Địa 10 Bài 23 Kết nối tri thức, Chân trời sáng tạo, Cánh diều | Giải Địa Lí 10

- Khái niệm: Là biểu thị tương quan giữa giới nam so với giới nữ hoặc so với tổng số dân (đơn vị: %).

- Công thức:

- Đặc điểm:

   + Cơ cấu dân số theo giới có sự biến động theo thời gian, từng nước, từng khu vực.

   + Nước phát triển nữ nhiều hơn nam và ngược lại.

- Nguyên nhân: Trình độ phát triển kinh tế, chuyển cư, tuổi thọ trung bình nữ lớn hơn nam.

- Ảnh hưởng của cơ cấu dân số: Ảnh hưởng đến phân bố sản xuất, tổ chức đời sống xã hội, hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia...

- Khái niệm: Là tập hợp những nhóm người sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định.

- Đặc điểm: Thể hiện tình hình sinh, tử, tuổi thọ, khả năng phát triển của dân số và nguồn lao động của một nước.

- Phân loại: Có ba nhóm tuổi trên thế giới:

   + Nhóm dưới tuổi lao động: 0 - 14 tuổi.

   + Nhóm tuổi lao động:15 -59 (đến 64 tuổi).

   + Nhóm trên tuổi lao động:Trên 60 (hoặc 65) tuổi.

- Tháp dân số:

   + Phân loại: Có 3 kiểu tháp (mở rộng, thu hẹp, ổn định).

   + Đặc điểm: Thể hiện được tình hình sinh, tử, gia tăng dân số, tuổi thọ trung bình.

Hình 23.1. Các kiểu tháp dân số cơ bản

a. Nguồn lao động

- Khái niệm: Là dân số trong tuổi lao động có khả năng tham gia lao động.

- Phân loại:

   + Nhóm dân số hoạt động kinh tế.

   + Nhóm dân số không hoạt động kinh tế.

b. Dân số hoạt động theo khu vực kinh tế.

- Các khu vực kinh tế:

   + Khu vực I: Nông - lâm - ngư nghiệp.

   + Khu vực II: Công nghiệp - xây dựng.

   + Khu vực III: Dịch vụ.

- Đặc điểm: Xu hướng tăng ở khu vực II và III, giảm khu vực I.

Hình 23.2. Biểu đồ cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế của Ấn Độ, Bra-xin và Anh, năm 2000 (%)

- Đặc điểm:

   + Phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư, một tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia.

   + Các nước phát triển có trình độ văn hoá cao hơn các nước đang phát triển và kém phát triển.

- Tiêu chí xác định cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa:

   + Tỉ lệ người biết chữ 15 tuổi trở lên.

   + Số năm đi học của người 25 tuổi trở lên.