh sẽ rất nhạt nhẽo. Đọc bài thơ, ta thấy hiện lên đúng là bánh trôi nước, không sai một li.

Nhưng qua hình ảnh chiếc bánh trôi, Hồ Xuân Hương còn muốn nói đến vẻ đẹp, số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Trong xã hội cũ trọng nam khinh nữ, số phận người phụ nữ đều do người đàn ông định đoạt. Cho nên người con gái trong ca dao cảm nhận:

"Thân em như thể cánh bèo
Ngược xuôi, xuôi ngược theo chiều nước trôi"

Những câu ca dao thể hiện một ý thức an phận, cam chịu. Cái duy nhất họ làm chủ được là tấm lòng mình. Người phụ nữ vẫn giữ niềm thuỷ chung, son sắt, bất biến với mối tình. Một lời nói thể hiện niềm tự hào kín đáo về phẩm chất thuỷ chung của người phụ nữ. Tuy nhiên, cả bài thơ vẫn thấm đượm nỗi cảm thương cho thân phận. Thân trắng, phận tròn mà phải chịu cảnh ba chìm bảy nổi, không làm chủ được mình.

Có thể khẳng định rằng bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương giàu giá trị nhân văn sâu sắc.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 3

Thơ vịnh chỉ thực sự có ý nghĩa khi có sự gửi gắm tình cảm, tư tưởng của nhà thơ. Bài thơ của Hồ Xuân Hương, vì thế, còn là lời tự bộc bạch của một tấm lòng phụ nữ. Ta có thể nói nhà thơ mượn lời cái bánh trôi để nói lên thân phận và tấm lòng người phụ nữ.

Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một bài vịnh độc đáo: vịnh một món ăn dân tộc, dân gian. Thiếu một bàn tay, một tâm hồn phụ nữ dân dã như bà thì có lẽ cái bánh trôi nước chưa đi vào được văn học.

Trước hết, bài thơ vịnh của Hồ Xuân Hương rất tài tình:

"Thân em vừa trắng, lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Đây là lời tự giới thiệu của bánh: từ hình dáng, cấu tạo và cách chế tạo. Bánh trôi làm bằng bột nếp, nhào nước cho nhuyễn, rồi nặn thành hình tròn như quả táo, bọc lấy nhân bằng đường đen, nước sôi thì bỏ vào luộc, khi chín thì bánh nổi lên. Người nặn bột làm bánh phải khéo tay thì bánh mới đẹp, nếu vụng thì bánh có thể bị rắn hay bị nhão. Nhưng dù thế nào thì bánh vẫn phải có nhân. Thiếu nhân, bánh sẽ rất nhạt nhẽo. Đọc bài thơ, ta thấy hiện lên đúng là bánh trôi nước, không sai một li.

Hình ảnh trong bài thơ là bánh trôi nước. Nhưng bài thơ đâu phải là tác phẩm quảng cáo cho một món ăn dân tộc. Thơ vịnh chỉ thực sự có ý nghĩa khi có sự gửi gắm tình cảm, tư tưởng của nhà thơ. Bài thơ của Hồ Xuân Hương, vì thế, còn là lời tự bộc bạch của một tấm lòng phụ nữ. Ta có thể nói nhà thơ mượn lời cái bánh trôi để nói lên thân phận và tấm lòng người phụ nữ. Bánh trôi là một hình ảnh gợi hứng, một ẩn dụ.

Thân trắng vừa tả cái bánh bằng bột trắng, vừa tả tấm thân trắng đẹp, phẩm hạnh trong trắng. Tròn vừa có nghĩa là em được phú cho cái hình dáng tròn, lại vừa có nghĩa là em làm tròn mọi bổn phận của em.

Bảy nổi ba chìm là thành ngữ chỉ sự trôi nổi, lênh đênh của số phận giữa cuộc đời. Nước non là sông, biển, núi, non, chỉ hoàn cảnh sống, suy rộng ra là đời, cuộc đời con người.

Đây là hình ảnh may rủi mà đời người phụ nữ rơi vào. Trong xã hội cũ trọng nam khinh nữ, số phận người phụ nữ đều do người đàn ông định đoạt. Cho nên người con gái trong ca dao cảm nhận:

"Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?"

Những câu ca dao thể hiện một ý thức an phận, cam chịu. Cái duy nhất họ làm chủ được là tấm lòng mình: "Mà em vẫn giữ tấm lòng son". Người phụ nữ vẫn giữ niềm thuỷ chung, son sắt, bất biến với mối tình. Một lời nói thể hiện niềm tự hào kín đáo về phẩm chất thuỷ chung của người phụ nữ. Tuy nhiên, cả bài thơ vẫn thấm đượm nỗi cảm thương cho thân phận. Thân trắng, phận tròn mà phải chịu cảnh ba chìm bảy nổi, không làm chủ được mình.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 4

Chúng ta đang sống trong trong một xã hội bình đẳng, dân chủ - nơi mà con người được hưởng tất cả những quyền tự do, hạnh phúc. Nơi không có chiến tranh, không có áp bức, không có bất công hay phân biệt đối xử. Đó chính là một cuộc sống mà con người ta hằng mong ước. Nhưng đó lại là điều xa xỉ ở trong xã hội cũ. Con người khao khát bình đẳng, khao khát quyền làm chủ, đặc biệt là người phụ nữ. Điều đó lại càng thể hiện rõ hơn trong bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Mở đầu bài thơ, Hồ Xuân Hương sử dụng mô-típ quen thuộc “thân em” để có thể ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với vẻ đẹp đầy đặn, mặn mà. Chỉ bằng hình ảnh chiếc bánh trôi nước, nhưng gợi lên cho người đọc sự thuần khiết, tinh khôi của người phụ nữ - những người đáng ra phải nhận được sự quan tâm, chở che và bảo vệ.

Nhưng cuộc đời họ lại chịu nhiều cay đắng. Ở câu thơ thứ hai, tác giả đã sử dụng câu thành ngữ “bảy nổi ba chìm” một cách khéo léo, đầy tinh tế để gợi tả về số phận “bất hạnh” của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Họ bị chà đạp, bị những định kiến của xã hội làm cho cuộc đời bấp bênh, trôi nổi, không biết đến ngày mai. Cái thân phận yếu ớt, mảnh mai ấy làm sao có thể chịu được những sóng gió, vùi dập, cứ lênh đênh không có một bến bờ để neo đậu. Không cần dùng những câu nói hay những động từ có tác động mạnh đến người đọc, nhưng những hình ảnh ẩn dụ của Hồ Xuân Hương lại có ấn tượng mạnh mẽ đến vậy. Người phụ nữ trong xã hội ấy, họ không được định đoạt số phận, không được "quyền" quyết định hạnh phúc của mình mà cứ thế phó mặc cho cuộc đời đưa đẩy. Đọc đến câu thơ này, nhiều người đọc sẽ phải thốt lên: "Làm sao có thể để cho người phụ nữ chân yếu tay mềm, yếu ớt nhưng vậy phải gánh chịu những bão bùng của cuộc đời, vậy phải chăng trên thế gian này không còn ai giống "Từ Hải" để có thể cứu giúp những thân phận người phụ nữ đầy bất hạnh như Thúy Kiều nữa?"

Cái thân phận yếu mềm, tủi nhục và không biết đến ngày mai ấy cứ phó mặc cho cuộc đời, phó mặc cho "kẻ nặn" cái quyền được "điều khiển" cuộc đời mình. Dù họ có vùng vẫy như thế nào đi chăng nữa thì cuộc đời họ cũng không thể thoát khỏi được. Vậy vì sao lại vậy? Vì sao họ lại tiếp tục căm chịu như vậy? Phải chăng do họ sợ? Không, bởi vì họ nhận thức sâu sắc rằng, dù họ có làm gì đi chăng nữa thì cũng không thể nào có thể chống lại những định kiến của xã hội, đã được bồi đắp hàng nghìn năm. Cái chế độ khiến con người ta đi vào bế tắc và không muốn phản kháng lại nữa. Vậy biết đến bao giờ họ mới có thể có một cuộc sống tự lập riêng cho chính mình, để họ có thể được sống theo ý mình, để họ có thể được làm chính họ?

Giọng thơ dù thể hiện nỗi đau, sự tủi nhục, cam chịu của người phụ nữ nhưng vẫn giữ thái độ kiên trì, bền vững "tấm lòng son" - một biểu hiện tượng trưng cho phẩm chất thủy chung, son sắt, một lòng một dạ với chồng với con. Dù cho họ bị vùi dập đến đâu, dù có đau khổ đến nhường nào họ vẫn sẽ là một người vợ, người mẹ, người con hiếu thảo, chịu thương chịu khó, hết mực với chồng với con. Đó chính là phẩm chất ngàn đời của người phụ nữ Việt không thể thay thế được. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ cảm xúc mạnh mẽ của tác giả: sự đồng cảm sâu sắc đối với những người phụ nữ đang là "tù nhân" của xã hội phong kiến và sự phẫn nộ đối với những "kẻ nặn" - những kẻ trực tiếp gây ra những nỗi đau cho chính những người phụ nữ đáng ra họ phải được hưởng nhiều hơn là cam chịu như vậy.

Bài thơ dù rất ngắn nhưng lại khắc họa được hình ảnh về người phụ nữ Việt Nam thông qua hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả mong muốn thông qua bài thơ, góp một tiếng lòng, sự đồng cảm sâu sắc đối với những người phụ nữ và thức tỉnh những “kẻ nặn” - hãy biết trân trọng và thương yêu những người phụ nữ ở bên cạnh mình.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 5

Chúng ta đang được sống trong một thế giới tràn đầy hạnh phúc,một thế giới có sự bình đẳng về chủng tộc về mọi tầng lớp dân tộc. Mà trong ta có ai biết được trong xã hội xa xưa người phụ nữ phải chịu đựng một quan niệm cổ hữu sai trái "trọng nam khinh nữ". Sống trong hoàn cảnh đó ,cũng mang trong mình số phận người phụ nữ Hồ Xuân Hương đã viết nên tác phẩm "Bánh trôi nước".

Bài thơ miêu tả hình ảnh chiếc bánh trôi, nhưng thực chất là muốn nói về vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ:

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn"

Tác giả đã sử dụng mô típ ca dao quen thuộc "Thân em" để người phụ nữ có thể hóa thân vào những chiếc bánh trôi nước dân dã đáng yêu. Hàm chứa bên trong vẫn là ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ biến họ thành những đóa hoa xinh đẹp, lộng lẫy và thắm tươi nhất của cuộc đời. Làm cho cuộc sống này thêm tươi đẹp thêm màu sắc.

"Bảy nổi ba chìm với nước non"

Thành ngữ "bảy nổi ba chìm" được vận dụng tài tình nhằm gợi tả số phận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến xưa. Để bày tỏ nỗi xúc động thương cảm của bà Hồ Xuân Hương đứng trước số phận lênh đênh chìm nổi chẳng biết đi về đâu của người phụ nữ. Chỉ mặc cho số phận định đoạt. Tôi tự hỏi: "Một người phụ nữ đẹp đến mà vì lẽ gì phải chịu đựng cuộc đời như vậy, chẳng lúc nào được sống trong cuộc sống vui vẻ hạnh phúc?" Tại sao những người đàn ông to lớn khỏe mạnh như thế mà không chịu những số phận khổ cực mà bắt những phụ nữ nhỏ bé kia phải gánh lấy chứ?

"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn" - Tác giả sử dụng một biện pháp kinh tế: đảo ngữ. Nói lên người phụ nữ phải sống lệ thuộc. "Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử". Lúc ở nhà thì phụ thuộc vào cha, cha bảo gì làm nấy chằng giám làm trái, khi lập gia thất thì phải cung phụng cho chồng, cũng chẳng dám làm sai. Lúc chồng mất sống phận của mình phải nương nhờ vào con của mình. Trên cuộc đời này làm gỉ có quan niệm vô lí đến thế! Vậy biết bao giờ họ mới có được cuộc sống riêng tự lập cho chính bản thân mình. Họ phải đau khổ biết bao để chịu đựng những thứ đao lí như thế.

"Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Giọng thơ tự hào quả quyết biểu thị thái độ kiên trì, bền vững. "Tấm lòng son" tượng trưng cho phẩm chất sắc son thủy chung, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam đối với chồng con, với mọi người tuy bị cuộc sống phụ thuộc, đối xử không công bằng trong cuộc đời. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách của Hồ Xuân Hương: cảm thương cho người phụ nữ, căm phẫn đối với người chồng

Bài thơ nói về người phụ nữ Việt Nam thời xưa qua hình ảnh bánh trôi nước – một món ăn dân tộc bằng một thứ ngôn ngữ bình dị, dân gian. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hóa hoàn toàn. Thơ hàm súc đa nghĩa giàu bàn sắt Xuân Hương. Bài thơ biểu lộ niềm thông cảm và tự hào đối với số phận, thân phận và của người phụ nữ Việt Nam nó có giá trị nhân bản đặc sắc. Nữ sĩ viết với tất cả lòng yêu mến, tự hào bản sắc nền văn hóa Việt.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 6

Trong xã hội phong kiến xưa, người phụ nữ luôn phải chịu những bất công, những định kiến đầy nghiệt ngã của xã hội. Một trong những tác phẩm viết về số phận của người phụ nữ là bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương.

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non"

Mở đầu bài thơ, nhà thơ Hồ Xuân Hương đã gợi mở những hình ảnh của những chiếc bánh trôi nước. Bánh trôi nước là loại bánh làm bằng bột gạo nếp, qua bàn tay của những người nghệ nhân thì khi nặn xong chúng có hình dạng tròn trịa cùng một màu trắng đặc trưng của gạo. Ở trong bài thơ này, nhà thơ Hồ Xuân Hương đã mượn hình ảnh của những chiếc bánh trôi nước để nói về cuộc sống và số phận của những người phụ nữ trong xã hội xưa. Hiểu như thế ta có thể thấy qua hình ảnh tròn, trắng của những chiếc bánh trôi gợi ra vẻ đẹp bên ngoài, vẻ đẹp hình thể của những người phụ nữ.

Đó chính là một vẻ đẹp tươi mới, tròn trịa, đầy sức sống "Thân em vừa trắng lại vừa tròn". Nhưng đối nghịch với vẻ đẹp đầy sức sống đó lại là một số phận, tương lai đầy mịt mờ, tăm tối "Bảy nổi ba chìm với nước non". Về ý nghĩa tả thực, ta có thể hiểu đây là là quá trình luộc chín bánh, hoàn thành bước cuối cùng. Nhưng đây cũng chỉ là một hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng. Bởi nó gợi ra số phận, cuộc đời đầy thăng trầm, biến đổi của những người phụ nữ. Như đã nói, trong xã hội xưa, sinh ra trong thân phận của người phụ nữ vốn đã là một thiệt thòi, bất công.

Bởi từ khi sinh ra đến lúc dựng vợ gả chồng thì họ hoàn toàn không được quyết định bất cứ vấn đề gì, kể cả tình yêu, đối tượng kết hôn, hạnh phúc của cả cuộc đời mình, vì trong xã hội xưa có quan niệm "Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy", hay "xuất giá tòng phu", nghĩa là một khi đã lấy chồng thì mọi việc đều phải theo chồng. Vì vậy mà số phận thăng hay trầm đều hoàn toàn dựa vào người chồng của mình:

"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Đến câu thơ này thì ý niệm của hai câu thơ đầu được thể hiện, triển khai một cách rõ nét, cụ thể hơn. Nếu như những chiếc bánh trôi tròn, méo, rắn, nát đều phụ thuộc vào tay người nặn, nếu như được họ cẩn trọng, nâng niu thì khi hoàn thành chiếc bánh sẽ có hình tròn mà màu trắng trong. Ngược lại, nếu người nghệ nhân vô tâm, hời hợt thì chiếc bánh sẽ bị méo mó, và khi luộc trong nước sẽ bị vỡ. Đối với người con gái trong xã hội xưa cũng vậy, nếu may mắn gặp được người cũng biết yêu thương, trân trọng thì cuộc sống của học sẽ hạnh phúc, vui vẻ; còn khi lấy phải người chồng độc đoán, vũ phu thì họ sẽ có cuộc sống đau khổ, bất hạnh. Nhưng dẫu cuộc sống có bất biến, phù du thì những người con gái ấy vẫn giữ được vẻ đẹp trong trắng thủy chung trong tâm hồn. Đến đây thì hình ảnh của những người phụ nữ trong xã hội xưa được hoàn thiện, không chỉ có vẻ đẹp ngoại hình mà vẻ đẹp tâm hồn của họ rất đáng được trân trọng.

Mượn hình ảnh của những chiếc bánh trôi, nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã xây dựng thành công hình ảnh của người phụ nữ xưa, đó là những người phụ nữ có vẻ đẹp toàn diện, không chỉ là vẻ đẹp hình thức mà còn là vẻ đẹp của tâm hồn. Dẫu có những bất hạnh, đau khổ thì vẻ đẹp tâm hồn ấy không những không mất đi mà còn sáng rực lên những tia sáng của phẩm chất, đạo đức. Thông qua bài thơ, nhà thơ cũng thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với thân phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 7

Đến với thơ của Bà Huyện Thanh Quan chúng ta thưởng thức được những lời thơ trang nhã, mang tính chất cung đình, luôn gợi nỗi buồn man mác. Ngược lại học thơ của Bà Hồ Xuân Hương ta lại gặp một phong cách hoàn toàn khác. Giọng điệu thơ mạnh mẽ, rắn rỏi, đề tài thơ bình thường dân dã, ý thơ sâu sắc thâm thuý, chua cay, chất chứa nỗi niềm phẫn uất, đả kích xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ quen thuộc thể hiện rõ phong cách thơ của bà.

Toàn bài thơ là một hình ảnh tượng trưng. Nhờ tài quan sát, nhờ khả năng liên tưởng kì lạ, Hồ Xuân Hương đã phát hiện được những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi nước tầm thường và hình ảnh cũng như cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Cả hai đều có vẻ bề ngoài đẹp (trắng, tròn) có tâm hồn cao quý (tấm lòng son), cuộc sống chìm, nổi, lênh đênh (trong nồi nước sôi luộc bánh cũng như trong cuộc đời), không làm chủ được số phận của mình. Chính những nhận xét riêng rất mới này, hình tượng thơ đã được xây dựng. Nhà thơ ngay từ những từ đầu tiên đã nhân hóa cái bánh trôi, gắn liền những chi tiết tả thực với những từ ngữ đa nghĩa tạo lên một trường liên tưởng rộng rãi cho người đọc. Do đó, bài thơ tả thực mà hàm nghĩa tượng trưng, nói về cái bánh trôi với đầy đủ đặc điểm của nó mà thành chuyện người phụ nữ chìm nổi trong cuộc đời. Người con gái ở đây có hình thể thật đẹp, da trắng nõn nà, thân hình đầy đặn, xinh xắn, có tâm hồn thật trong trắng nhân hậu hiền hoà: "Thân em vừa trắng lại vừa tròn"

Lẽ ra với vẻ đẹp như thế, nàng phải có cuộc đời sung sướng. Nhưng không, cuộc đời nàng phải long đong, vất vả, phiêu dạt, chìm nổi không chỉ một lần, trong cuộc đời rộng lớn: "Bảy nổi ba chìm dưới nước non". Người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời, số phận của họ do người khác định đoạt, nàng bị phũ phàng, vùi dập: "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn". Nhưng không, dù đời có phũ phàng, dù trải bao bất hạnh người phụ nữ vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá và tâm hồn cao đẹp của mình. "Mà em vẫn giữ tấm lòng son" ở đây ta lại thấy được tài năng sáng tạo của nữ sĩ.

Ngay trong câu thơ đầu, tác giả đã chọn chi tiết không nhiều nhưng chọn kĩ và tả đúng với đặc điểm của chiếc bánh và tác giả chỉ cần đặt trước những từ miêu tả ấy hai từ thân em. Câu thơ lại sinh động hẳn lên. Thân em lời xưng hô của cái bánh được nhân hoá mà đó cũng chính là lời của người phụ nữ tự giới thiệu. Nhờ hai từ này, trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ đẹp hiện ra trong tâm trí mọi người. Cặp quan hệ từ “vừa... lại vừa” phụ trợ cho tứ thơ khiến giọng thơ hàm chứa một ý thức và một chút hài lòng kiêu hãnh về vẻ đẹp hình thể đó.

Thế nhưng sang câu thứ hai giọng thơ đột ngột chuyển hẳn. Từ thoáng chút hài lòng, tự hào chuyển sang than vãn về số phận hẩm hiu. Đảo lại một thành ngữ quen thuộc (ba chìm bảy nổi), nhà thơ đã tạo nên cách nói mới, nhấn mạnh hơn vào sự long đong. Thành ngữ này đi liền với hình ảnh vừa trắng vừa tròn tạo ra sự đối lập bất ngờ càng tô đậm nỗi bất hạnh của người phụ nữ. Cụm từ với nước non đi kèm theo hình ảnh bảy nổi ba chìm như một lời oán trách: Tại sao xã hội bất công lại vùi dập cuộc đời người phụ nữ như vậy?

Và từ giọng than vãn lời thơ lại chuyển sang giọng ngậm ngùi cam chịu "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn", người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời mình mà phụ thuộc vào tay kẻ khác. Nhưng đến câu cuối cùng giọng thơ, ý thơ đột ngột chuyển lại: "Mà em vẫn giữ tấm lòng son". Kết cấu đối lập được tác giả khai thác triệt để, đó là sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và câu bốn, đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ quả quyết bảo vệ phần trong sáng trong tâm hồn con người. Sự đối lập này tràn ra cả ngôn từ "Mặc dù... mà em vẫn giữ..." chỉ quan hệ đối lập nhưng do đặt vị trí đầu câu lại được tăng cường thêm của từ vẫn khiến cho ý nghĩa đối lập càng thêm sắc, mạnh. Từ mà là một "nhãn từ" (chữ hay nhất trong câu thơ) nói lên một cách dõng dạc và dứt khoát sự kiên trì cố gắng đến cùng để giữ tấm lòng son. ở đây người phụ nữ dám đối lập tấm lòng son với tất cả sóng gió, bảy nổi ba chìm của cuộc đời. Đó là người phụ nữ có ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm chất của mình. Đó là lời khẳng định giá trị đáng kính của người phụ nữ.

Bài thơ vỏn vẹn chỉ có bốn câu, đề tài lại là sự vật bình thường nhưng dưới ngòi bút thần diệu, Hồ Xuân Hương đã tạo nhiều vẻ. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng ý thức về xã hội bất công vùi dập người phụ nữ và ý thức về giá trị, phẩm giá của người phụ nữ chân chính, của con người luôn giữ tấm lòng son dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.

Tóm lại, có thể nói “Bánh trôi nước” là bài thơ trữ tình đặc sắc của Hồ Xuân Hương. Đây là tiếng nói của người phụ nữ tự bộc bạch mình, là lời oán ghét sự bất công đối với người phụ nữ đồng thời cũng là lời khẳng định giá trị tâm hồn của họ. Nhà thơ đã thay mặt giới phụ nữ cất lên tiếng nói ấy cũng là lời bà tự khẳng định mình.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 8

Bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương đã thể hiện sự trân trọng trước vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa. Đồng thời, tác giả cũng bày tỏ niềm thương cảm cho cuộc đời lận đận của họ:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Bài thơ mang hai nét nghĩa. Trước hết là nét nghĩa tả thực - miêu tả hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả đã miêu tả hình dáng bên ngoài: màu sắc (vừa trắng), hình dáng (vừa tròn). Cùng với đó là cách thức làm bánh luộc bánh trong nước, khi nào bánh nổi lên mặt nước có nghĩa là đã chín. Bên trong nhân bánh thường được làm bằng đường phên. Viên bánh rắn hay nát phụ thuộc vào tay người nắn có khéo léo. Hình ảnh tả thực chiếc bánh trôi từ hình thức đến cách thức.

Nhưng không chỉ mang nét nghĩa như vậy, Hồ Xuân Hương còn muốn nói đến vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa qua hình ảnh “bánh trôi nước”. Mở đầu bằng cụm từ “thân em” - đây là một mô-típ đã rất quen thuộc trong ca dao:

“Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu”

Hay như:

“Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng”

Ở bài thơ “Bánh trôi nước” hay các bài ca dao, dân ca đều xuất phát từ niềm thương cảm, xót xa cho số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Họ là những con người nhỏ bé trong xã hội. Cuộc đời trôi nổi, bấp bênh và không được tự quyết định cuộc sống của bản thân, chịu sự chi phối của người khác.

Vẻ đẹp của người phụ nữ hiện lên “vừa trắng lại vừa tròn” gợi ra một thân hình khá đầy đặn, nước da trắng hồng. Đó là chuẩn mực của người phụ nữ đẹp trong xã hội xưa. Xinh đẹp là vậy, nhưng cuộc đời lại nhiều bất hạnh. Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” gợi ra một cuộc đời vất vả, gặp nhiều gian truân. Câu thơ “rắn nát mặc dầu tay kẻ nạn” đã nói lên số phận phải phụ thuộc vào người khác, không được tự mình quyết định. Nhưng dù có chịu nhiều bất hạnh, người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương vẫn gìn giữ được tâm hồn cao quý: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”. : Dù cuộc đời có khó khăn, khổ cực thì họ vẫn giữ được tấm lòng thủy chung, son sắc và không thay đổi. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với đầy đủ nét đẹp từ ngoại hình đến tâm hồn. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ bình dị, hình ảnh ẩn dụ, thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc… nhằm làm nổi bật nên ý nghĩa mà nhà thơ muốn gửi gắm.

Như vậy, “Bánh trôi nước” là một tác phẩm giàu giá trị nhân văn sâu sắc. Từ đó, chúng ta cần phải trân trọng, yêu thương những người phụ nữ hơn.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 9

Nếu như Bà Huyện Thanh Quan với những lời thơ trang nhã, nhẹ nhàng, mang chút cung đình buồn thương man mác. Thì thơ Hồ Xuân Hương có phong cách hoàn toàn khác. Giọng thơ rắn rỏi, mạnh mẽ, đề tài bình thường dân dã, ý thơ sâu sắc thâm thuý mà chua cay chứa nỗi niềm phẫn uất phản kháng xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ như vậy:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Bánh trôi nước là bài thơ trữ tình đặc sắc. Tác giả mượn chiếc bánh trôi để thế hiện vẻ đẹp hình thể và tâm hồn của người con gái có thân phận nhỏ nhoi, chìm nổi, phụ thuộc mà vẫn giữ trọn phẩm giá của mình. Toàn bộ bài thơ là hình ảnh nhân hoá tượng trưng. Với khả năng quan sát và liên tưởng kỳ lạ, chất liệu dân gian là chiếc bánh trôi nước – loại bánh dân gian xưa cho là tinh khiết thường dùng vào việc cúng tế, nhà thơ đã phát hiện ra những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi bình thường với hình ảnh người phụ nữ.

Cả hai đều có vẻ bề ngoài rất đẹp (trắng, tròn), có phẩm giá cao quý (tấm lòng son) tương đồng cuộc sống (chìm, nổi), số phận phụ thuộc (rắn nát tuỳ thuộc tay kẻ nặn). Với những từ ngữ đa nghĩa bài thơ tạo nên một trường liên tưởng cho người đọc. Do vậy nhà thơ tả thực mà lại mang ý nghĩa tượng trưng. Nói cái bánh trôi mà thành chuyện con người – người phụ nữ. Người con gái hình thể đẹp, da trắng nõn nà, thân hình căng tràn nhựa sống, tâm hồn nhân hậu hiền hoà.

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Với vẻ đẹp hình thể như vậy đáng lẽ phải có cuộc sống sung sướng hạnh phúc nhưng cuộc đời con người, đặc biệt là người phụ nữ thì phải chịu bao đắng cay, vất vả.

Bẩy nổi ba chìm với nước non

Được cha mẹ sinh ra để làm người, nhưng người phụ nữ không làm chủ được mình, cuộc đời họ do người khác định đoạt. Nàng Vũ Nương thuỳ mị nết na, đức hạnh thuỷ chung, chồng ra trận nàng ở nhà một thân một mình nuôi mẹ già, con thơ. Nàng đã làm tròn bổn phận của một người con, người vợ, người mẹ trong gia đình.

Vậy mà do sự đa nghi ghen tuông quá mức, nàng bị chồng nghi cho là thất tiết. Nàng đã phải lấy cái chết để chứng minh cho sự trong sạch của mình. Câu chuyện mang đến cho chúng ta một thông điệp: trong xã hội ấy người tốt như nàng không được sống hạnh phúc.

Cùng như vậy cuộc đời của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến luôn bị xã hội nhào nặn xô đẩy:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Dù cuộc đời có phũ phàng, bất hạnh họ vẫn giữ vẹn phẩm giá, tâm hồn cao đẹp của mình.

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Sự sáng tạo của nữ sĩ khá độc đáo. Bà lựa chọn chi tiết không nhiều nhưng lại nói được nhiều. Hai từ thân em được đặt trước chiếc bánh, chiếc bánh được nhân hoá, đó chính là lời tự sự của người phụ nữ. Nét nghệ thuật này gợi cho trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ hiện lên rõ nét hơn.

Từ thoáng chút hài lòng giọng thơ chuyển hẳn sang than oán về số phận hẩm hiu. Hồ Xuân Hương đã đảo lại thành ngữ quen thuộc ba chìm bảy nổi thành bảy nổi ba chìm đối lập với vừa trắng lại vừa tròn tạo sự bất ngờ và tô đậm sự bất hạnh của người phụ nữ.

Đến đây ta không còn thấy giọng thơ than vãn cam chịu: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn. Cuộc đời họ, họ không làm chủ được bản thân mà phụ thuộc hoàn toàn vào tay kẻ khác. Thế nhưng: Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Không những sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và bốn là đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ bảo vệ phẩm chất trong sáng trong tâm hồn con người. Từ vẫn thể hiện sự khằng định, quả quyết vượt trên số phận để giữ tấm lòng son. Người phụ nữ đã ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm giá của mình. Dẫu cho cuộc đời cay đắng, nhào nặn, xô đẩy thì giá trị đáng kính của họ luôn luôn là điều sống còn đối với họ.

Trong xã hội với ý thức hệ nho giáo hà khắc như vậy, quan niệm tam tòng tứ đức, nam tôn nữ ti đã ăn sâu vào ý thức con người. Nói được như Hồ Xuân Hương thật đáng khâm phục, trân trọng. Bài thơ chỉ có bốn câu, đề tài bình dị nhưng dưới ngòi bút thần diệu, Hồ Xuân Hương đã tạo cho viên bánh trôi nước mang vẻ đẹp sáng ngời của viên ngọc lấp lánh nhiều màu. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng, ý thức về xã hội bất công vùi dập người phụ nữ và giá trị nhân phẩm của mình.

Quả thật bài thơ của Hồ Xuân Hương có giá trị hiện thực và xã hội sâu sắc. Đây là tiếng nói chung của người phụ nữ đối với sự bất công của xã hội xưa và khẳng định phẩm giá của bản thân. Nhà thơ đã đại diện cho những số phận bất hạnh cất lên tiếng nói của chính họ và của thời đại. Bài thơ thể hiện khẩu khí của bà chúa thơ nôm.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 10

Hồ Xuân Hương là một hiện tượng văn học đặc biệt và là một trong những nhà thơ nổi tiếng của văn học trung đại nói riêng, văn học dân tộc nói chung. Trong các sáng tác của bà, bài thơ em yêu thích nhất và ấn tượng nhất là bài thơ “Bánh trôi nước”.

Câu thơ đầu là hình ảnh của chiếc bánh trôi nước dưới con mắt của thi nhân.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”

Chiếc bánh trôi nước được miêu tả ưa hai nét ngắn gọn mà cụ thể “trắng, tròn”. Nó diễn tả được hình dáng đầy đặn và màu sắc đẹp đẽ của chiếc bánh trôi. Cụm từ “thân em” mở đầu khiến bài thơ có mô típ giống như ca dao than thân của văn học dân gian. Từ đó mà gợi nhắc ta về lớp nghĩa sâu xa của cái thơ đầu. Nó phải chăng còn là hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp bên ngoài của người phụ nữ đương thời.

Trong văn học trung đại xưa thường tránh đề cập đến sắc nhưng tác giả đã không ngần ngại mà miêu tả sắc đẹp tròn đầy, khỏe mạnh của người phụ nữ với một thái độ trân trọng ngợi ca hết mực. Đó là sự nhân đạo của Hồ Xuân Hương.

Nhưng sắc đẹp vẫn không thể thay đổi vai trò, vị thế của người phụ nữ trong xã hội ấy. Họ sinh ra đã là người mang thân phận nhỏ bé, phụ thuộc.

“Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” cùng phép đăng đối hài hòa của hai câu thơ đã góp phần khắc họa nỗi vất vả, chìm nổi lênh đênh của số phận người con gái. Họ bị cuộc đời dày vò vùi dập, thậm chí ngay cả cuộc đời mình “rắn” hay “nát” thì vẫn phải dựa vào người khác. Chiếc bánh trôi kia cũng phải trải qua bao nhiêu đau đớn, chịu bao gian truân khổ ải thì cũng là cuộc đời của người phụ nữ.

Họ luôn bị phụ thuộc, không có quyền gì đối với cuộc đời của mình. Qua đó, tác giả bày tỏ lòng cảm thương sâu sắc và lên tiếng tố cáo xã hội phong kiến bất nhân, tước quyền làm người của những người phụ nữ. Nhưng mặc dù bị vùi dập bị bẻ nát thì trong tâm hồn họ vẫn giữ được vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ đẹp.

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Tấm lòng son ở đây là tấm lòng trong sáng và đẹp đẽ. Dù hoàn cảnh có khắc nghiệt, tàn nhẫn đến mức nào đi chăng nữa tâm hồn người phụ nữ vẫn luôn được giữ gìn và làm phát triển hơn. Người phụ nữ đẹp cả về cốt cách lẫn bên ngoài, từ đó khẳng định phụ nữ là vẻ đẹp của tạo hóa và họ là những người vẫn đáng thương vừa đáng ngưỡng mộ, ngợi ca. Từ đó, Hồ Xuân Hương thể hiện niềm tự hào phái nữ và lên tiếng đòi quyền tự chủ cho những người phụ nữ.

Bài thơ ngắn gọn cô đọng hàm súc lời ít ý nhiều nhưng lại mở ra một bức tranh toàn vẹn về vẻ đẹp của người phụ nữ. Qua đó ta thêm hiểu hơn và trân trọng tài năng, tâm huyết của thi nhân dành cho người phụ nữ.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 11

Hồ Xuân Hương là một người phụ nữ tài hoa, thông minh của nền văn học Trung đại Việt Nam. Chính nhờ sự tài hoa đó bà được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm với một loạt các tác phẩm nổi tiếng nói về tiếng lòng, giá trị, nhân phẩm người phụ nữ trong xã hội xưa. Một trong những tác phẩm chữ Nôm đặc sắc của bà là Bánh trôi nước. Bài thơ phản ánh cuộc sống đau khổ tột cùng của người phụ nữ đồng thời ca ngợi tấm lòng son sắt và thủy chung của những người phụ nữ ấy.

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Với những người dân Việt, chắc hẳn không còn xa lạ với loại bánh trôi nước. Món bánh này xuất phát từ vùng đồng bằng Bắc Bộ với công thức đơn giản nhưng rất dễ ăn. Với màu trắng tinh khiết của bánh người xưa quan niệm đây là thứ bánh tinh khiết, được sử dụng dâng lên bàn thờ tổ tiên để thể hiện lòng thành kính. Xuất thân từ nữ giới, sống

vào cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX khi chế độ phong kiến ở giai đoạn suy tàn, bộc lộ mặt trái đầy xấu xa, tiêu cực Hồ Xuân Hương đã cảm nhận rõ sự phức tạp của xã hội, số phận bất hạnh của con người, nhất là phụ với thân phận đau khổ, phụ thuộc:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non”

Bánh trôi nước có vỏ ngoài trắng, tròn, nhân bên trong đỏ son. Dùng nước để luộc chín bánh, khi bánh sống thì chìm sâu dưới đáy, khi chín thì nổi lên mặt nước. Với biện pháp tu từ so sánh “thân em” như bánh trôi nước để nói lên thân phận nhỏ bé, heo hắt của người phụ nữ trong xã hội xưa. “Thân em vừa trắng lại vừa tròn” làm nổi bật ý nghĩa: cũng giống như chiếc bánh trôi vừa trắng, vừa tròn, thật đẹp đẽ, đáng yêu, người phụ nữ trong xã hội xưa luôn là phái đẹp, là tinh hoa cả tạo hóa, trong trắng.

Nhưng ẩn sau vẻ đẹp đó là sự “bảy nổi ba chìm với nước non”. Với biện pháp đảo ngữ “Bảy nổi ba chìm” đã khắc họa đậm nét hình ảnh chiếc bánh trôi lênh đênh, phiêu dạt với nước non. Từ đó, cho ta những suy nghĩ xót xa về số phận bảy nổi ba chìm trong xã hội trọng nam khinh nữ đầy bất công. Chính lễ giáo phong kiến của xã hội cũ đã tước đoạt quyền tự do của người phụ nữ, buộc họ phải sống lệ thuộc vào người khác. Không chỉ có Hồ Xuân Hương lên tiếng về thân phận người phụ nữ mà Nguyễn Du cũng có những đồng cảm với họ:

Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”

Dường như bất lực với số phận, người phụ nữ trong xã hội xưa dường như buông xuôi, phó mặc cho số phận:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Vẫn là mượn hình ảnh bánh trôi nước để nói về thân phận phụ nữ. Khi không được quyết định số phận, làm chủ cuộc đời của mình, người phụ nữ khác chi chiếc bánh trôi ngon hay dở là do tay kẻ làm ra nó bởi người phụ nữ xưa đâu được tự lựa chọn chồng cho mình mà phải theo ý cha mẹ, không được lựa chọn công việc để làm mà phải theo ý chồng,… Để rồi “Bảy nổi ba chìm” với nước non như thế, bánh trôi nước vẫn giữ được màu đỏ sẫm của đường thẻ. Khi bánh chín, lớp vở bằng bột nếp có màu trắng trong, nhìn thấy rõ màu của nhân.

Khi tác giả so sánh nhân bánh như tấm lòng son thì cái ẩn ý mà tác giả muốn gửi gắm đã kín đáo bộc lộ rằng dù có bị chà đạp, vùi dập, bị lệ thuộc đến đâu chăng nữa thì người phụ nữ Việt Nam vẫn giữ nguyên vẹn phẩm giá cao quý của mình. Mặc dù thân phận nhỏ bé nhưng người phụ nữ có một ý chí kiên định biết chừng nào. Đồng thời đây như một lời thách thức ngấm ngầm mà quyết liệt với cả xã hội phong kiến bạo tàn.

Để rồi, đến ngày nay, trải qua bao nhiêu năm của bề dày lịch sử, người phụ nữ Việt Nam vẫn luôn giữ gìn được cốt cách thanh cao, giá trị trong trắng của bản thân. Chính nhờ cốt cách này đã làm nên vẻ đẹp của phụ nữ Việt, giúp phụ nữ Việt tự tin khẳng định giá trị bản thân với phụ nữ khắp thế giới. Để từ đó, ngày nay xã hội đã công nhận giá trị và tôn vinh vẻ đẹp, cốt cách của người phụ nữ Việt.

Dù ở chế độ, xã hội nào đi chăng nữa người phụ nữ Việt Nam luôn đẹp. Qua bài thơ đã thể hiện tư tưởng tiến bộ, đầy nhân văn của Hồ Xuân Hương với nghệ thuật thơ sắc sảo, điêu luyện. Điều đó khiến thơ của bà sống mãi trong lòng người đọc.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 12

Theo dòng văn học Việt Nam, có không ít những tác phẩm viết về người phụ nữ. Họ trở thành đề tài lớn của văn học trung đại, là hình tượng mà bao tác giả phải nhức nhối, đau đáu khi viết về họ. Đặc biệt là trong dòng văn học trung đại, có nhiều tác phẩm viết về người phụ nữ khiến người đọc không khỏi xót xa, buồn thương cho số phận ngang trái của họ.

Một trong những bài thơ hay nhất viết về họ phải kể đến Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương, bài thơ viết về cuộc đời và số phận của những người phụ nữ phải chịu nhiều đắng cay của cuộc đời.

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non”

Hồ Xuân Hương không vạch trần hiện thực nghiệt ngã một cách trực tiếp mà qua tầng ý nghĩa trong câu từ để thể hiện ý tứ của mình. Tác giả chọn hình ảnh chiếc bánh trôi nước và ví nó như thân phận của người phụ nữ lúc bấy giờ. Vậy vì sao lại là chiếc bánh trôi nước mà không phải là bánh đúc, bánh đa,…hay một loại bánh nào khác? Bởi vì, trong chiếc bánh trôi nước ấy có những đặc tính mà khi đủ sâu sắc, người ta có thể cảm nhận nó như một số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa.

Bánh trôi nước vốn được làm từ bột nếp, khi lúa nếp gặt về, người ta xây thật nhuyễn rồi bằng bàn tay thuần thục của người làm bánh, họ nhào nặn ra thành những chiếc bánh hình tròn. Những chiếc bánh ấy có màu trắng của nếp, có vị thơm của hương nếp, nhân bánh được làm từ đậu xanh.

Hồ Xuân Hương miêu tả đặc điểm bên ngoài của chiếc bánh “vừa trắng lại vừa tròn” để cả ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ, họ cũng có ngoại hình, có nhân dáng đầy đặn, duyên dáng và xinh đẹp. Họ cũng là những người tràn trề nhựa sống, tươi mới và yêu đời và khát khao hạnh phúc.

Đáng lẽ ra những con người ấy xứng đáng có được niềm vui, có được hạnh phúc, nhưng số phận lại nghiệt ngã đẩy họ vào lận đận đoạn trường:

“Bảy nổi ba chìm với nước non”

Chiếc bánh trôi nước khi đem luộc cũng trải qua nổi chìm trong nồi bánh, đó cũng như chính cuộc đời ngang trái của người phụ nữ. Bao thăng trầm, biến cố, đoạ đầy đều phải trải qua, họ cũng đang vùng vẫy giữa biển nước của những bất công, tàn nhẫn mà xã hội gây ra.

Với xã hội trọng nam khinh nữ lúc bấy giờ, sinh ra làm phận nữ nhi đã là một thiệt thòi, lại càng không may mắn khi chính hạnh phúc của mình cũng không thể lựa chọn. Quan niệm “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” trở thành một sợi dây trói buộc cuộc đời người phụ nữ. Rồi khi theo chồng, ít ai không phải chịu cái kiếp “chồng chung”, đến thứ hạnh phúc nhỏ nhoi cũng phải san sẻ. Cuộc đời người phụ nữ chẳng thể tự mình quyết định, họ buộc phải nhận may, rủi trong bàn tay người khác.

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

Người cẩn thận, chu đáo, tỉ mỉ và nâng niu thì chiếc bánh làm ra được phần như ý, tròn trịa, trắng ngần. Kẻ vô tâm, hời hợt, thì bánh làm ra xấu xí, méo mó. Chiếc bánh kia muốn đẹp hay không còn phải nhờ vào cái tâm của người làm ra nó. Người phụ nữ cũng vậy, họ chẳng thể tự quyết định đời mình.

Với xã hội trọng nam khinh nữ lúc bấy giờ, sinh ra làm phận nữ nhi đã là một thiệt thòi, lại càng không may mắn khi chính hạnh phúc của mình cũng không thể lựa chọn. Nếu có phúc phần may mắn, lấy được người chồng biết sẻ chia, yêu thương thì cuộc đời họ mới có phần an ổn. Ngược lại, nếu gặp phải người chồng độc đoán, không biết yêu thương thì cuộc đời họ sẽ là những đắng cay, bất hạnh.

Dòng thơ thứ ba của bài gọi cho ta liên tưởng đến những câu ca dao xưa viết về cuộc đời người con gái. Hạnh phúc thì ít ỏi mà cay đắng, xót xa thì nhiều:

“Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu”

Hay

Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào giếng nước hắt ra ruộng cày”

Giá mà xã hội xưa kia bình đẳng, giá mà xã hội xưa kia biết yêu thương và thấu hiểu cho người phụ nữ thì tốt biết bao nhiêu. Người ta thường nói, khi sống trong một môi trường của sự xấu xa, ích kỉ, thối nát rất dễ dạy con người vào lạc lối, cùng đường, thậm chí nếu không bản lĩnh sẽ biến mình trở nên xấu xa. Nhưng những người con gái kiên cường trong xã hội cũ đã chứng minh điều ngược lại.

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Dẫu có thế nào, dẫu số phận có chông chênh ra sao họ vẫn luôn giữ một tâm hồn, một cốt cách cao đẹp, trong sạch ” tấm lòng son”. Người con gái xưa không chỉ đẹp về ngoại hình mà còn mang cả một tấm lòng yêu thương, thủy chung, son sắt và đầy bản lĩnh.

Văn học nước nhà đã mang đến bao hình đẹp về người phụ nữ vượt lên bùn lầy, chông gai của số phận để sống một cuộc đời ý nghĩa. Đó là chuyện “bánh trôi nước”, là nàng Kiều, là Vũ Nương, là chị Dậu, là Mị, là người đàn bà hàng chài,…..và biết bao người không tên không tuổi khác. Thật cảm phục và đáng tự hào biết bao cốt cách của người phụ nữ Việt Nam.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 13

Thân phận người phụ nữ lênh đênh, trôi nổi như mười hai bến nước vào thời phong kiến. Thương cảm cho thân phận đau thương của người phụ nữ, “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương đã sáng tác bài thơ “Bánh trôi nước”, một bài thơ em rất yêu thích.

Chỉ bằng bốn câu thơ trữ tình chất chứa nhiều tâm tư, tình cảm sâu sắc, bài thơ đã lôi cuốn người đọc, người nghe bằng những vần điệu miêu tả một chiếc bánh dân gian thường dùng nhưng hàm ý lại xoay quanh vẻ đẹp thuần khiết của người phụ nữ Việt Nam, được thể hiện sinh động như sau:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Khúc dạo đầu được thể hiện qua những vần thơ chân thật mà rất phong phú về hình ảnh:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn.”

Đọc câu thơ, em liên tưởng đến chiếc bánh trôi nước trăng trắng, tròm ủm gợi cho người dọc, người nghe một niềm thích thú ngọt ngào. Hình ảnh đó đã được nhà thơ vẽ ra với cách ẩn dụ đặc sắc: lồng ghép vào màu sắc và hình dáng của chiếc bánh hiện lên làn da trắng mịn màng và thân hình đầy đặn của người phụ nữ Việt Nam.

Chỉ bằng một câu thơ sức tích mà Hồ Xuân Hương đã nêu bật được vẻ đẹp “Nhất dáng, nhì da” của người phụ nữ nước ta. Cùng cảm nhận được nét đẹp của người phụ nữ về làn da, vóc dáng, Khổng Tử đã viết trong bài thơ Thạc Nhân II như sau: “Tựa mỡ đọng trắng mướt làn da.” Hoặc nhà thơ Nguyễn Du cũng đã khen ngợi: “Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.” Cả hai tác gia này đều có cảm nhận rất hay về nét đẹp của người phụ nữ, nhưng theo em thì vần thơ của Hồ Xuân Hương súc tích, dễ thương và mang tính dân gian hơn.

Tuy đẹp như vậy, nhưng họ lại phải chịu cảnh:

“Bảy nổi ba chìm với nước non.”

Đọc đến đây, lòng tôi bỗng vỡ oà niềm thương cảm. Nhà thơ đã xuất sắc khi tiếp tục tả hình ảnh những chiếc bánh trôi bập bềnh trong nước dựờng sóng sánh ánh vàng. Nhưng kèm theo hình ảnh hấp dẫn đó là số phận lênh đênh của người phụ nữ trong thời phong kiến qua thành ngữ “Bảy nổi ba chìm”. Cùng đồng cảm với tác giả, Nguyễn Du cũng từng viết: “Hoa trôi man mác biết là về đâu?” Nhưng câu thơ của Hồ Xuân Hương lại mang đậm tính chân thật, hàm súc chất chứa nỗi niềm riêng tư mà có lẽ nhà thơ cũng đang phải chịu đựng.

Vậy do đâu mà người phụ nữ phải chịu cảnh “bảy nổi ba chìm, chín lênh đênh” như vậy? Câu trả lời như sau:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn.”

Nghẹn ngào và xúc động là hai điều mà em cảm nhận được khi đọc câu thơ trên. Chiếc bánh trôi nước được vuông tròn hay nát vụn là đều do người nặn bánh quyết định. Và nhà thơ đã khéo léo sử dụng hình ảnh ẩn dụ này để nói lên thân phận người phụ nữ hạnh phúc hay đau khổ đều do người khác quyết định, chứ người phụ nữ không hề được tự tay định đoạt số phận hay tương lai của mình.

Người khác đó là ai? Đó chính là nam giới với những quan niệm lạc hậu của xã hội phong kiến “Trọng nam khinh nữ”, “Chồng chúa vợ tôi”, “Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”. Tuy nhiên với quan hệ từ “mặc dầu”, Hồ Xuân Hương cũng toát lên được ước vọng vươn lên của người phụ nữ muốn phá tung khuôn khổ chật hẹp này.

Tuy người phụ nữ phải sống trong cảnh nặng nề, tối tăm, nhưng đâu đó trong lòng họ vẫn ánh lên phẩm chất cao quý của con người Việt Nam:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Nhà thơ một lần nữa tiếp tục lồng ghép hình ảnh cái nhân của chiếc bánh mang sắc đỏ của đường thùng để tôn lên nét đẹp thanh tao của nhân phẩm người phụ nữ luôn trung hậu, thủy chung. Câu thơ cuối trong bài thất ngôn tứ tuyệt là câu “Hợp”, câu mang ý chính của toàn bài, mang ý nghĩa quan trọng nhất đó là “tấm lòng son”, tấm lòng son sắt như màu đỏ cao quí của máu chảy trong con người.

Vừa miêu tả được bánh trôi nước vừa đề cao được nét đẹp bề ngoài lẫn bề trong của người phụ nữ, điều này đã thể hiện được tài năng xuất chúng của một nữ thi sĩ được người đời ca ngợi là “Bà chúa thơ Nôm”. Quả không ngoa chút nào vì với những quan hệ từ bình thường như “mặc dầu”, “mà”, nhà thơ đã diễn tả đầy đủ tinh thần hiên ngang bất khuất của người phụ nữ vừa sẵn sàng đối chọi với quan niệm hà khắc của chế độ phong kiến vừa giữ gìn phẩm chất cao đẹp của mình trong bất cứ hoàn cảnh nào.

Bằng nghệ thuật điêu luyện của thể thơ Đường hàm súc cùng với thủ pháp ẩn dụ sinh động, bài thơ Bánh trôi nước của nữ văn sĩ tài hoa Hồ Xuân Hương đã cùng lúc phác hoạ được hình ảnh của chiếc bánh trôi nước, đồng thời vẽ lên hình ảnh của người phụ nữ tuy số phận hẩm hiu trong một xã hội hủ lậu nhưng vẫn sáng lên niềm hy vọng và phẩm chất cao quí của mình.

Càng yếu quý tâm hồn và ngưỡng mộ tài năng văn thơ kiệt xuất của Bà chúa thơ Nôm, thế hệ phụ nữ ngày nay, đặc biệt là bản thân em, càng phải phát huy được những phẩm chất mà tác giả gửi gắm trong những câu thơ da diết, đầy xúc động. Trong công cuộc đổi mới đất nước, người phụ nữ giữ một vai trò quan trọng, nên họ càng phải phấn đấu hơn nữa để giữ gìn nét đẹp nội tâm đồng thời trau dồi thêm kiến thức để tự khẳng định mình. Có như thế người phụ nữ mới bình đẳng với nam giới để cùng chung tay xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 14

Hồ Xuân Hương, một hồn thơ trong trẻo, một nữ thi sĩ tài năng của nền thơ ca Việt Nam. Giọng thơ của bà mang âm hưởng nhẹ nhàng, nữ tính, đồng thời thể hiện khát vọng được yêu thương thầm kín của người phụ nữ. “Bánh trôi nước” là một trong những tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp của nhà thơ, ở đó, người ta bắt gặp hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam xưa: Xinh đẹp, nết na và chung thủy, son sắt, bộc lộ qua cả vẻ đẹp hình thể và vẻ đẹp tâm hồn.

Bản thân không may trải qua nhiều sóng gió đường tình duyên, Hồ Xuân Hương thấu hiểu và cảm thông cho những tâm sự, những nỗi buồn luôn cất giấu trong lòng của người phụ nữ. Thân phận phụ nữ thấp cổ bé họng, không có tiếng nói trong xã hội, bà tìm đến thơ văn, mượn ngòi bút, mượn giấy mực để bày tỏ những xúc cảm khát khao mãnh liệt của mình.

Trong “Bánh trôi nước”, người đọc nhận ra hình tượng người phụ nữ Việt Nam xưa với nét đẹp hình thể nuột nà, mơn mởn và nét đẹp tâm hồn giản dị, chân phương, dù có vất vả, lận đận nhưng vẫn giữ nguyên bản chất tốt đẹp, thủy chung, lương thiện điển hình.

Lựa chọn hình tượng chiếc bánh trôi nước, tác giả ví von thức quà quê giản dị này với hình ảnh người phụ nữ Việt Nam:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Miêu tả chiếc bánh trôi nước hay chính là miêu tả người phụ nữ Việt Nam với nét đẹp về ngoại hình. Chiếc bánh trôi nước trắng ngần, tròn trịa, đẫy đà với nhân đường ngọt ngào bên trong. Trong văn hóa xưa, bánh trôi nước là món quà vặt đơn sơ, dễ kiếm, hương vị ngọt thanh. Tác giả mượn motif “thân em” trong ca dao dân ca để giới thiệu về người phụ nữ.

Hai tiếng “thân em” vừa mang lại cảm giác bé nhỏ, yếu đuối, lại vừa có hàm ý tự hảo. Người con gái ấy biết mình đẹp, ắt hẳn trong lời giới thiệu cũng có chút tình tự đáng yêu. Sự kín đáo ngay từ cách giới thiệu khiến người đọc cảm nhận được vẻ đẹp ngọt ngào, nhuần nhị, hình thể đầy đặn của người phụ nữ. Vẻ đẹp chẳng phải thắt đáy lưng ong chuẩn mực nhưng lại khiến người ta xao xuyến, vẻ đẹp phúc hậu, tròn đầy của người vợ, người mẹ, người phụ nữ đảm đang, tháo vát thời xưa.

Hình tượng người phụ nữ Việt Nam được tác giả khéo léo lồng ghép vào quá trình nặn, nấu ra những chiếc bánh trôi nước:

Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

“Bảy nổi ba chìm”, sử dụng thành ngữ “ba chìm, bảy nổi, chín lênh đênh”, tác giả miêu tả công đoạn luộc bánh, hay chính là những vất vả, khó khăn, bấp bênh, trôi nổi của cuộc đời người phụ nữ. Không chỉ “một” mà là “ba”, là “bảy”, là những lo toan, sóng gió cuộc đời người phụ nữ sớm phải bươn chải. Trong xã hội phong kiến đương thời, phụ nữ bị coi là phận “con ong cái kiến”, thấp cổ bé họng, không có quyền tham gia, ý kiến.

Ngay cả đến số phận của mình cũng không được lựa chọn, phải phó mặc vào sự sắp xếp của gia đình. Sống dưới ách thống trị và tư tưởng, quan điểm về đạo Tam tòng: “Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”, người phụ nữ cả đời chỉ có thể núp dưới bóng đàn ông, bị bóc lột, bị chà đạp nhưng không dám kêu than, không thể đứng lên chống trả.

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”, chiếc bánh trôi nước phải người khéo nặn thì mềm mại, tròn trịa, phải người vụng thì méo mó, sơ sài, cũng giống người phụ nữ nếu may mắn được gả vào gia đình lương thiện thì được sống một đời an nhàn, bằng không sẽ phải chịu khinh miệt, đớn đau đến cuối đời. “Mặc” trong từ “mặc kệ” thể hiện sự bất lực, phó mặc số phận, phó mặc cuộc đời đưa đẩy. Hình ảnh người phụ nữ có phần khổ hạnh, đáng thương khiến người đọc không khỏi cảm thấy thương xót, thông cảm.

Trong hoàn cảnh khốn cùng ấy, người phụ nữ vẫn luôn giữ cho mình nét đẹp tâm hồn:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Tấm lòng son sắt, thủy chung dẫu cho có bị cuộc đời vùi dập, bị người đời đối xử bạc bẽo, vẫn luôn một lòng một dạ, lương thiện và đáng quý. Phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam được đề cao, một tâm hồn trong sạch, một tấm chân tình trước sau như một. Dù có phong ba bão táp, sóng gió cuộc đời, dù có long đong, lận đận, vất vả, “tấm lòng son” vẫn được gìn giữ, chắt chiu. nét đẹp tâm hồn luôn mang bản tính thiện lương, hiền lành giữa cuộc đời xô bồ, bất công.

Bằng tình thương, sự trân trọng với người phụ nữ và khả năng sử dụng ngòi bút đại tài, hình ảnh người phụ nữ Việt Nam đã được tác giả khắc họa qua hình tượng chiếc bánh trôi nước, ngoại hình đẹp đẽ, xinh xắn, cuộc đời vất vả, nhuốm màu đau thương nhưng quan trọng nhất vẫn là trái tim thủy chung, son sắt. Đó chính là giá trị nhân đạo lớn nhất trong văn thơ của Hồ Xuân Hương.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 15

Số phận của những người phụ nữ trong xã hội xưa cũ luôn gặp phải những sóng gió của cuộc đời. Bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một trong những bài thơ xuất sắc khi sử dụng một hình ảnh quen thuộc “bánh trôi nước” và đã tạo cho bạn đọc một sợi dây nối vô hình giữa những con người khác nhau, hai thời đại khác nhau đó chính là sự cảm thông:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Hai tiếng “thân em” đi vào trong văn học đã trở thành một hình tượng quen thuộc để nói về người phụ nữ, người con gái trong xã hội phong kiến. Kể đến trong ca dao:

Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai

Hay:

Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cầy

“Thân em” thân thuộc và thân thương. Không phải “thân chị, thân cô” mà là “thân em”. Cách gọi ấy toát lên một sự nhỏ bé, một số phận thấp kém không được xem trọng trong xã hội. Và “thân em” ấy được hình dung tưởng tượng so sánh với hình ảnh bánh trôi nước. Một hình ảnh chạy xuyên suốt bốn câu thơ, Hồ Xuân Hương với con mắt nghệ sĩ của mình, tâm hồn bà mở ra đón nhận những rung động mới lạ khi làm bài thơ này.

Dựa vào đặc điểm riêng biệt của bánh trôi: bên ngoài trắng và tròn mịn bởi lớp bột thơm tho nên tác giả đã ví người con gái đẹp, và nõn nà như bánh trôi. Đó là nét đẹp riêng biệt của người phụ nữ Á Đông, dịu dàng và đằm thắm biết mấy. Không những có điểm tương đồng vẻ ngoài mà bên trong đều có tâm hồng cao quý “tấm lòng son” ấy vừa là son sắc, thủy chung, trinh nguyên. Nhưng tiếc thay, thân phận phụ nữ lại “bảy nổi ba chìm với nước non”.

Một cách vận dụng thành ngữ (ba chìm bảy nổi) quen thuộc và lối so sánh đã hiện lên thân phận hẩm hiu, dầm mưa dãi nắng của cuộc đời. Người phụ nữ xưa không làm chủ được cuộc đời của chính họ, chính những áp bức bất công, những khổ đau và bất bình đẳng trong xã hội đã khiến họ long đong lận đận, trôi dạt trên biển đời rộng lớn và mênh mông không tìm thấy một nơi để về. Để rồi họ phó mặc cuộc đời mình cho kẻ khác:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Khi làm bánh trôi nước, thợ làm bánh có công đoạn nhào nặn bột để thành hình dạng bánh trôi. So sánh như vậy với người phụ nữ tức những số phận nhỏ bé ấy chẳng những mông lung không tìm ra phương hướng mà nó còn bị sự thô bạo phũ phàng vùi dập tấm thân, tâm hồn của họ. Hai từ “mặc dầu” như chứa đựng một sự phó mặc và bất lực của người phụ nữ trước những hành hạ về thể xác và tâm hồn. Mọi thứ khiến họ bị tổn thương. Nhưng không vì thế, mà người phụ nữ mất đi vẻ đẹp vốn có của mình:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Sau bao thử thách gian truân nhưng vẻ đẹp của người phụ nữ không hề mai một. Chính kết cấu đối lập đã tạo ra một sự khác biệt giữa tấm lòng của họ và những gì họ phải trải qua và chịu đựng. Sau cùng họ vẫn giữ một thái độ kiên quyết, nhất định bảo vệ tâm hồn của mình, thứ còn sót lại duy nhất họ có thể làm chủ.

Bởi lẽ, tâm hồn của mỗi người chúng ta là những vùng kì diệu vô hình chỉ chính họ mới biết tâm hồn họ cần gì, muốn gì? Họ dù bị “nặn” “bảy nổi ba chìm” nhưng họ vẫn muốn giữ lại phần tâm son sắc, trong trắng và thủy chung của mình. Đó là nét đẹp riêng biệt và cao quý nhất của người con gái, người phụ nữ Việt Nam. Hồ Xuân Hương làm bài thơ không chỉ thể hiện sự cảm thông mà còn khẳng định giá trị đáng kính của người phụ nữ.

Bài thơ bánh trôi nước là một trong những bài thơ tiêu biểu cho số phận phụ nữ thời phong kiến xưa. Tuy gian khổ, trầm luân nhưng tâm hồn họ vẫn sáng mãi, chiếu dọi cả một thời đại.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 16

“Bánh trôi nước” là một trong những bài thơ nổi tiếng của Hồ Xuân Hương. Bài thơ vừa cho thấy vẻ đẹp và số phận người phụ nữ trong xã hội cũ, đồng thời cho thấy tấm lòng nhân văn cao cả.

Bài thơ có hai lớp nghĩa chính, lớp nghĩa thứ nhất là lớp nghĩa tả thực, miêu tả bánh trôi nước từ hình dáng cho đến cách làm. Bánh trôi có hình tròn, màu trắng. Làm bánh trôi bằng cách viên thành hình tròn nhỏ vừa ăn, bên trong bánh trôi là một viên đường nhỏ, thường được làm bằng đường phên hoặc đường phèn. Khi luộc thấy bánh lên tức là bánh đã chín. Bài thơ đã mô tả một cách chân thực, chính xác về món ăn dân dã, quen thuộc của nhân dân ta.

Nhưng ẩn đằng sau lớp nghĩa tả thực đó lại là lớp nghĩa ẩn dụ hết sức tinh tế, sâu sắc, hình ảnh bánh trôi cũng chính là hình ảnh biểu tượng cho người phụ nữ. Mở đầu bài thơ tác giả sử dụng mô típ quen thuộc trong văn học dân gian “Thân em”. Hai chữ thân em nói lên nỗi đau thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Tiếng thơ của Hồ Xuân Hương có sự đồng điệu, gặp gỡ với những tiếng hát than thân trong ca dao:

“Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

Việc Hồ Xuân Hương sử dụng các ngữ liệu dân gian vừa khiến cho thơ bà gần gũi, mềm mại với đời sống, mặt khác làm cho tiếng thơ trở nên da diết, thấm đầy chất nhân bản, trở thành tiếng thơ của bao người.

Ngay từ câu thơ đầu tiên của bài, bà đã khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ: trắng, tròn, họ mang vẻ đẹp phúc hậu, hiền từ. Lời khẳng định này cũng cho thấy bà rất có ý thức về bản ngã của mình nói riêng và của những người phụ nữ nói chung.

Mang vẻ đẹp về hình thức, ý thức được vẻ đẹp đó, nhưng số phận của họ lại hết truân chuyên, vất vả:

“Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”

Thân phận của họ cũng chẳng khác gì những tấm lụa đào, hạt mưa sa,… người con gái trong xã hội cũ không được tự quyết định số phận, hạnh phúc của mình. Khi ở nhà họ phụ thuộc vào cha mẹ, cha mẹ đặt đâu họ phải ngồi ở đó, đến lúc đã yên bề gia thất số phận của họ lại tiếp tục bị phụ thuộc vào người chồng. Những người phụ nữ này thật nhỏ bé và đáng thương, cuộc đời chìm nổi với biết bao sóng gió, hạnh phúc của bản thân không được tự mình quyết định.

Mặc dù cuộc sống không được suôn sẻ, luôn gặp phải những sóng gió nhưng những người phụ nữ ấy lại mang trong mình những phẩm chất hết sức tốt đẹp:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Họ là những người phụ nữ luôn mang trong mình tấm lòng trong trắng, tốt đẹp, dù gặp cảnh ngộ nào cũng vẫn giữ được tấm lòng son sắt, thủy chung. Chữ “son” như một điểm sáng, nhãn tự trong bài, làm bừng sáng nét đẹp về nhân cách, phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam.

Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc. Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ đặc sắc. Kết hợp linh hoạt các mô típ của văn học dân gian khiến cho bài thơ vừa giản dị, gần gũi vừa mang dáng dấp uyên bác, tài hoa. Tất cả những yếu tố đó đã góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm

Tác phẩm đã ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ ở phẩm chất mà ngay cả vẻ đẹp bề ngoài. Bài thơ cũng là tiếng nói cảm thông với số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 17

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầ tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Chỉ có những chiếc bánh trôi nước mộc mạc giản đơn thế thôi mà tác giả Hồ Xuân Hương đã làm nên một bài thơ nói lên sự chịu đựng, gánh lấy quan niệm sai trái trọng nam khinh nữ của người phụ nữ lúc bấy giờ. Bài thơ chỉ có những vốn từ đơn giản thân thuộc mà chất chứa biết bao nhiêu tình cảm.

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn". Tác giả đã sử dụng mô típ ca dao quen thuộc "Thân em" để ngưởi phụ nữ có thể hóa thân vào những chiếc bánh trôi nước dân dã đáng yêu. Hàm chứa bên trong vẫn là ca ngợi vè đẹp của người phụ nữ biến họ thành những đóa hoa xinh đẹp, lộng lẫy và thắm tươi nhất của cuộc đời. Làm cho cuộc sống này thêm tươi đẹp thêm màu sắc.

"Bảy nổi ba chìm với nước non". Thành ngữ "bảy nổi ba chìm" được vận dụng tài tình nhằm gợi tả số phận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến xưa. Để bày tỏ nỗi xúc động thương cảm của bà Hồ Xuân Hương đứng trước số phận lênh đênh chìm nổi chẳng biết đi về đâu của người phụ nữ. Chỉ mặc cho số phận định đoạt. Tôi tự hỏi: "Một người phụ nữ đẹp đến thế mà vì lẽ gì phải chịu đựng cuộc đời như vậy, chẳng lúc nào được sống trong cuộc sống vui vẻ hạnh phúc?" Tại sao những người đàn ông to lớn khỏe mạnh như thế mà không chịu những số phận khổ cực mà bắt những phụ nữ nhỏ bé kia phải gánh lấy chứ?

"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn". Tác giả sử dụng một biện pháp nghệ thuật: đảo ngữ. Nói lên người phụ nữ phải sống lê thuộc. "Tại gia tòng phụ, xuất giá tỏng phu, phu tử tòng tử". Lúc ở nhà thì phụ thuộc vào cha, cha bảo gì làm nấy chằng giám làm trái. Khi lập gia thất thì phải cung phụng cho chồng, cũng chẳng giám làm sai. Lúc chồng mất sống phận của mình phải nương nhờ vào con của mình. Trên cuộc đời này làm gỉ có quan niệm vô lí đến thế! Vậy biết bao giờ họ mới có được cuộc sống riêng tự lâp cho chính bản thân mình. Họ phải đau khổ biết bao để chịu đựng những thứ đao lí như thế.

"Mà em vẫn giữ tấm lòng son". Giọng thơ tự hào quả quyết biểu thị thái độ kiên trì, bền vững. "Tấm lòng son" tượng trưng cho phẩm chất sắc son thủy chung, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam đối với chồng con. Với mọi người tuy bị cuộc sống phụ thuộc, đối xử không công bằng trong cuộc đời. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách của Hồ Xuân Hương: cảm thương cho người phụ nữ, căm phẫn đối với người chồng.

Bài thơ nói về người phụ nữ Việt Nam thời xưa qua hình ảnh bánh trôi nước - một món ăn dân tộc bằng một thứ ngôn ngữ bình dị, dân gian. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hóa hoàn toàn. Thơ hàm súc đa nghĩa giàu bàn sắc Xuân Hương. Bài thơ biểu lộ niềm thông cảm và tự hào đối với số phận, thân phận và của người phụ nữ Việt Nam nó có gái trị nhân bản đặc sắc. Nữ sĩ viết với tất cả lòng yêu mến, tự hào bản sắc nền văn hóa Việt.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 18

Trong xã hội phong kiến xưa, người phụ nữ luôn phải chịu những bất công, những định kiến đầy nghiệt ngã của xã hội. Sinh ra là người phụ nữ đã định sẵn những bất công, khác với các bậc nam nhi, họ bị coi thường, khinh rẻ, đối xử tàn nhẫn. Đó chính là nàng Kiều, nàng Tiểu Thanh trong thơ Nguyễn Du, là Vũ Thị Thiết trong tác phẩm của Nguyễn Dữ...

Trong xã hội phong kiến ấy, người phụ nữ không có tiếng nói, cũng như bất kì địa vị vị gì. Hồ Xuân Hương đã được xem như một hiện tượng của nền văn học Việt Nam. Vì lần đầu tiên trong lịch sử văn chương, có người phụ nữ đề cao người phụ nữ, cất những vần thơ đấu tranh cho số phận của người phụ nữ, châm biếm, đả kích, thậm chí là hạn bệ các "thần tượng" trong xã hội lúc bấy giờ là vua chúa, quan lại, giai cấp thống trị. Một trong những bài thơ tiêu biểu của Hồ Xuân Hương là bài thơ "Bánh trôi nước".

Thơ Hồ Xuân Hương có cái sắc sảo trong câu từ, châm biếm chua cay khi phê phán giai cấp thống trị, những con người có chức có quyền nhưng sống tàn nhẫn, giả dối, đáng khinh. Lần đầu tiên có người dám lên tiếng và đả kích mạnh mẽ như vậy. Tuy nhiên, khi viết về những người phụ nữ, Hồ Xuân Hương lại luôn dành cho họ sự đồng cảm sâu sắc cùng với thái độ thiết tha nhất, bài thơ "Bánh trôi nước" viết về thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa, đó là một thân phận nổi trôi, phù du và vận mệnh, cuộc sống của mình họ không được tự định đoạt mà hoàn toàn là do những người đàn ông, những người chồng của họ.

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non"

Mở đầu bài thơ, nhà thơ Hồ Xuân Hương đã gợi mở những hình ảnh của những chiếc bánh trôi nước. Bánh trôi nước là loại bánh làm bằng bột gạo nếp, qua bàn tay của những người nghệ nhân thì khi nặn xong chúng có hình dạng tròn trịa cùng một màu trắng đặc trưng của gạo. Ở trong bài thơ này, nhà thơ Hồ Xuân Hương đã mượn hình ảnh của những chiếc bánh trôi nước để nói về cuộc sống và số phận của những người phụ nữ trong xã hội xưa. Hiểu như thế ta có thể thấy qua hình ảnh tròn, trắng của những chiếc bánh trôi gợi ra vẻ đẹp bên ngoài, vẻ đẹp hình thể của những người phụ nữ.

Đó chính là một vẻ đẹp tươi mới, tròn trịa, đầy sức sống "Thân em vừa trắng lại vừa tròn". Nhưng đối nghịch với vẻ đẹp đầy sức sống đó lại là một số phận, tương lai đầy mịt mờ, tăm tối"Bảy nổi ba chìm với nước non". Về ý nghĩa tả thực, ta có thể hiểu đây là là quá trình luộc chín bánh, hoàn thành bước cuối cùng . Nhưng đây cũng chỉ là một hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng. Bởi nó gợi ra số phận, cuộc đời đầy thăng trầm, biến đổi của những người phụ nữ. Như đã nói, trong xã hội xưa, sinh ra trong thân phận của người phụ nữ vốn đã là một thiệt thòi, bất công.

Bởi từ khi sinh ra đến lúc dựng vợ gả chồng thì họ hoàn toàn không được quyết định bất cứ vấn đề gì, kể cả tình yêu, đối tượng kết hôn, hạnh phúc của cả cuộc đời mình, vì trong xã hội xưa có quan niệm "Cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy", hay "xuất giá tòng phu", nghĩa là một khi đã lấy chồng thì mọi việc đều phải theo chồng. Vì vậy mà số phận thăng hay trầm đều hoàn toàn dựa vào người chồng của mình:

"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son"

Đến câu thơ này thì ý niệm của hai câu thơ đầu được thể hiện, triển khai một cách rõ nét, cụ thể hơn. Nếu như những chiếc bánh trôi tròn, méo, rắn, nát đều phụ thuộc vào tay người nặn, nếu như được họ cẩn trọng, nâng niu thì khi hoàn thành chiếc bánh sẽ có hình tròn mà màu trắng trong. Ngược lại, nếu người nghệ nhân vô tâm, hời hợt thì chiếc bánh sẽ bị méo mó, và khi luộc trong nước sẽ bị vỡ.

Đối với người con gái trong xã hội xưa cũng vậy, nếu may mắn gặp được người cũng biết yêu thương, trân trọng thì cuộc sống của học sẽ hạnh phúc, vui vẻ; còn khi lấy phải người chồng độc đoán, vũ phu thì họ sẽ có cuộc sống đau khổ, bất hạnh. Nhưng dẫu cuộc sống có bất biến, phù du thì những người con gái ấy vẫn giữ được vẻ đẹp trong trắng thủy chung trong tâm hồn. Đến đây thì hình ảnh của những người phụ nữ trong xã hội xưa được hoàn thiện, không chỉ có vẻ đẹp ngoại hình mà vẻ đẹp tâm hồn của họ rất đáng được trân trọng.

Mượn hình ảnh của những chiếc bánh trôi, nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã xây dựng thành công hình ảnh của người phụ nữ xưa, đó là những người phụ nữ có vẻ đẹp toàn diện, không chỉ là vẻ đẹp hình thức mà còn là vẻ đẹp của tâm hồn. Dẫu có những bất hạnh, đau khổ thì vẻ đẹp tâm hồn ấy không những không mất đi mà còn sáng rực lên những tia sáng của phẩm chất, đạo đức. Thông qua bài thơ, nhà thơ cũng thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với thân phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 19

Hồ Xuân Hương là một nữ sĩ tài danh của văn học trung đại Việt Nam và bà đã để lại nhiều tác phẩm có ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Nhắc đến những sáng tác tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách nghệ thuật độc đáo của nhà thơ, chắc hẳn bài thơ “Bánh trôi nước” là một cái tên không thể thiếu:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Hồ Xuân Hương là một nhà thơ nữ có nhiều đóng góp quan trọng cho văn học dân tộc, cụ thể là trong nền văn học trung đại của nước ta. Cho đến hiện nay, việc Hồ Xuân Hương có lai lịch như thế nào vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ vì người ta vẫn chưa tìm được nguồn tư liệu nào tin cậy ghi chép thông tin về nhà thơ.

Tuy nhiên, nhân gian xưa nay vẫn cho là bà là con gái của Hồ Phi Diễn (1704 –?), quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Trong lần Hồ Phi Diễn ra Bắc để dạy học thì đã gặp gỡ và lấy một người vợ lẽ quê ở Bắc Ninh và sinh ra Hồ Xuân Hương, ông đưa gia đình mình về sống tại phường Khán Xuân ở gần Hồ Tây (thuộc Hà Nội).

Hồ Xuân Hương vốn là một người có tố chất thông minh và khả năng văn thi phú xuất sắc tuy nhiên cuộc đời lại lắm nỗi đa đoan. Bà được gả cho đi từ sớm và trải qua hai lần xây dựng gia đình, bà vẫn không có được một cuộc sống của một gia đình hạnh phúc vì cả hai lần ấy, bà đều là vợ lẽ.

Về sự nghiệp văn chương, Hồ Xuân Hương đã để lại cho đời một tập thơ “Lưu hương kí” viết bằng chữ Hán và khoảng 50 tác phẩm thơ viết bằng chữ Nôm. Chính số lượng lớn tác phẩm là chữ Nôm cùng với sự thể hiện đầy ấn tượng trong mỗi bài thơ nên bà được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”.

Tác phẩm “Bánh trôi nước” được viết bằng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt. Bài thơ viết về một món ăn dân dã trong đời sống dân gian là món bánh trôi nước. Thế nhưng ẩn sau lớp nghĩa về đề tài món ăn ấy lại là sự khẳng định và ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ, đồng thời cũng góp phần lên tiếng tố cáo chế độ xã hội phong kiến bất công với họ. Phân tích bài thơ Bánh trôi nước, ta thấy đây chính là tầng nghĩa làm nên giá trị của bài thơ.

Khi chọn một món ăn truyền thống của dân tộc làm đề tài trong tác phẩm của mình, Hồ Xuân Hương đã làm cho tác phẩm của mình trở nên độc đáo trong thời đại nền văn học trung đại thường lấy những những hình ảnh mang tính chuẩn mực của mây, hoa, tuyết nguyệt là cảm hứng sáng tác.

Tuy đối tượng nhà thơ viết chỉ là một loại bánh bình dị nhưng giá trị của bài thơ không chỉ đơn thuần nằm ở việc giới thiệu một món ăn. Nếu chỉ đơn giản như vậy thì tác phẩm sẽ không thể hiện được phong cách độc đáo của một tài năng như Hồ Xuân Hương. Khi phân tích bài thơ Bánh trôi nước, ta thấy tác phẩm được hiểu theo hai lớp nghĩa: miêu tả bánh trôi nước là lớp nghĩa bên ngoài và đằng sau đó là lớp nghĩa mang giá trị nhân đạo sâu sắc: khẳng định, sự ca ngợi vẻ đẹp, phẩm chất của người phụ nữ sống trong chế độ phong kiến đầy rẫy những ngang trái, bất công.

Hình ảnh bánh trôi nước trong câu thơ thứ nhất. Mở đầu tác phẩm, nữ sĩ viết:“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Khi phân tích bài thơ Bánh trôi nước, người đọc nhận thấy câu thơ mở đầu đã giới thiệu về hình ảnh của chiếc bánh trôi có thực trong cuộc sống. Đó là loại bánh được làm từ bột nếp, được nhào nhặn và nấu chín bằng cách luộc. Cụm từ “vừa trắng lại vừa tròn” đã gợi ra hình ảnh chiếc bánh trôi làm từ một nếp trắng mịn và có hình dạng tròn trịa, xinh xắn. Dường như khi bộc bạch về “thân em…”, chiếc bánh đang tự giới thiệu về mình đầy tự hào về cái dáng hình trắng xinh ấy. Cụm từ “thân em…” vốn là một kết cấu quen thuộc trong rất nhiều những bài ca dao trữ tình. Chẳng hạn như:

“Thân em như trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết tắp vào đâu”

Hay:

“Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”

Trường hợp cụm từ “thân em” xuất hiện trong những bài ca dao nói trên thường được dùng với ý nghĩa gợi lên thân phận còn trong câu thơ này của Hồ Xuân Hương, cụm từ ấy lại là chủ thể của vẻ đẹp về dáng hình. Nhưng câu thơ không đơn thuần chỉ miêu tả về hình ảnh chiếc bánh trôi. Thông qua hình ảnh của chiếc bánh ấy, Hồ Xuân Hương đã khéo léo liên tưởng đến hình ảnh của người phụ nữ…

Nhờ vào tài năng quan sát của mình, Hồ Xuân Hương đã phát hiện ra những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi với lại hình ảnh của người phụ nữ. Người phụ nữ ấy có vẻ đẹp ngoại hình nổi bật với làn da trắng trẻo, mịn màng và một vóc dáng tròn trịa, đầy đặn và phúc hậu. Thân phận chìm nổi của người phụ nữ xưa trong câu thơ thứ hai và ba: “Bảy nổi ba chìm với nước non”.

Chiếc bánh trôi sau khi đã được nặn thành hình sẽ được đem luộc. Những chiếc bánh để có thể chín được thì phải trải qua giai đoạn lúc thì “chìm” khi lại“nổi”. Tác giả đã rất cụ thể trong việc miêu tả công việc luộc bánh này. Đằng sau câu chữ miêu tả về giai đoạn đun nấu của bánh trôi, nhà thơ lại hướng đến hình ảnh của người phụ nữ với sự vất vả và gian nan. Họ vốn là những bông hoa xinh xắn, tươi mát với vẻ đẹp ngoại hình thế nhưng khi có vẻ đẹp ấy không có nghĩa là sẽ có một cuộc đời hạnh phúc…

Trong xã hội phong kiến, người phụ nữ với số phận giống như chiếc bánh trôi kia, cũng có lúc vui sướng nhưng cũng không khỏi bao lần khổ đau. Câu thơ có sử dụng thành ngữ “bảy nổi ba chìm” chính là để thể hiện sự long đong, vất vả của họ. “Thân em” duyên dáng, diễm kiều là thế nhưng lại phải chịu sống cơ cực, lầm than trong cảnh “nước non” trời đất rộng lớn và bao la. Câu thơ xuất hiện như một lời thở than của người phụ nữ, họ tự cảm nhận, ý thức được vẻ đẹp của mình thế nhưng phải chịu cảnh sống lênh đênh, chìm nổi, phải chịu sự bất công của xã hội.

Người phụ nữ xinh đẹp nhưng phải chịu cảnh sống bấp bênh, nổi trôi vô định và lại còn không thể tự quyết định được cuộc đời của chính bản thân mình, giống như chiếc bánh trôi kia, ngon hay dở, “rắn” hay “nát” cũng là do bàn tay người nặn tạo nên:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”. Người nặn có khéo léo, cẩn thận thì chiếc bánh làm ra sẽ thơm ngon nhưng nếu người nặn vụng về thì tất yếu chiếc bánh đó đôi khi bị vỡ vụn. Hình ảnh tả thực này cũng có mối liên hệ với thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Họ không thể tự quyền quyết định cuộc đời của mình. Dù là sung sướng hay khổ đau, bất hạnh hay viên mãn thì cũng không phải do họ tự định đoạt mà điều đó phụ thuộc vào “kẻ nặn”, vào những con người khác trong xã hội…

Những đối tượng, những điều cho phối, quyết định cuộc đời người phụ nữ được nhắc tới ở đây có thể là người nắm quyền hành, những người đàn ông và thậm chí là những tập tục hà khắc của một xã hội có sự bất bình đẳng nam nữ. Khi phân tích bài thơ Bánh trôi nước, ta thấy đây mới chính là điều mà tác giả hướng đến thông qua sự đề cập về hình ảnh chiếc bánh trôi.

Vẻ đẹp tâm hồn đáng trân trọng của người phụ nữ trong câu thơ cuối. Dù sống trong hoàn cảnh bị phụ thuộc vào người khác, dù phải mang thân phận lênh đênh, nổi chìm nhưng những người phụ nữ ấy lại vẫn sống và giữ gìn trọn vẹn những phẩm chất vô cùng quý giá của mình: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”.

Chiếc bánh trôi khi chín thì lớp bột trắng bên ngoài sẽ là lớp áo bảo vệ cho nhân bánh đỏ bên trong. Và chính nhân bánh đỏ ngọt bên trong ấy sẽ làm cho hương vị của chiếc bánh trở nên thơm ngon, hấp dẫn. Chiếc bánh trải qua giai đoạn chìm nổi và có thể “rắn” và bị nát dưới bàn tay của “kẻ nặn” nhưng nhân bánh bên trong – “tấm lòng son” của nó trước sau vẫn ngọt ngào.

Người phụ nữ ngày xưa cũng như thế, dù cho họ phải sống một đời vô định, bấp bênh chìm nổi và nhất là phải sống phụ thuộc vào người khác nhưng có một điều chắc chắn rằng những khổ đau, bất hạnh ấy sẽ không thể nào làm cho những người phụ ấy mất đi những vẻ đẹp đáng quý. Cụ thể hơn, họ sẽ vẫn luôn giữ gìn “tấm lòng son” của sự thủy chung, nghĩa tình.

Câu kết của bài thơ đặt trong mối quan hệ với câu thơ thứ ba ở phía trên đã tạo nên ý nghĩa tăng tiến cho nội dung câu thơ thông qua cặp từ mang tính liên kết là “dù” – “mà”. Chính nhờ ý nghĩa của cặp từ liên kết này mà tiếng than chua xót cho phận mình được thể hiện trong những câu thơ trước đó đã nhường chỗ cho sự khẳng định, đôi khi còn là lòng quyết tâm mà người phụ nữ thể hiện trong việc sẽ giữ gìn vẻ đẹp của phẩm giá con người đến cùng mà không có một chút gì thay đổi.

Dù cho cuộc đời có lắm những giông gió, bão tố, dù cho có bị mọi người ức hiếp, chi phối thì “tấm lòng son” của người phụ nữ chắc chắn không không bao giờ suy chuyển. Bài thơ kết thúc ở màu son đỏ thắm nồng của một vẻ đẹp cao quý. Chính sự son sắt, nồng thắm đó đã giúp cho người phụ nữ hoàn toàn có thể kiêu hãnh về những vẻ đẹp của mình, tấm lòng son vốn là phẩm chất đáng quý của người phụ nữ và một khi đã trải qua những thách thức bởi những ngang trái, gian nan trong cuộc sống chắc chắn nó sẽ trở nên rực rỡ hơn và khiến cho người phụ nữ trở nên hoàn hảo hơn.

Tác phẩm đã gây được ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc ở cả nội dung và đặc điểm nghệ thuật của nó. Điều đó được thể hiện ngay từ phần mở đầu của bài thơ bởi sự xuất hiện của cụm từ “thân em” rất quen thuộc trong ca dao. Không chỉ vậy, bài thơ còn thành công trong việc xây dựng hình ảnh về người phụ nữ luôn có ý thức về vẻ đẹp cũng như những phẩm chất đáng quý của mình. Ngoài, cách chọn đề tài độc đáo, thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ được sử dụng khéo léo, linh hoạt đã giúp cho nhà thơ thể hiện được những phẩm chất cao quý của người phụ nữ và phần nào thể hiện sự ngang trái, bí bách của xã hội phong kiến.

Thông qua bài thơ “Bánh trôi nước”, Hồ Xuân Hương đã thể hiện được sự ca ngợi đối với những vẻ đẹp cao quý của người phụ nữ. Đồng thời cũng cất lên tiếng nói tố cáo mạnh mẽ xã hội phong kiến áp bức, vùi dập không chút tiếc thương và đã tước đi quyền được lựa chọn sống hạnh phúc ở họ. Chính vì vậy, bản thân mỗi người đọc sẽ thấu hiểu và đồng cảm với những phận đời phụ nữ trong xã hội xưa.

Tác phẩm này của Bà chúa thơ Nôm khi chuyển tải những ý nghĩa lớn lao đó đã trở thành một trong những tác phẩm độc đáo của nhà thơ. Nhất là khi chính bà là người mạnh dạn nói lên tiếng nói của phái nữ thì bài thơ lại càng tạo nên ấn tượng mạnh trong lòng người đọc bởi cá tính riêng biệt của người sáng tác.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 20

Bánh trôi nước là một trong những bài thơ nổi của Bà Chúa Thơ Nôm Hồ Xuân Hương. Bài thơ vừa cho thấy vẻ đẹp và số phận người phụ nữ trong xã hội cũ, đồng thời cho thấy tấm lòng nhân văn cao cả của bà: yêu thương trân trọng người phụ nữ.

Bài thơ có hai lớp nghĩa chính, lớp nghĩa thứ nhất là lớp nghĩa tả thực, miêu tả bánh trôi nước từ hình dáng cho đến cách làm. Bánh trôi có hình tròn, màu trắng. Làm bánh trôi bằng cách viên thành hình tròn nhỏ vừa ăn, bên trong bánh trôi là một viên đường nhỏ, thường được làm bằng đường phên hoặc đường phèn. Khi luộc thấy bánh lên tức là bánh đã chín. Bài thơ đã mô tả một cách chân thực, chính xác về món ăn dân dã, quen thuộc của nhân dân ta.

Nhưng ẩn đằng sau lớp nghĩa tả thực đó lại là lớp nghĩa ẩn dụ hết sức tinh tế, sâu sắc, hình ảnh bánh trôi cũng chính là hình ảnh biểu tượng cho người phụ nữ. Mở đầu bài thơ tác giả sử dụng mô típ quen thuộc trong văn học dân gian “Thân em”. Hai chữ thân em nói lên nỗi đau thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Tiếng thơ của Hồ Xuân Hương có sự đồng điệu, gặp gỡ với những tiếng hát than thân trong ca dao:

“Thân em như tấm lụa đào,

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.

“Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”

Việc Hồ Xuân Hương sử dụng các ngữ liệu dân gian vừa khiến cho thơ bà gần gũi, mềm mại với đời sống, mặt khác làm cho tiếng thơ trở nên da diết, thấm đầy chất nhân bản, trở thành tiếng thơ của bao người. Ngay từ câu thơ đầu tiên của bài, bà đã khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ: trắng, tròn, họ mang vẻ đẹp phúc hậu, hiền từ. Lời khẳng định này cũng cho thấy bà rất có ý thức về bản ngã của mình nói riêng và của những người phụ nữ nói chung. Mang vẻ đẹp về hình thức, ý thức được vẻ đẹp đó, nhưng số phận của họ lại hết truân chuyên, vất vả:

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Thân phận của họ cũng chẳng khác gì những tấm lụa đào, hạt mưa sa,… người con gái trong xã hội cũ không được tự quyết định số phận, hạnh phúc của mình. Khi ở nhà họ phụ thuộc vào cha mẹ, cha mẹ đặt đâu họ phải ngồi ở đó, đến lúc đã yên bề gia thất số phận của họ lại tiếp tục bị phụ thuộc vào người chồng. Những người phụ nữ này thật nhỏ bé và đáng thương, cuộc đời chìm nổi với biết bao sóng gió, hạnh phúc của bản thân không được tự mình quyết định. Mặc dù cuộc sống không được suôn sẻ, luôn gặp phải những sóng gió nhưng những người phụ nữ ấy lại mang trong mình những phẩm chất hết sức tốt đẹp:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Họ là những người phụ nữ luôn mang trong mình tấm lòng trong trắng, tốt đẹp, dù gặp cảnh ngộ nào cũng vẫn giữ được tấm lòng son sắt, thủy chung. Chữ son như một điểm sáng, nhãn tự trong bài, làm bừng sáng nét đẹp về nhân cách, phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam.

Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc. Sử dụng nghệ thuật ẩn dụ đặc sắc. Kết hợp linh hoạt các mô típ của văn học dân gian khiến cho bài thơ vừa giản di, gần gũi vừa mang dáng dấp uyên bác, tài hoa. Tất cả những yếu tố đó đã góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm.

Qua tác phẩm này ta có thể thấy Hồ Xuân Hương là người hết sức trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ ở phẩm chất mà ngay cả vẻ đẹp bề ngoài. Đồng thời lời thơ tha thiết cũng là tiếng nói cảm thông với số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của người con gái. Qua đây còn lên án xã hội cũ đã đè nén, áp bức, tước bỏ quyền được lựa chọn cuộc sống, hạnh phúc của con người.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 21

Bánh trôi nước là bài thơ nổi tiếng, tiêu biểu cho tư tưởng nghệ thuật của Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương.

Bài thơ bánh trôi nước mang tính đa nghĩa. Nghĩa đen là tả chiếc bánh trôi được làm từ bộ nếp, hình dáng tròn, màu sắc “trắng”, nhân đường phên (đỏ son). Tùy thuộc vào “tay kẻ nặn” khéo léo hay vụng về mà chiếc bánh trôi có thể rắn hay nát. Khi luộc cho bánh vào nước sôi, quan sát thấy “bảy nổi ba chìm” là bánh chín.

Bài thơ Bánh Trôi Nước ca ngợi vẻ đẹp và long thủy chung son sắt của người phụ nữ Việt NamĐây là bài thơ vịnh vật tài tình, tả chính xác chiếc bánh trôi nước. Đồng thời còn khơi gợi những liên tưởng thú vị nơi người đọc. Nhưng nếu chỉ dừng ở lớp nghĩa bóng thì có lẽ bài thơ đã không tồn tại lâunhư vậy. Mà ẩn sau mỗi câu chữ là cả một giá trị tuyệt vời: Ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và phẩm chất của người phụ nữ. Bà cảm thông với thân phận bị phụ thuộc của họ. Đây là ý nghĩa chính quyết định giá trị của bài thơ bánh trôi nước.

Bài thơ Bánh trôi nước mở đầu bằng mô típ quen thuộc trong ca dao: “Thân em”. Cách vào đề vừa duyên dáng, tự nhiên, vừa ngầm hé mở với người đọc. Bài thơ sẽ đề cập tới một đề tài quen thuộc của ca dao: than phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Tuy mở đầu bằng hai từ mang cảm hứng than than nhưng giọng thời vẫn vang lên đầy kiêu, tự hào.

Điểm nhấn nằm ở những từ “vừa… lại vừa”. Người phụ nữ trong bài thơ hẳn hãnh diện về vẻ đẹp “trắng tròn” của mình lắm! Mà không hãnh diện sao được, một làn da trắng này, một than hình cân đối, xinh xắn nữa. Cô gái quả là đẹp. Một vẻ đẹp hoàn hảo gợi ta nhớ đến nàng Thúy Vân trong Truyện Kiều.

Vân xem trang trọng khác vời

Khuân trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Đáng lẽ với vẻ đẹp hoàn hảo như vậy, cô phải được hạnh phúc và sung sướng. Nhưng số phận của cô trong bài thơ cũng là bi kịch của bao người phụ nữ xưa:

Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày

Vừa mới kiêu hãnh, giọng thơ đã vội ngấm cái ngậm ngùi, xót xa quen thuộccủa những cuộc đời “Hồng nhan bạc mệnh”.

Câu 2 và câu 3: Cuộc đời đau khổ và than phận bị phụ thuộc của người phụ nữ. Bảy nổi ba chìm với nước non. Thành ngữ bảy bổi ba chìm thường được dùng để nói về sự trôi nổi, lênh đênh của kiếp người. Hai chữ “nước non” ý chỉ hoàn cảnh sống, cuộc đời, xã hội. Thành ngữ kết thúc ở chữ chìm càng gợi cho người đọc thấy cuộc đời người phụ nữ sao mà cay đắng, xót xa.

Rắn nát mặc dầu ta kẻ nặn. Một lần nữa khái quát được điểm nổi bật của cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đó là than phận bị phụ thuộc. Chiếc bánh trôi rắn hay nát phụ thuộc rất hiều vào “tay kẻ nặn” thì thân phận người phụ nữ cũng vậy. Sự hạnh phúc hay đau khổ của họ phụ thuộc vào người nam giới trong xã hội. Xã hội phong kiến đã trao cho nam giới đến lắm quyền: Quyền năm thê bảy thiếp và cả quyền hạnh phúc hay bất hạnh. Dùng “tay kẻ nặn” mà chẳng phải là “tay mình nặn” càng giúp người đọc cảm nhận sâu sắc than phận phụ thuộc của họ.

Tuy nhiên, giọng điệu thơ không dừng lại là lười than thân trách phận thấm đẫm nước mắt. Mà còn là lời giãi bày sự bền gan trong tủi cực mà vẫn kiên trinh, thách thức. Cụm từ “nước non” được sử dụng đầy ẩn ý. Người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương luôn đối mặt với không gian kì vĩ:

Nín đi kẻo thẹn với non sông

Trơ cái hồng nhan với nước non

Người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương chẳng bảo giờ cúi nhận mình là hạt cơm nguội để chàng dùng trong khi đói lòng. Là chổi đầu hè để ai mưa nắng đi về chùi chân… Người phụ nữ trong thơ Xuân Hương luôn ngẩng cao đầu, nhìn thẳng vào số phận, đối chọi với khó khăn của số phận.

Mà em vẫn giữ tấm lòng son. Quan hệ từ “mà” khép lại những bất hạnh, trái ngang. Mở ra cho người đọc thấy một vẻ đẹp rực rỡ hơn, toàn bích hơn. Vẻ đẹp đó tựa lửa thử vàng, gian nan, vất vả vẫn sáng ngời: “vẫn giữ tấm lòng son”. Bài thơ kết thúc ở màu đỏ son, nồng thắm, ở vẻ đẹp khác – một vẻ đẹp mà không một thế lực nào, một sức mạnh nào có thể làm hoen ố, mai mọt. Đó là vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ. Tấm lòng son ở đây chính là tấm lòng son sắt, thủy chung, ấm áp, nhân hậu của những người phụ nữ Việt Nam.

Với kết cấu chặt chẽ và độc đáo, sự đối lập giữa than phận và phẩm chất, bài thơ Bánh trôi nước đã tạo ấn tượng về một vẻ đẹp hoàn mĩ của người phụ nữ, một bản lĩnh Xuân Hương kiên cường, mạnh mẽ dám nhìn thẳng vào số phận, vượt lên số phận và thách thức với hoàn cảnh sống.

Phân tích bài thơ Bánh trôi nước - mẫu 22

Hồ Xuân Hương là con một nhà nho ở Nghệ An. Bà sống nhiều năm ở Thăng Long. Có học, có tài thơ văn, có mối quan hệ với nhiều danh sĩ, trong đó có Nguyễn Du. Cuộc đời riêng của bà nhiều bi kịch. Bà là một trong những nhà thơ lớn của dân tộc. Bà để lại khoảng 50 bài thơ chữ Nôm và tập thơ chữ Hán Lưu Hương kí. Thơ của bà sắc sảo, trào phúng thì sắc nhọn, trữ tình thì tê tái, xót đau, có giá trị nhân đạo sâu sắc. Bà được ca ngợi là “Bà Chúa thơ Nôm”. Bánh trôi nước là bài thơ nổi tiếng của bà:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,

Bảy nổi ba chìm với nước non.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Bài thơ Bánh trôi nước là bài thơ đa nghĩa. Tác giả tả thực cái bánh trôi nước, làm bằng bột nếp, nhân bằng đường phèn (lòng son), dạng bánh “tròn”, sắc bánh “trắng”, được luộc trong nồi nước sôi “bảy nổi ba chìm”. Nữ sĩ viết về một món ăn dân tộc với tất cả lòng yêu mến, tự hào về bản sắc nềnvăn hóa Việt Nam. Bài thơ giàu tính nhân dân.

Bài thư còn mang hàm nghĩa độc đáo. Câu 1 có 2 tiểu đối: “Thân em vừa trắng” // “lại vừa tròn”, gợi tả chất bánh ngon lành, tinh khiết, chiếc bánh xinh xắn, dân dã, bình dị, đáng yêu, hàm ẩn sự duyên dáng, trinh trắng, vẻ đẹp xinh xắn của người thiếu nữ Việt Nam. Hai tiếng “Thân em” không chỉ nhân hóa chiếc bánh trôi nước, thể hiện một cách nói đậm đà màu sắc dân gian (thân em như hạt mưa sa..., thân em như tấm lụa đào..) mà còn ngợi ca đức tính khiêm nhường, kín đáo, duyên dáng của người con gái làng quê.

Hai câu 2, 3, ngôn ngữ tương phản: “rắn” với “nát”, nghĩa đen là bánh ngon hay bánh không ngon; nghĩa bóng là hạnh phúc hay bất hạnh, đềutuỳ thuộc vào “tay kẻ nặn”, vào người cha, người chồng... vào lễ giáo phong kiến, vào số phận. Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” được vận dụng tài tình nhằm gợi tả sốphận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ.

Hai câu 3, 4 cấu trúc: “mặc dù... mà ... vẫn...” nhằm khẳng định một tấm lòng.

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

“Vẫn giữ” biểu thị một thái độ kiên trinh, bền vững. “Tấm lòng son” tượng trưng cho phẩm chất sắt son, thuỷ chung, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam trong cuộc đời. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách Xuân Hương. Bài thơ nói về bánh trôi nước, một món ăn dân tộc bằng một thứ ngôn ngữ bình dị, dân gian. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hóa hoàn toàn. Thơ hàm súc đa nghĩa, giàu bản sắc Xuân Hương.

Bài thơ biểu lộ niềm cảm thông và tự hào đối với số phận, thân phận và phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam, nó có giá trị nhân bản sâu sắc.

Đã có lời giải bài tập lớp 7 sách mới:


banh-troi-nuoc.jsp


Giải bài tập lớp 7 sách mới các môn học