5+ Soạn bài Cảnh ngày hè (mới)

Trang trước Trang sau

Bảo kính cảnh giới – Bài 43 - lớp 10 Chân trời sáng tạo

Gương báu khuyên răn - lớp 10 Cánh diều

Bảo kính cảnh giới - lớp 10 Kết nối tri thức

Lưu trữ: Soạn bài Cảnh ngày hè (sách Văn 10 cũ)

A. Soạn bài Cảnh ngày hè (ngắn nhất)

Câu 1 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Các động từ diễn tả trạng thái cảnh ngày hè:

    + đùn đùn gợi tả sắc xanh thẫm của tán hoè lớp lớp, liên tiếp tuôn ra

    + giương rộng ra

    + phun gợi sự nổi bật, bắt mắt của màu đỏ hoa lựu.

- Cảnh vật hiện lên sống động với sức sống mãnh liệt,như ứa căng, tràn đầy khiến cho màu xanh của lá hòe đùn đùn lên và tán giương lên che rợp, khiến cho cây lựu ở hiên nhà phun ra màu đỏ.

Câu 2 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Màu sắc rực rỡ, tươi sáng : màu xanh của cây hoa hòe, màu đỏ của hoa lựa, hoa sen

- Âm thanh sự sống: tiếng lao xao chợ cá , tiếng ve sầu nghe như tiếng đàn

- Có sự hài hòa giữa cảnh vật và con người.

    + có dấu vết, hình bóng con người rất gần gũi: những cây hòe, cây lựu, hồ sen... dưới bàn tây chăm sóc của con người

    + hình ảnh cái hiên, cái ao, ngôi lầu, âm thanh sinh hoạt (lao xao chợ cá)

⇒ Tất cả hài hòa với nhau tạo nên những vẻ đẹp bình dị, gần gũi, thân thuộc của quê hương, đất nước con người Việt Nam

Câu 3 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Cảm nhận của Nguyễn Trãi.

    + Nhà thơ cảm nhận tinh tế qua các giác quan thị giác, thính giác, khứu giác và cả cảm giác.

    + Thiên nhiên càng hiện lên cụ thể bao nhiêu, càng đẹp bao nhiêu thì chứng tỏ tâm hồn nhà thơ càng đẹp bấy nhiêu

- Tấm lòng của Nguyễn Trãi:

    + Tình yêu thiên nhiên nồng nàn, tha thiết.

    + Tình yêu thiên nhiên có nguồn cội sâu xa từ lòng tha thiết yêu đời, yêu cuộc sống của tác giả.

    + Nguyễn Trãi yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống, gắn liền với tấm lòng tha thiết với dân, với nước.

Câu 4 (trang 118 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Hai câu kết diễn tả khát vọng, nỗi lòng da diết của tác giả về cuộc sống yên bình, hạnh phúc của dân chúng:

    + Nhà thơ mong mỏi khúc đàn Nam Phong của vua Thuấn, đem tới sự no đủ, thuận hòa cho nhân dân

    + Lấy chuyện xưa để nói tới hiện tại, thể hiện tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc

- Câu thơ cũng là lời nhắc các bậc quân vương lấy dân làm trọng, thể hiện tư tưởng lấy dân làm gốc

- Âm điệu của bài thơ có sự thay đổi, lúc nhanh dồn dập, lúc lại thong thả khoan thai.

- Tác dụng: dồn nén lại cảm xúc mở ra dư âm cho bài thơ

Câu 5 (trang 119 sgk Ngữ văn 10 Tập 1):

- Cảm hứng chủ đạo là: từ lòng yêu thiên nhiên, lòng yêu đời, tình yêu sông nước, là khát vọng về cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho nhân dân

- Lí giải

    + Yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống con người và vươn tới khát vọng hoà bình hạnh phúc cho nhân dân là vẻ đẹp tâm hồn và lí tưởng của Nguyễn Trãi, nhân cách của Nguyễn Trãi.

    + Bài thơ sử dụng hình ảnh gần gũi, bình dị, câu thơ thất ngôn xen lục ngôn, Nguyễn Trãi mang đến bức tranh thiên nhiên đầy sức sống, khỏe khoắn. vẻ đẹp của tinh thần lạc quan trong tâm hồn nhà thơ.

LUYỆN TẬP

Vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn Nguyễn Trãi qua bài thơ

- Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống của ngày hè được gợi tả một cách sống động,

    + Hình ảnh cảnh vật: hòe lục đùn đùn, thạch lựu hiên phun thức đỏ, hồng liên trì…

    + Âm thanh sự sống: lao xao chợ cá, dắng dỏi cầm ve

    + Sự quan sát lắng nghe vẻ đẹp cuộc sống từ tất cả những giác quan tinh tế nhất của tác giả.

- Vẻ đẹp cuộc sống tâm hồn Nguyễn Trãi: tâm hồn yêu thiên nhiên, tấm lòng ưu ái với dân với nước.

    + Cuộc sống giản dị, thanh tao.

    + Tâm hồn chan chứa yêu thương.

    + Cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh dân tộc quen thuộc, gần gũi.

Xem thêm các bài soạn Cảnh ngày hè hay, ngắn khác:

Bài giảng: Cảnh ngày hè - Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên VietJack)

B. Tác giả

- Nguyễn Trãi sinh năm 1380, mất năm 1442, hiệu là Ức Trai, quê ở làng Chi Ngại (Chi Linh, Hải Dương) sau rời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây, nay thuộc Hà Nội).

- Gia đình: Nguyễn Trãi sinh ra trong một gia đình cả bên nội và bên ngoại đều có hai truyền thống lớn là yêu nước và văn hóa, văn học. Chính điều này đã tạo điều kiện cho Nguyễn Trãi được tiếp xúc và thấu hiểu tư tưởng chính trị của Nho giáo.

- Con người:

+ Nguyễn Trãi mồ côi mẹ từ lúc 5 tuổi.

+ Năm 1400, đỗ Thái học sinh và cùng cha làm quan dưới triều Hồ.

+ Năm 1407, giặc Minh cướp nước ta, Nguyễn Trãi theo Lê Lợi tham gia khởi nghĩa và góp phần to lớn vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc.

+ Cuối năm 1427, đầu năm 1428, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết Bình Ngô đại cáo và hăng hái tham gia vào công cuộc xây dựng lại đất nước.

+ Năm 1439, Nguyễn Trãi xin về ở ẩn tại Côn Sơn.

+ Năm 1440, ông được Lê Thái Tông mời ra giúp nước.

+ Năm 1442, Nguyễn Trãi chịu oan án Lệ Chi viên và bị khép vào tội "tru di tam tộc".

+ Năm 1464, Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi và cho sưu tầm lại thơ văn của ông.

- Thời đại: Nguyễn Trãi sống trong thời đại xã hội nhiều biến động, loạn lạc - mâu thuẫn nội bộ trong triều đình phong kiến, đất nước có giặc ngoại xâm, đời sống nhân dân cơ cực và các cuộc khởi nghĩa của nhân dân nổ ra khắp nơi… điều này đã hướng ngòi bút của ông hướng tới hiện thực đời sống.

- Sự nghiệp sáng tác: Nguyễn Trãi là tác giả xuất sắc về nhiều thể loại văn học, bao gồm cả chữ Hán và chữ Nôm.

+ Sáng tác viết bằng chữ Hán: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Ức Trai thi tập, Chí Linh sơn phú, Băng Hồ di sự lục, Lam Sơn thực lục, Văn bia Vĩnh Lăng, Văn loại.

+ Sáng tác viết bằng chữ Nôm: Quốc âm thi tập gồm 254 bài thơ viết theo thể Đường luật hoặc Đường luật xen lục ngôn.

+ Ngoài sáng tác văn học, Nguyễn Trãi còn để lại cuốn Dư địa chí, một bộ sách địa lí cổ nhất Việt Nam.

- Phong cách sáng tác:

+ Văn chính luận: Nguyễn Trãi là nhà văn chính luận kiệt xuất, những tác phẩm văn chính luận của ông có luận điểm vững chắc, lập luận chặt chẽ với giọng điệu linh hoạt

+ Nguyễn Trãi là nhà thơ trữ tình sâu sắc.

C. Tác phẩm

*Quốc âm thi tập

- Số lượng: 254 bài.

- Vị trí: là tập thơ Nôm sớm nhất Việt Nam, đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ tiếng Việt.

- Nội dung: Phản ánh vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi: người anh hùng lí tưởng, nhân nghĩa, yêu nước, thương dân, nhà thơ với tình yêu thương thiên nhiên, con người, cuộc sống.

- Nghệ thuật: Ngôn ngữ bình dị, có xen các câu lục ngôn vào thể thơ thất ngôn Đường luật.

- Cấu trúc của tập thơ: 4 phần

+ Vô đề

+ Môn thì lệnh (thời tiết)

+ Môn hoa mộc (cây cỏ)

+ Môn cầm thú (thú vật)

*Cảnh ngày hè

- Xuất xứ: Là bài số 43, thuộc mục Bảo kính cảnh giới (Gương báu răn mình) phần Vô đề trong tập Quốc âm thi tập.

- Hoàn cảnh sáng tác: bài thơ có thể được viết sau khi nhà thơ cáo quan về ở ẩn tại núi Côn Sơn – Chí Linh – Hải Dương.

- Nhan đề: do người soạn sách đặt căn cứ vào bức tranh thiên nhiên mang đậm đặc trưng mùa hè trong bài thơ.

- Thể loại: Thơ Nôm Đường luật. 

- Bố cục: 2 phần

+ 6 câu đầu: Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống

+ 2 câu cuối: Tâm trạng thi nhân

- Giá trị nội dung:

+ Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên ngày hè.

+ Tâm hồn chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước tha thiết của tác giả.

- Giá trị nghệ thuật

+ Từ ngữ giản dị, giàu sức biểu cảm.

+ Hình ảnh thơ gần gũi, bình dị.

+ Sử dụng câu thơ lục ngôn tạo nên sự thay đổi âm điệu, có hiệu quả to lớn trong việc thể hiện cảm xúc, mong ước của tác giả.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 ngắn nhất năm 2021 hay khác:

Lời giải bài tập lớp 10 sách mới:

Trang trước Trang sau
Giải bài tập lớp 10 sách mới các môn học