Cảm nhận bài thơ Ngắm trăng (hay, ngắn gọn)

Tổng hợp bài văn Cảm nhận bài thơ Ngắm trăng hay nhất, ngắn gọn với dàn ý chi tiết giúp học sinh có thêm tài liệu tham khảo để viết văn hay hơn.

Bài giảng: Ngắm trăng - Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)

Cảm nhận bài thơ Ngắm trăng - mẫu 1

Trăng – người bạn tâm giao, người bạn tri kỉ muôn đời của Bác. Trăng đồng hành cùng Bác trong tất cả mọi chặng đường hoạt động cách mạng. Và trong những năm tháng gian lao ấy, ta sao có thể quên sự giao hòa giữa Người và ánh trăng khi ở nhà lao Trung Quốc. Vẻ đẹp của thiên nhiên mà nổi bật hơn cả là vẻ đẹp của con người đã được thể hiện đầy đủ qua bài thơ Ngắm trăng.

Trăng vốn là một thi đề lớn trong sáng tác của Bác, có thể kể đến như Cảnh khuya:

Tiếng hát trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

Hay bài thơ Nguyên tiêu:

Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên

Xuân giang, xuân thủy, tiếp xuân thiên

Yên ba thâm xứ đàm quân sự

Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền

Người ta vẫn thường dành những phút nhàn dỗi, thảnh thơi để bên chén trà thơm, chiếc kẹo ngọt mà thưởng thức ánh trăng, ngẫm chuyện mình và ngẫm chuyện đời. Còn đối với Bác, nào cần thảnh thơi, nào cần khung cảnh hoàn mĩ, chỉ cần một tình yêu, một lòng say mê thì dù có là hoàn cảnh đề lao tàn nhẫn, Người vẫn có thể mở rộng tâm hồn mình mà thưởng thức ánh trăng:

Ngục trung vô tửu diệc vô hoa

Đối thử lương tiêu nại nhược hà

Hiện thực khắc nghiệt được dựng lên một cách chân thực và đầy đủ nhất, không rượu cũng chẳng hoa. Điều kiện cơ sở để ngắm trăng chẳng phải là quá thiếu thốn đó sao. Nhưng trước cảnh đẹp khiến con người ta nao lòng thổn thức sao có thể dừng lại được. Câu hỏi tu từ “biết làm thế nào” (nại nhược hà) vừa là sự băn khoăn, trăn trở chưa biết làm sao, vừa là sự hứng khởi, hào hứng khi được gặp lại người bạn tri âm. Bởi vậy, trong câu thơ dồn nén cả hai dòng cảm xúc, vừa ưu tư vừa vui sướng, hạnh phúc.

Và đẹp nhất chính là cuộc vượt thoát giữa người và trăng, để tạo nên sự giao hòa tuyệt đối giữa hai người bạn:

Nhân hướng song tiền khan minh nguyệt

Nguyệt tong song khích khan thi gia

Hai câu thơ này có thể coi là đỉnh cao của nghệ thuật đối, đối giữa hai câu, đối trong một câu vô cùng chỉnh. Nhân đối với nguyệt, nguyệt đối với thi gia, kết hợp với điệp từ khán cho thấy sự giao hòa tuyệt đối giữa con người và thiên nhiên. Trong hoàn cảnh tù ngục tối tăm, bị tra tấn, phải di chuyển liên tục ở nhiều nơi, nhưng không vì thế mà Bác mất đi tình yêu thiên nhiên, lòng đắm say trước khung cảnh đẹp, đặc biệt là ánh trăng. Hai gương mặt trong sáng, toàn bích trăng và nhà thơ không thể bị những song sắt lạnh giá ngăn cản, họ vẫn vượt thoát khỏi khung cảnh khắc nghiệt đó để giao hòa cùng nhau. Đây có thể coi là hai câu thơ đẹp đẽ, độc đáo nhất trong bài thơ. Tư thế ngắm trăng của Bác đã cho thấy tình yêu trăng, và một tâm hồn thanh cao, rộng mở vời tình yêu thiên nhiên và khát vọng tự do tha thiết. Đúng như những gì mà Bác đã viết ở đầu của tập Nhật kí Trong tù:

Thân thể ở trong lao

Tinh thần ở ngoài lao.

Ngắm trăng là bài thơ tứ tuyết hay và đặc sắc nhất của Bác trong tập thơ Nhật kí trong tù. Tác phẩm với lối ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, giàu ý nghĩa, cùng nghệ thuật đối tài tình vừa cho thấy tình yêu thiên nhiên của bác vừa cho thấy tấm lòng yêu tự do, và hết sức ung dung, tự tại trong hoàn cảnh tù ngục.

Dàn ý Cảm nhận bài thơ Ngắm trăng

I. Mở bài:

- Giới thiệu về Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ vĩ đại, nhà thơ với tâm hồn lãng mạn, yêu thiên nhiên.

- Giới thiệu bài thơ Ngắm trăng – tác phẩm thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc và tinh thần lạc quan trong cảnh tù đày.

II. Thân bài:

1. Hoàn cảnh ngắm trăng đặc biệt:

- Thi nhân xưa ngắm trăng trong không gian thoáng đãng, có rượu và hoa.

- Bác ngắm trăng trong nhà tù, “không rượu cũng không hoa” → Hoàn cảnh thiếu thốn, gian khổ.

- Dù bị giam cầm, tâm hồn Bác vẫn tự do, vẫn hướng về thiên nhiên.

2. Sự giao hòa giữa người và trăng:

- Câu 3 - 4 tạo thế đối xứng giữa người và trăng.

- Hình ảnh trăng như tri kỷ của Bác → Tình cảm gắn bó với thiên nhiên.

- Thi nhân hướng ra ngoài song cửa, ánh trăng cũng dõi vào trong → sự đồng điệu, giao cảm.

3. Phong thái ung dung, tinh thần lạc quan của Bác:

- Dù trong hoàn cảnh ngục tù, Bác vẫn giữ tâm thế thanh cao.

- Không có rượu, hoa, nhưng vẫn tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên bằng tâm hồn rộng mở.

4. Nghệ thuật đặc sắc:

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc.

- Nghệ thuật đối, nhân hóa → Làm nổi bật sự giao hòa giữa người và trăng.

III. Kết bài:

- Khẳng định giá trị bài thơ: thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn thi nhân và tinh thần thép của Bác.

- Liên hệ với các bài thơ khác (Tức cảnh Pác Bó, Đi đường) để thấy phong thái ung dung của Người.

Cảm nhận bài thơ Ngắm trăng - mẫu 2

Bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh là một trong những bài thơ tiêu biểu trong tập Nhật ký trong tù, thể hiện tâm hồn thi nhân yêu thiên nhiên tha thiết và phong thái ung dung, lạc quan của một người chiến sĩ cách mạng. Dù bị giam cầm trong ngục tối, Bác vẫn tìm thấy cái đẹp trong ánh trăng, biến khoảnh khắc tù đày thành giây phút giao hòa giữa con người và thiên nhiên.

“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,

Đối thử lương tiêu nại nhược hà?

Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,

Nguyệt tòng song khích khán thi gia.”

Mở đầu bài thơ, Bác đã vẽ ra hoàn cảnh đặc biệt của mình:

“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa”

Không gian nhà tù là một nơi thiếu thốn trăm bề, không có rượu để nhâm nhi, không có hoa để thưởng thức. Trong thi ca truyền thống, rượu và hoa thường là những thú vui tao nhã của người thi sĩ khi thưởng trăng, nhưng ở đây, Bác không có gì ngoài song sắt lạnh lẽo. Tuy nhiên, câu thơ không mang nặng sự bi thương, mà chỉ nhẹ nhàng khắc họa sự thiếu thốn về vật chất, để rồi từ đó, làm nổi bật lên sự tràn đầy về tinh thần.

“Đối thử lương tiêu nại nhược hà?”

Câu thơ thứ hai là một câu hỏi tu từ, thể hiện sự rung động trước cảnh đẹp thiên nhiên. Đêm nay trăng sáng quá, đẹp quá, làm sao có thể thờ ơ? Trong hoàn cảnh bị giam cầm, đáng lẽ con người phải chìm trong u sầu, nhưng Bác lại chỉ băn khoăn vì không thể thưởng trăng một cách trọn vẹn như xưa. Điều đó cho thấy, dù bị giam lỏng về thể xác, nhưng tâm hồn Người vẫn tự do, vẫn hòa mình vào thiên nhiên, không hề bị khuất phục trước những gian khổ.

Hai câu thơ cuối của bài thơ chính là điểm nhấn, thể hiện sự giao cảm đặc biệt giữa thi nhân và ánh trăng:

“Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,

Nguyệt tòng song khích khán thi gia.”

Bác đứng trước cửa sổ nhỏ hẹp của nhà tù để ngắm trăng, nhưng điều đặc biệt là trăng cũng dường như “nhìn lại” Người qua khe cửa. Hình ảnh này tạo nên một sự tương giao đầy thi vị giữa con người và thiên nhiên, giữa tâm hồn thi nhân và vầng trăng tự do. Trong ngục tối, Bác vẫn không cô đơn, bởi Người có ánh trăng làm bạn. Đây không chỉ đơn thuần là một cảnh ngắm trăng mà còn thể hiện một tinh thần tự do, một tâm hồn không chịu bị giam cầm.

Hình ảnh “trăng ngắm nhà thơ” có thể hiểu theo hai tầng nghĩa. Thứ nhất, đây là một phép nhân hóa làm cho vầng trăng trở nên gần gũi, như một người bạn tri âm của Bác. Thứ hai, trăng cũng chính là biểu tượng của lý tưởng cách mạng, của khát vọng tự do. Trăng vẫn soi sáng dù bị song sắt ngăn cách, cũng như tinh thần Hồ Chí Minh vẫn không bao giờ bị khuất phục dù thân thể bị giam cầm.

Bài thơ sử dụng thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật với ngôn từ giản dị mà sâu sắc. Nghệ thuật đối trong hai câu thơ cuối đã tạo nên sự cân xứng hài hòa giữa người và trăng, giữa thực tại và lý tưởng. Hình ảnh thơ giàu sức gợi, thể hiện phong thái ung dung, vượt lên trên mọi nghịch cảnh của Bác.

Bài thơ Ngắm trăng không chỉ đơn thuần là một bài thơ tả cảnh mà còn chứa đựng một triết lý sống cao đẹp: Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, con người vẫn có thể tìm thấy cái đẹp, vẫn có thể giữ vững tinh thần lạc quan. Qua đó, ta càng hiểu hơn về tâm hồn vĩ đại của Hồ Chí Minh—một con người không chỉ là nhà lãnh đạo kiệt xuất mà còn là một thi nhân với trái tim yêu thiên nhiên sâu sắc, luôn hướng về ánh sáng và tự do.

Cảm nhận bài thơ Ngắm trăng - mẫu 3

Bài thơ “Ngắm trăng” của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn là sự phản chiếu tâm hồn cao đẹp, lạc quan và yêu tự do của Người trong hoàn cảnh tù đày. Viết trong thời gian bị giam cầm tại nhà tù Tưởng Giới Thạch, Trung Quốc, bài thơ là một minh chứng cho tinh thần ung dung, phong thái thi nhân và bản lĩnh kiên cường của Bác Hồ.

“Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,

Đối thử lương tiêu nại nhược hà?”

Hai câu thơ đầu vẽ nên một không gian ngột ngạt của chốn lao tù, nơi không có rượu để nhâm nhi, cũng chẳng có hoa để thưởng thức. Trong thơ ca xưa, rượu và hoa thường đi đôi với ánh trăng, tạo thành thú vui tao nhã của những thi nhân khi thưởng ngoạn thiên nhiên. Thế nhưng, trong hoàn cảnh này, Bác Hồ chỉ có song sắt nhà tù và sự trống vắng của chốn lao lung. Nhưng thay vì than vãn hay bi lụy, Người chỉ đặt ra một câu hỏi tu từ: “Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ!” Câu hỏi ấy vừa thể hiện sự bối rối của một tâm hồn yêu thiên nhiên trước vẻ đẹp đêm trăng, vừa ẩn chứa một triết lý sâu sắc: ngay cả trong hoàn cảnh khắc nghiệt nhất, con người vẫn có thể hướng tới cái đẹp và nuôi dưỡng tinh thần tự do.

“Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,

Nguyệt tòng song khích khán thi gia.”

Hình ảnh ở hai câu thơ cuối đầy chất lãng mạn và thi vị. Trước cảnh đẹp của ánh trăng, Bác Hồ quên đi cảnh tù đày mà hướng ánh mắt ra ngoài song cửa để ngắm trăng. Nhưng điều đặc biệt là ánh trăng cũng “nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”. Nghệ thuật nhân hóa đã khiến vầng trăng trở thành một người bạn tri kỷ, tạo nên sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Song sắt của nhà tù có thể ngăn cách về mặt thể chất nhưng không thể ngăn được sự đồng điệu giữa tâm hồn thi nhân với ánh trăng ngoài kia. Hình ảnh này vừa gợi lên sự đối lập giữa tù đày và tự do, vừa khẳng định rằng dù bị giam cầm về thể xác, tinh thần của Người vẫn tự do bay bổng cùng thiên nhiên rộng lớn.

Bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu thiên nhiên mà còn bộc lộ phong thái ung dung, tinh thần lạc quan của Bác Hồ. Trong hoàn cảnh tù đày khắc nghiệt, Người không hề bi quan, trái lại vẫn dành thời gian để thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên. Đây là phẩm chất đặc biệt của Bác, một con người luôn nhìn nhận cuộc sống bằng con mắt lạc quan và trái tim yêu đời. Tinh thần này không chỉ xuất hiện trong “Ngắm trăng” mà còn được thể hiện rõ nét trong nhiều bài thơ khác như “Tức cảnh Pác Bó” hay “Đi đường”.

Về nghệ thuật, bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt với lối diễn đạt cô đọng, súc tích mà vẫn giàu hình ảnh và cảm xúc. Nghệ thuật đối được vận dụng khéo léo, nhấn mạnh sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên, giữa tù nhân và ánh trăng. Đặc biệt, hình ảnh trăng được nhân hóa, không chỉ là một cảnh vật vô tri mà trở thành người bạn tri âm tri kỷ, điều đó càng làm nổi bật tinh thần ung dung và khát vọng tự do của Bác.

Như vậy, “Ngắm trăng” không chỉ là một bài thơ thiên nhiên mà còn là một biểu tượng cho tinh thần tự do, cho nghị lực phi thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bài thơ giúp ta hiểu rõ hơn về vẻ đẹp tâm hồn của Người – một con người dù trong hoàn cảnh gian khổ vẫn luôn yêu thiên nhiên, yêu tự do và giữ vững ý chí kiên cường.

Xem thêm các bài Văn mẫu thuyết minh, phân tích, dàn ý tác phẩm lớp 8 khác:

Mục lục Văn mẫu | Văn hay lớp 8 theo từng phần:

Trang trước

Trang sau

ngam-trang.jsp

Giải bài tập lớp 8 sách mới các môn học