Giáo án bài Bánh trôi nước

HĐ1. HDHS tìm hiểu văn bản" Bánh trôi nước"

- GV yêu cầu học sinh đọc

- GV đọc mẫu, 2 HS đọc lại. HS nhận xét, GV nhận xét

H: Nêu vài nét tiêu biểu về tác giả Hồ Xuân Hương?

- GV nói qua về tiểu sử Hồ Xuân Hương.

- HS đọc chú thích SGK

A.Văn bản: Bánh trôi nước

I. Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc:

2. Tìm hiểu chú thích:

a.Tác giả:

- Hồ Xuân Hương (lai lịch chưa thật rõ)

- Từng sống ở phường Khán Xuân - Hồ Tây - HN

- Được mệnh danh: Bà Chúa Thơ Nôm

- Thơ bà có giọng điệu táo bạo, sắc sảo và có giá trị nhân đạo sâu sắc.

b. Từ khó: SGK

H: Văn bản sử dụng phương thức biểu đạt nào? Thể thơ?

H:Theo em nội dung đó được triển khai theo bố cục nào?

II. Tìm hiểu văn bản.

1. Kiểu văn bản: Biểu cảm

- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt

2 câu đầu , 2 câu cuối.

hoặc theo từng lớpnghĩa

? Em biết gì về bánh trôi nước?

H:Hình ảnh bánh trôi nước gợi cho em liên tưởng đến hình ảnh nào trong xã hội xưa?

3. Phân tích.

- Bài thơ có 2 lớp nghĩa:

+ Nghĩa 1: nghĩa đen: nói về bánh trôi nước

+ Nghĩa 2: nghĩa bóng: thân phận, phẩm chất của người phụ nữ.

H: Bài thơ miêu tả về chiếc bánh trôi ntn?

* Hình ảnh cái bánh trôi: hình thức và cách làm bánh:

- Bánh có màu trắng của bột hình tròn.

- Cách nặn bánh (rắn, nát)

- Cách luộc bánh (bảy nổi ba chìm)

- Nhân bánh (màu đỏ)

? Chi tiết được chọn ntn?Cách miêu tả và giới thiệu có theo trình tự nào không? T/dụng?

=> Chi tiết chọn lọc, hình ảnh cái bánh trôi hiện lên khá cụ thể như ở ngoài đời.

=> Nhưng trình tự không hợp lí: tả bánh => luộc bánh => nặn bánh => nhân bánh: Không chỉ đơn thuần là cung cấp những thông tin về cái bánh trôi mà còn gợi lên sự liên tưởng về phẩm chất, thân phận

? Đọc bài em gặp mô típ quen thuộc nào trong ca dao? T/dụng của sự có mặt mô típ này ntn?

? ở lớp nghĩa thứ hai, hình ảnh bánh trôi nước đã bộc lộ được điều gì và bộc lộ như thế nào?

* Hình ảnh người phụ nữ:người phụ nữ.- Mô típ: “Thân em”:

-> Chuyển hướng ý nghĩ, người đọc cảm nhận một cách tự nhiên.

-> Nối tiếp mạch than thở cho cuộc đời, số phận người phụ nữ trong cuộc đời – số phận Hồ Xuân Hương.

- Phẩm chất, thân phận người phụ nữ.

+ Hình thức: Vừa trắng lại vừa tròn: Điệp từ vừa -> Xinh đẹp, thân hình đầy đặn, trắng trẻo, căng tràn nhựa sống. -> Tự giới thiệu nhan sắc một cách mạnh bạo, tự tin, đầy tự hào, kiêu hãnh.

+ Thân phận: Bảy nổi ba chìm: (thành ngữ được đảo ngược): Chìm nổi, bấp bênh giữa dòng đời, bị xã hội định đoạt số phận.

? T/dụng của việc s/d thành ngữ và đảo thành ngữ?

? Nghệ thuật tiêu biểu của câu 1 và câu 2 là gì? T/d?

- Thành ngữ đảo ngược và kết thúc ở từ “chìm” -> Làm cho thân phận người phụ nữ thêm cùng cực và xót xa hơn.

- Đối lập câu 1 và câu 2: vẻ đẹp >< nỗi khổ -> cho thấy sự bất công trong xã hội đối với người phụ nữ.

? Em hiểu ntn về cụm từ tay kẻ nặn ở câu 3?

* Câu 3:

- Tay kẻ nặn: chế độ nam quyền, xã hội PK.

-> Phản ánh thân phận của người phụ nữ không được làm chủ cuộc đời mình, may rủi phụ thuộc vào người khác, do người .

khác quyết định.

? Từ mặc dầu đứng giữa câu văn có ý nghĩa gì?

- “Mặc dầu”(giữa câu) như sự gắng gượng vươn lên để khẳng định mình.

? Nhận xét về giọng điệu ở câu 3, 4? T/d biểu cảm của nó ntn?

? Trong 2 lớp nghĩa trên lớp nghĩa nào là chính?

? Bài thơ có giá trị nội dung và nghệ thuật như thế nào?

- HS trả lời; HS nhận xét, GV nhận xét

HS đọc mục ghi nhớ SGK

- Giọng điệu: thách thức như sự bất chấp, sẵn sàng chờ đợi điều không may xảy ra.

* Câu 4: Giọng quả quyết, tự tin khẳng định phẩm chất trong trắng, dù ở hoàn cảnh nào, dù gặp cảnh ngộ gì người phụ nữ vẫn vượt lên hoàn cảnh, vẫn giữ được lòng sắc son, chung thuỷ, tình nghĩa.

=> Nghĩa bóng là chính. Nghĩa đen chỉ là phương tiện truyền tải, biểu đạt nghĩa bóng của bài thơ có giá trị tư tưởng lớn

4. Tổng kết:

*Ghi nhớ SGK - T 95