Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Cánh diều Bài 22: Một số nền văn minh nổi tiếng thế giới

Với lời giải bài tập Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Bài 22: Một số nền văn minh nổi tiếng thế giới sách Cánh diều hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi và làm bài tập Lịch Sử Địa Lí 5.

Khởi động (trang 102)

Câu hỏi trang 102 Lịch sử và Địa lí 5: Ai Cập và Hy Lạp là hai nền văn minh cổ đại tiêu biểu của nhân loại. Hãy chia sẻ những điều em biết về hai nền văn minh này.

Lời giải:

- Văn minh Ai Cập là một trong những nền văn minh phát triển rực rỡ nhất của thế giới cổ đại mà tầm ảnh hưởng xuyên không gian, thời gian. Cho đến nay, những thành tựu ấy vẫn làm cho chúng ta thán phục, ngạc nhiên trước sức sáng tạo kỳ diệu của Ai Cập thời cổ đại.

- Nền văn hóa Hy Lạp cổ điển thường được coi là cội nguồn văn hóa mà góp phần tạo ra nền tảng cho nền văn hoá phương Tây thời kỳ cận đại và còn được coi là cái nôi của nền văn minh phương Tây.

Khám phá (trang 102, 103, 104, 105, 106, 107)

Câu hỏi trang 102 Lịch sử và Địa lí 5: Đọc thông tin và quan sát hình 1, em hãy xác định vị trí địa lí của Ai Cập ngày nay trên lược đồ.

Lời giải:

- Vị trí địa lí của Ai Cập ngày nay trên lược đồ

+ Ai Cập là quốc gia nằm ở khu vực Bắc Phi, phía bắc giáp Địa Trung Hải, phía đông bắc giáp I-xra-en (Israel), phía đông giáp vịnh A-qua-ba (Aqaba) và Biển Đỏ, phía nam giáp Xu-đăng (Sudan), phía tây giáp Li-bi (Libya).

+ Phần lớn lãnh thổ Ai Cập là sa mạc. Sông Nin (Nile) chảy ngang qua sa mạc và đồ ra Địa Trung Hải. Đây là dòng sông gắn liền với sự hình thành, phát triển của nền văn minh Ai Cập.

Thành tựu tiêu biểu

Câu hỏi trang 103 Lịch sử và Địa lí 5: Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 3, em hãy mô tả kim tự tháp và đồng hồ mặt trời ở Ai Cập cổ đại.

Lời giải:

- Kim tự tháp Ai Cập đầu tiên được xây dựng cách ngày nay khoảng gần 5.000 năm. Kim tự tháp có đáy hình vuông với bốn mặt đều nhau, được xây dựng từ những tàng đá nguyên khối, nặng từ 2,5 đến 30 tấn, mài nhẵn bề mặt và xếp chồng lên nhau.

- Năm 2013, một chiếc đồng hồ mặt trời cổ được phát hiện ở Ai Cập. Đồng hồ mặt trời này là một đĩa bằng đá vôi, được chia thành 12 phần. Ở tâm đồng hồ có một lỗ hôm sâu và được gắn lõi kim loại. Bóng hắt ra từ lõi này giúp con người nhận biết được thời gian. Nhờ đồng hồ mặt trời mà người Ai Cập cổ đại có thể tính được thời gian trong ngày.

Câu hỏi trang 104 Lịch sử và Địa lí 5: Đọc thông tin và quan sát hình 4, em hãy kể lại câu chuyện về khám phá lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn (Pharaoh Tutankhamun và xây dựng Kim tự tháp Kê-ốp.

Hình 4. Mặt nạ bằng vàng của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn

Lời giải:

- Khám phá lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn: Hoàng gia Anh đã phát hiện ra lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn. Phát hiện này đã hé lộ nhiều điều kì diệu về Ai Cập cổ đại. Theo con đường hầm dẫn sâu xuống lòng đất, các nhà khảo cổ học tìm thấy căn phòng đầu tiên chứa nhiều vật dụng hằng ngày của pha-ra-ông. Đến căn phòng thứ hai, nhiều đồ có giá trị được tìm thấy tại đây. Căn phòng thứ ba là nơi đặt thi hài của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn, với quan tài đều được dát vàng. Việc tìm thấy lăng mộ còn nguyên vẹn của vị pha-ra-ông trẻ tuổi đã giúp các nhà khoa học có thể làm sáng tỏ hơn những điều bí ẩn về Ai Cập cổ đại.

- Xây dựng kim tự tháp kê -ốp: Kim tự tháp Kệ-ốp cao khoảng 147 m, được xây dựng từ những tảng đá nặng từ 2 đến 2,5 tấn. Để xây dựng kim tự tháp này, Kê-ốp đã huy động đông đảo người dân lao động trong nước đến công trình làm việc. Họ được tổ chức thành từng đội gần 100 000 người, cứ 3 tháng thay phiên một lần. Người ta phải dùng thuyền chở đã từ nơi khác đến. Từ bến đá đến khu xây kim tự tháp, người ta phải xây dựng một con đường bằng những tảng đá mài nhẵn, dài hơn 900 m, rộng 18 m. Chỉ riêng việc xây dựng con đường này cũng đã mất 10 năm. Không kể thời gian làm đường và hâm mộ dưới lòng đất, việc xây dựng kim tự tháp kéo dài 20 năm mới hoàn thành

Câu hỏi trang 105 Lịch sử và Địa lí 5: Đọc thông tin và quan sát hình 5, em hãy xác định vị trí địa lí của Hy Lạp ngày nay trên lược đồ.

Lời giải:

- Vị trí địa lí của Hy Lạp ngày nay trên lược đồ:

+ Nằm ở phía nam bán đảo Ban-căng (Balkan)

+ Phía đông nam châu Âu, phía bắc giáp An-ba-ni (Albania), Bắc Ma-xê-đô-ni-a (Macedonia) và Bun-ga-ri (Bulgaria), phía đông giáp Thổ Nhĩ Kỳ và biển Ê-giê (Aegea), phía nam giáp Địa Trung Hải, phía tây giáp biển lô-ni (lonia).

Câu hỏi trang 106 Lịch sử và Địa lí 5: Đọc thông tin và quan sát các hình 6, 7, em hãy mô tả về nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của Hy Lạp cổ đại.

Lời giải:

- Các công trình kiến trúc Hy Lạp thường sử dụng vật liệu đá tự nhiên để xây dựng, với một hệ thống kết cấu kiến trúc bao gồm dầm, cột đá và tường đá không có mạch vữa, trong đó kết cấu và hình thức của cột là đặc điểm quan trọng nhất. Tiêu biểu trong nghệ thuật kiến trúc Hy Lạp là đến Pác-tê-nông (Parthenon), đền thờ thần Dớt (Zeus)

- Về điêu khắc, cư dân Hy Lạp cổ đại là chủ nhân của nhiều tác phẩm có vẻ đẹp cân đối, mẫu mực về hình thể và tỉ lệ, trong đó có một số tác phẩm còn lại đến ngày nay, như tượng Nữ thần chiến thắng, tượng thần Vệ Nữ ở Mi-lô (Milo), tượng Lực sĩ ném đĩa....

Câu hỏi trang 107 Lịch sử và Địa lí 5: Đọc thông tin và quan sát các hình 8, 9, em hãy:

• Cho biết lịch sử Thế vận hội Ô-lim-píc.

• Kể lại câu chuyện về thần Dớt.

Lời giải:

♦ Yêu cầu số 1:

- Thế vận hội Ô-lim-pic có nguồn gốc từ thời Hy Lạp cổ đại. Theo truyền thuyết, người sáng lập ra Thế vận hội là Hê-ra-clet (Heracles, con trai của thần Dớt), nhằm tôn vinh các vị thần.

- Thế vận hội Ô-lim-pic cổ đại thường được tổ chức vào ngày thứ 10 của tuần trăng đầu trước ngày Hạ chí (22-6), kéo dài từ 5 đến 7 ngày. Lúc đầu chỉ có các cuộc thì chạy, sau đó Thế vận hội có thêm các môn thi khác như nhảy xa, ném đĩa, ném lao, đấu vật, đua ngựa.... Trong thời gian diễn ra Thế vận hội, các cuộc chiến tranh giữa các thành bang đều dừng lại để mọi người có thể an toàn đến tham dự và xem thì đầu.

♦ Yêu cầu số 2:

- Theo thần thoại Hy Lạp, sau khi giành chiến thắng trước các thần khổng lồ Ti-tan (Titan), để nhường công cho các anh chị em ruột của mình, thần Dớt đã phân chia các công việc cho họ cai quản. Trong đó, có các công việc như cai quản biển cả, cai quản công việc đời sống hằng ngày.....

- Về phần mình, với tư cách là chủ nhân của sấm sét, thần Dớt giữ quyền cai quản Thương Giới, sắp đặt mọi việc trên thế gian. Trật tự được vĩnh viễn thiết lập trong vũ trụ với Đất là vị thần tối cao của toàn thể muôn loài.

Giải Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 trang 108

Luyện tập (trang 108)

Luyện tập trang 108 Lịch sử và Địa lí 5: Lập bảng về một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Ai Cập và Hy Lạp theo gợi ý dưới đây vào vở ghi.

Lời giải:

Vận dụng (trang 108)

Vận dụng trang 108 Lịch sử và Địa lí 5: Lựa chọn và thực hiện một trong hai nhiệm vụ dưới đây.

1. Đóng vai hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu một thành tựu tiêu biểu của văn minh Ai Cập hoặc văn minh Hy Lạp.

2. Sưu tầm và kể lại một câu chuyện về văn minh Ai Cập (pha-ra-ông. kim tự tháp,...) hoặc văn minh Hy Lạp (lễ hội, các vị thần,...).

Lời giải:

♦ Yêu cầu số 1:

Trong số những thành tựu văn minh tiêu biểu của thế giới cổ đại, kim tự tháp chính là công trình kỳ bí bậc nhất. Hàng nghìn năm đã trôi qua, mặc dù trình độ văn minh của nhân loại đã có những phát triển vượt bậc, song khi nghiên cứu về các kim tự tháp có thể thấy những gì người Ai Cập cổ đại để lại vẫn còn là bí ẩn mà khoa học không dễ giải thích.

Kim tự tháp là cách gọi chung của các kiến trúc hình chóp có đáy là hình vuông với bốn mặt bên là tam giác đều. Ở Ai Cập đến nay người ta tìm ra 138 kim tự tháp. Tất cả đều được xây ở tả ngạn sông Nile, dòng sông dài nhất thế giới với hơn 6 nghìn km. Theo các nghiên cứu thì hệ thống kim tự tháp cũng chính là lăng mộ của những vị Pharaon (tước hiệu chỉ các vị vua của Ai Cập cổ đại). Ở đó không chỉ chứa xác ướp của các bậc quyền uy tối cao nhất thời bấy giờ mà còn có cả vàng bạc, thức ăn, đồ nội thất, thậm chí cả xác ướp của những người thân, quan chức và linh mục theo hầu. Nhiều nhà khảo cổ cũng đã khẳng định rằng, kim tự tháp là nơi các Pharaon… tiếp tục cuộc sống sau cái chết (theo quan niệm thời bấy giờ).

Nghiên cứu cho thấy, các kim tháp tại Ai Cập được xây dựng từ các khối đá thiên nhiên nguyên khối, hoàn toàn không sử dụng các vật liệu liên kết như cách chúng ta dùng xi măng trong công nghệ xây dựng hiện đại. Các khối đá khổng lồ có khi nặng hàng chục tấn được đẽo gọt và ghép lại với nhau vô cùng vững chắc, hoàn hảo, trường tồn với thời gian và được liên kết với nhau hoàn toàn dựa trên trọng lượng của chúng. Loại đá này không phải được lấy ngay ở gần kim tự tháp mà một số trường hợp, phải được vận chuyển từ những địa điểm cách xa nơi xây dựng hàng trăm thậm chí hàng ngàn km. Và cách mà những người Ai Cập cổ đại vận chuyển những tảng đá nặng hàng tấn này vào những vị trí chính xác để hoàn thành kim tự tháp hiện còn là điều bí ẩn.

Về tỷ lệ kích thước của kim tự tháp, các nhà khoa học cho biết các kim tự tháp luôn có một tỷ lệ kích thước rất chuẩn dựa trên việc tính toán được số Pi, là tỷ lệ chuẩn và hiệu quả nhất để xây dựng những kiến trúc như thế này. Kim tự tháp cũng được làm chi li đến mức dù được ghép từ các khối đá lớn, riêng biệt nhưng chúng ta thậm chí không thể luồn một lưỡi dao sắc mảnh vào giữa hai phiến đá.  

Ngày nay chúng ta có thể thấy các kim tự tháp có bề ngoài thô ráp, nhưng theo các nhà khoa học, sau khi xây dựng xong, người Ai Cập cổ đại đã bao phủ những tảng đá to bằng một lớp vật liệu làm từ đá vôi trắng có độ bóng cao để giúp kim tự tháp tỏa sáng khi ánh nắng mặt trời phản chiếu vào. Khi những kim tự tháp còn nguyên vẹn, đứng ở những ngọn núi của Israel, thậm chí là Mặt trăng cũng có thể nhìn thấy chúng phát sáng. Đó là lý do những người Ai Cập cổ mô tả kim tự tháp như là “Ikhet” hay “Ánh sáng rực rỡ”.

♦ Yêu cầu số 2:

Một thuật sĩ thời cổ Ai Cập có ma thuật biến mèo thành chuột, biến cá thành chim và có thể đọc được các văn bản bí hiểm nhất chép trên các thứ giấy cói về cách luyện bùa phép. Nhờ thế hắn ta chế ra thứ nước uống mà ai nấy uống vào đều bị mê hoặc và bị sai khiến. Hắn được Pharaông (chữ gọi các vua Ai Cập) trọng dụng.

 Ngày kia, Pharaông đưa hắn xem lọn tóc của một cô gái vướng trên một nhánh thông bá hương còn tỏa mùi thơm ngát và hỏi đây là tóc của ai. Bằng các phép thuật hắn biết đây là tóc của một cô gái đẹp nhất trần gian tên là Taichek. Nghe vậy, Pharaông hạ lệnh cho nhà thuật sĩ vĩ đại nhất của mình phải bằng mọi cách tìm cho ra cô gái ấy đem về làm vợ vua. Tiếc rằng, Taichek đã có chồng là Bata. Dầu vậy, để giữ hư danh và lợi dưỡng của mình, nhà thuật sĩ tà đạo vẫn dùng phép thuật tìm đến trước nhà Taichek lúc hai vợ chồng đang ngủ. Hắn đọc thần chú tự biến mình thành một con quạ đen bay qua cửa sổ vào phòng và cướp lấy nàng Taichek đem về cung điện cho Pharaông. Phần người chồng (Bata), gã thuật sĩ độc ác đã đốn ngã cây thông bá hương trên đó có giấu trái tim Bata. Nhưng trái tim không vỡ nát, do quyền năng cũng như sức mạnh của tình yêu mà nó được bảo vệ và vẫn sống động, biến hóa để được gần gũi Taichek mãi mãi. Nên cuối cùng, Pharaông vẫn không chinh phục được Taichek-con gái của thần Rê (thần mặt trời)-và gã thuật sĩ bất lực trước sự tái sinh của Bata.

Câu chuyện cho hoàng tử Césarion hiểu rằng, nắm phép thuật hoặc thần thông chưa hẳn là điều hay ho, là mục đích cuối cùng của sự tu luyện, mà sự sống xuất phát từ chân tâm mới là điều cần nhất, rốt ráo nhất để đem lại hạnh phúc.

Xem thêm lời giải bài tập Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Cánh diều hay, chi tiết khác:

• Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Bài 20: Các châu lục và đại dương trên thế giới

• Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Bài 21: Dân số và các chủng tộc trên thế giới

• Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Bài 23: Xây dựng thế giới xanh - sạch - đẹp

• Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Bài 24: Xây dựng thế giới hoà bình

• Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Ôn tập học kì II

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 5 hay khác:

• Giải sgk Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Cánh diều
• Giải Vở bài tập Lịch Sử và Địa Lí lớp 5 Cánh diều
• Giải lớp 5 Cánh diều (các môn học)
• Giải lớp 5 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 5 Chân trời sáng tạo (các môn học)

---