Đồng đẳng, đồng phân và độ bất bão hòa của hợp chất hữu cơ

---

---

Chuyên đề Đại cương hóa học hữu cơ

I. Phương pháp giải

- Nắm chắc kiến thức về đồng đẳng – đồng phân.

- Xác định độ bất bão hòa của phân tử hợp chất hữu cơ qua công thức:

Xét CTPT của hợp chất hữu cơ có dạng: C_xH_yO_zN_tCl_u

Đọ bất bão hòa: Δ = (2x+2-y+t-u)/2

II. Ví dụ

Bài 1: Thế nào là đồng đẳng? đồng phân? Lấy ví dụ minh họa.

Trả lời

- Đồng đẳng: Những hợp chất có thành phần phân tử hơn kém nhau một hay nhiều nhóm CH₂, nhưng có tính chất hóa học tương tự nhau là những chất đồng đẳng.

Ví dụ: CH₃OH, C₂H₅OH, C₃H₇OH thuộc cùng dãy đồng đẳng của ancol.

- Đồng phân: Những hợp chất khác nhau nhưng có cùng CTPT được gọi là các chất đồng phân của nhau.

Ví dụ: C₂H₅OH và CH₃OCH₃

Bài 2: Xác định số liên kết đôi trong phân tử dưới đây:

a. Vitamin A công thức phân tử C₂₀H₃₀O, có chứa 1 vòng 6 cạnh và không có chứa liên kết ba.

b. lycopene, công thức phân tử C₄₀H₅₆ là chất màu đỏ trong quả cà chua, chỉ chứa liên kết đôi và liên kết đơn trong phân tử. Hiđro hóa hoàn toàn lycopene được hydrocarbon C₄₀H82. Biết lycopene ở dạng mạch hở.

Trả lời

a. Độ bất bão hòa của phân tử C₂₀H₃₀O là: Δ = (20.2-30+2)/2 = 6

Mà Δ = số Π + số vòng; phân tử C₂₀H₃₀O, có chứa 1 vòng 6 cạnh và không có chứa liên kết ba.

Vậy số liên kết đôi của phân tử là: 6-1 = 5

b. Độ bất bão hòa của phân tử C₄₀H₅₆ là: Δ = (40.2-56+2)/2 = 13

Mà Δ = số Π + số vòng; phân tử C₂₀H₃₀O, chỉ chứa liên kết đôi và liên kết đơn trong phân tử.

Vậy số liên kết đôi của phân tử là: 13

III. Bài tập tự luyện

Câu 1: A là acid no mạch hở, công thức C_xH_yO_z. Chỉ ra mối liên hệ đúng

A. y = 2x − z +2.

B. y = 2x + z − 2.

C. y = 2x.

D. y = 2x − z.

Câu 2: Acid hữu cơ no mạch hở có công thức (C₃H₅O₂)_n. Giá trị của n là

A. 4.

B. 3.

C. 2.

D. 1.

Câu 3: A là carboxylic acid mạch hở, chưa no (chứa 1 nối đôi C=C), công thức C_xH_yO_z. Chỉ ra mối liên hệ đúng

A. y = 2x.

B. y = 2x + 2 − z.

C. y = 2x − z.

D. y = 2x + z − 2.

Câu 4: Ứng với công thức phân tử C₃H₆O có bao nhiêu đồng phân cấu tạo mạch hở?

A. 5.

B. 4.

C. 3.

D. 2.

Câu 5: Công thức đơn giản nhất của aldehyde mạch hở chưa no chứa một liên kết ba trong phân tử là C₄H₄O. Công thức phân tử của nó là

A. C₄H₄O.

B. C₈H₈O₂.

C. C₁₂H₁₂O₃.

D. C₁₆H₁₆O₄.

Câu 6: Độ bất bão hòa của hợp chất A có công thức phân tử C₂H₆O là

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 7: Ứng với công thức phân tử C₃H₆O có bao nhiêu đồng phân cấu tạo mạch hở?

A. 5.

B. 4.

C. 3.

D. 2.

Câu 8: Menthol C₁₀H₂₀O và menthone C₁₀H₁₈O chúng đều có trong tinh dầu bạc hà. Biết phân tử menthol không có nối đôi, còn phân tử menthone có 1 nối đôi. Vậy kết luận nào sau đây là đúng ?

A. Menthol và menthone đều có cấu tạo vòng.

B. Menthol có cấu tạo vòng, menthone có cấu tạo mạch hở.

C. Menthol và menthone đều có cấu tạo mạch hở.

D. Menthol có cấu tạo mạch hở, menthone có cấu tạo vòng.

Câu 9: Tổng số liên kết π và vòng ứng với công thức C₅H₉O₂Cl là

A. 0.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

Câu 10: Tổng số liên kết π và vòng ứng với công thức C₅H₁₂O₂ là

A. 0.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

Xem thêm Chuyên đề Hóa học 11 hay khác:

• Hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ.
• Phân tích nguyên tố
• Công thức chất hữu cơ
• Thuyết cấu tạo hóa học
• Tính chất cơ bản của hợp chất hữu cơ
• Bài tập trắc nghiệm Tính chất cơ bản của hợp chất hữu cơ
• Đồng đẳng, đồng phân và độ bất bão hòa của hợp chất hữu cơ
• Bài tập trắc nghiệm Đồng đẳng, đồng phân và độ bất bão hòa của hợp chất hữu cơ
• Xác định phần trăm khối lượng các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ.
• Bài tập trắc nghiệm Xác định phần trăm khối lượng các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ.

Xem thêm các tài liệu học tốt lớp 11 hay khác:

• Giải Chuyên đề học tập Hóa 11 Kết nối tri thức
• Giải Chuyên đề học tập Hóa 11 Chân trời sáng tạo
• Giải Chuyên đề học tập Hóa 11 Cánh diều
• Giải lớp 11 Kết nối tri thức (các môn học)
• Giải lớp 11 Chân trời sáng tạo (các môn học)
• Giải lớp 11 Cánh diều (các môn học)

---

---

---