Bài 5: Ai tài giỏi nhất? - Tiếng Việt lớp 4 Chân trời sáng tạo

Lời giải Tiếng Việt lớp 4 Bài 5: Ai tài giỏi nhất? sách Chân trời sáng tạo giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Tiếng Việt lớp 4 Tập 1 Bài 5.

Đọc: Ai tài giỏi nhất? (trang 96, 97)

* Khởi động

Câu hỏi trang 96 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Trao đổi về điểm nổi bật của một nhân vật là đồ vật, con vật hoặc cây cối trong truyện em đã đọc, đã nghe.

Trả lời:

Truyện "Sự tích hoa mào gà": Truyện kể về cô Gà mái mơ, có một chiếc mào rất đẹp ở trên đầu y như các chú gà trống bây giờ. Trong khi đi kiếm mồi, gà gặp một cây đang khóc vì không có hoa như các cây xung quanh. Gà đã quyết định tặng chiếc mào đỏ của mình cho cây, cây nở những bông hoa đỏ rực như mào gà nên gọi cây đó là hoa mào gà.

* Khám phá và luyện tập

Đọc

Văn bản: Ai tài giỏi nhất?

Một sáng nọ, gà đến bờ sông tìm nước uống. Trời lạnh, nước đóng băng. Tìm mãi mới thấy một chỗ có nước nhỏ xíu như miệng chai, gà mừng rỡ thò mỏ xuống uống. Tuy bị lạnh cóng nhưng gà vẫn cảm thấy thích thú với ý nghĩ: “Mình đi trên mặt sông như đi trên bờ.". Nó thốt lên:

– Ôi, băng! Anh thật tài giỏi!

Băng khiêm tốn đáp:

– Không, gà ạ! Mưa mới tài giỏi, nhờ mưa, có nước, mùa đông mới có tôi. Nghe băng nói, mưa tí tách thưa:

– Đất tài giỏi hơn chứ! Tôi rơi xuống, đất giữ lại nuôi cây cối xanh tươi.

– Cây tài giỏi hơn tôi nhiều. – Đất giải thích. – Cây đứng trên cơ thể tôi, hút nước, hút chất màu để xanh tốt, toả bóng râm mát, ra hoa kết trái.

Cây lắc đầu:

– Không! Lửa mới tài giỏi. Lửa có những cái lưỡi dài soi sáng và sưởi ấm. Lửa có thể đốt cành khô của tôi và nhiều cây cỏ thành tro giúp đất

màu mỡ.

– Đúng, tôi có thể làm những việc như cây nói. Nhưng gió sẽ dập tắt tôi nếu tôi thiêu đốt lung tung. Gió mới tài giỏi! – Lửa giãi bày.

Gió rì rào xác nhận

– Tôi có thể thổi bùng hoặc dập tắt lửa. Nhưng các bạn xem kia, nàng cỏ bé nhỏ hiên ngang trong gió bão, xanh tươi quanh năm, lại còn trổ những bông hoa xinh xắn nữa chứ. Cỏ mới xứng đáng là người tài giỏi nhất.

Cỏ dịu dàng xua tay và nói:

– Bác cừu mới là tài giỏi nhất...

Cỏ nói chưa hết câu, cừu đã kêu to:

- Không phải đâu! Người biết thuần dưỡng gà, cừu cùng những con vật khác. Họ có thể làm mưa, làm tan băng, trồng cây, trồng cỏ, tạo ra lửa. Họ biết nhờ gió đẩy thuyền, biết làm nhiều vật dụng,... Tài giỏi nhất trên đời chính là con người!

Phỏng theo Truyện dân gian Kiếc-gi-xtan

Câu hỏi, bài tập:

Câu 1 trang 97 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Mỗi nhân vật trong truyện cho rằng ai tài giỏi? Vì sao?

Trả lời:

- Gà cho rằng băng tài giỏi. Vì băng làm sông biến thành đường đi như trên bờ.

- Băng cho rằng mưa tài giỏi. Vì mưa làm ra nước để nước bị đóng băng.

- Mưa cho rằng đất tài giỏi. Vì đất giữ nước để nuôi cây cối xanh tươi.

- Đất cho rằng cây tài giỏi. Vì cây hút nước, hút chất xanh tốt, toả bóng, kết trái.

- Cây cho rằng lửa tài giỏi. Vì lửa soi sáng, sưởi ấm, đốt cây ra tro làm phân bón.

- Lửa cho rằng gió tài giỏi. Vì gió dập tắt lửa để lửa không thiêu đốt lung tung.

- Gió cho rằng cỏ tài giỏi. Vì cỏ hiên ngang, xanh tươi quanh năm, trổ hoa xinh.

- Cỏ cho rằng cừu tài giỏi.

- Cừu cho rằng người tài giỏi. Vì người thuần hoá, nuôi dưỡng, quản lí tất cả.

Câu 2 trang 97 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Kể tóm tắt cuộc trò chuyện giữa các nhân vật trong truyện.

Trả lời:

Mọi vật gà, băng, mưa, đất, cây lửa, gió, cỏ, bác cừu ai cũng không nhận mình là người giỏi nhất, đều nhường thành tích cho những vật khác và cuối cùng họ dừng lại ở con người và khẳng định con người là người tài giỏi nhất.

Câu 3 trang 97 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Vì sao cừu nói: “Tài giỏi nhất trên đời chính là con người!”

Trả lời:

Cừu nói tài giỏi nhất trên đời là con người, vì con người thuần dưỡng gà, cừu cùng những con vật khác. Họ có thể làm mưa, làm tan băng, trồng cây, trồng cỏ, tạo ra lửa. Họ biết nhờ gió đẩy thuyền, biết làm nhiều vật dụng,... Tài giỏi nhất trên đời chính là con người!

Câu 4 trang 97 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Theo em, các nhân vật trong truyện giống nhau ở điểm nào?

Trả lời:

Các nhân vật trong truyện giống nhau ở điểm: đều không cho mình là người tài giỏi, luôn tìm ra người tài giỏi hơn mình.

Câu 5 trang 97 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đặt tên khác cho câu chuyện và nêu lí do em chọn tên đó.

Trả lời:

Tên khác cho câu chuyện: Tôi không tài giỏi.

Luyện từ và câu: Biện pháp nhân hoá (trang 97, 98, 99)

Câu 1 trang 97 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đọc khổ thơ sau và trả lời câu hỏi:

Gió vườn không mải chơi xa

Nhắc chị cửa sổ mở ra suốt ngày,

Gió đi lắc lắc cành cây

Giục bác cổ thụ kể ngày xa xưa.

Tìm hoa làn gió nhẹ đưa

Hương thơm tặng bướm ong vừa bay qua.

(Lê Thị Mây)

a. Cửa sổ và cây cổ thụ được gọi bằng gì?

b. Hoạt động của gió vườn được tả bằng những từ ngữ nào?

c. Cách gọi, cách tả đó có tác dụng gì?

Chọn đáp án đúng:

• Làm cho bài thơ có vần nhịp, khác với bài văn xuôi.

• Làm cho gió và cây cối khác biệt với hoa, bướm, ong.

• Làm cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi, đáng yêu.

• Làm cho người đọc nhận ra gió, cây, hoa, bướm, ong.

Trả lời:

a. Cửa sổ và cây cổ thụ được gọi bằng chị và bác.

b. Hoạt động của gió vườn được tả bằng những từ ngữ: không mải chơi, nhắc, lắc lắc, giục, tìm, tặng.

c. Cách gọi, cách tả đó có tác dụng:

• Làm cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi, đáng yêu.

Câu 2 trang 98 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đọc bài ca dao sau và trả lời câu hỏi:

Trâu ơi ta bảo trâu này:

Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.

Cấy cày vốn nghiệp nông gia,

Ta đây trâu đấy, ai mà quản công.

Bao giờ cây lúa còn bông,

Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

(Ca dao)

a. Bài ca dao nhắc đến con vật nào?

b. Từ ngữ nào cho thấy tác giả trò chuyện rất thân mật với con vật đó?

c. Cách trò chuyện ấy giúp em có cảm nhận gì về tình cảm của tác giả với con vật?

Trả lời:

a. Bài ca dao nhắc đến con trâu.

b. Từ ngữ cho thấy tác giả trò chuyện rất thân mật với con vật đó: ơi, này, ta, với.

c. Cách trò chuyện ấy giúp em có cảm nhận tác giả rất yêu quý con trâu của họ. Coi nhau như những người bạn và đồng hành cùng nhau mỗi ngày trên đồng ruộng làm việc.

 

* Ghi nhớ:

– Nhân hoá là dùng từ ngữ chỉ người hoặc chỉ đặc điểm, hoạt động,... của người để gọi hoặc tả sự vật, hoặc trò chuyện với vật như trò chuyện với người.

– Nhân hoá giúp cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi.

Câu 3 trang 98 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Thực hiện các yêu cầu sau:

a. Tìm sự vật được nhân hoá và từ ngữ dùng để nhân hoá có trong các câu thơ, câu văn dưới đây:

Bình minh treo trên mây

Thả nắng vàng xuống đất

Gió mang theo hương mát

Cho ong giỏ mật đầy.

   (Bảo Ngọc)

Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra.

(Phong Thu)

b. Nêu tác dụng của việc sử dụng biện pháp nhân hoá trong các câu thơ, câu văn ở bài tập a.

Trả lời:

a. Sự vật được nhân hoá, từ ngữ được dùng để nhân hoá là:

          - Đoạn thơ: bình minh, gió.

          - Câu văn: tàu, xe.

b. tác dụng của việc sử dụng biện pháp nhân hoá trong các câu thơ, câu văn: Giúp cho các sự vật trở nên sinh động, có hồn và gần gũi. Cùng là miêu tả hoạt động trạng thái của sự vật, nhưng ta thấy dễ hiểu hơn, hấp dẫn hơn.

Câu 4 trang 98 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đặt 1 – 2 câu có sử dụng nhân hoá để nói về một trong các vật sau:

Trả lời:

- Mối buổi sáng, chú gà trống lại gọi bạn nhỏ dậy đi học.

- Bác mặt trời như hờn dỗi ai, toả nắng gắt bỏng cả đường đi.

- Chị hoa cúc buồn bã rụng rơi cánh vì đơn độc một mình.

Viết trang 99

Đề bài: Viết bài văn thuật lại một sự việc trong lễ kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20 – 11 của trường để lại cho em nhiều ấn tượng.

Câu 1 trang 99 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Nghe thầy cô nhận xét chung về bài văn.

Trả lời:

Em nghe thầy cô nhận xét chung về bài văn của mình. Ghi chú lại lời thầy cô nhắc mà bài em có lỗi tương tự.

Câu 2 trang 99 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đọc lời nhận xét của thầy cô và chỉnh sửa bài văn của em.

Trả lời:

Em đọc lời nhận xét của thầy cô và chỉnh sửa bài văn của em (nếu có) với các lỗi liên quan tới: cấu tạo các phần của bài văn, cách sắp xếp, diễn đạt ý; cách dùng từ, đặt câu văn; các lỗi chính tả;…

Câu 3 trang 99 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Viết lại một đoạn trong bài văn của em, thêm vào hoạt động, lời nói, ý nghĩ của những người chứng kiến hoặc tham gia để đoạn văn sinh động hơn.

Trả lời:

Tiếp theo là phần phát biểu tri ân của bạn An. An tự tin, từng bước bước lên phía sân khấu, miệng nhoẻn cười. Thầy cô và các bạn học sinh cùng hướng mắt về An – cô bạn học giỏi trong tốp cao của trường, thật đáng ngưỡng mộ bạn ấy! An bắt đầu phát biểu. Từng lời nói, từng hơi thở như muốn ôm chầm lấy thầy cô. An như nói hộ lời cảm ơn, lời tri ân của tất thảy học sinh toàn trường. Một bài phát biểu thật nhiều cảm xúc.

Câu 4 trang 99 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Trưng bày và bình chọn bài văn em thích.

Trả lời:

 Em và các bạn trưng bày, bình chọn bài văn mà em thích.

* Vận dụng

Câu hỏi trang 99 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Trao đổi: Em có đồng ý với nhận định "Con người là tài giỏi nhất!" không? Vì sao?

Trả lời:

Em đồng ý rằng con người là tài giỏi nhất. Bởi con người là loài động vật duy nhất được tìm thấy có sở hữu trí tuệ, tư duy. Nhờ đó, con người có thể sáng chế, nghiên cứu và khai thác mọi tài nguyên mà họ muốn, phục vụ cho cuộc sống của chính họ.

Xem thêm lời giải bài tập Tiếng Việt lớp 4 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

• Tiếng Việt lớp 4 Bài 6: Kì quan đê biển
• Tiếng Việt lớp 4 Bài 7: Chuyện cổ tích về loài người
• Tiếng Việt lớp 4 Bài 8: Những mùa hoa trên cao nguyên đá
• Tiếng Việt lớp 4 Bài 1: Ở Vương quốc Tương Lai
• Tiếng Việt lớp 4 Bài 2: Cậu bé ham học hỏi

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 4 hay khác:

• Giải sgk Tiếng Việt lớp 4 Chân trời sáng tạo
• Giải Vở bài tập Tiếng Việt lớp 4 Chân trời sáng tạo
• Giải lớp 4 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 4 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 4 Cánh diều (các môn học)

---